Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nedir?
Avasküler nekroz, kemik dokusunun kan damarlarından beslenmesinin bozulmasıyla ortaya çıkan kemik dokusunun ölümüdür. Osteonekroz olarak da isimlendirilen bu rahatsızlık, kemik hücrelerinde ölüme ve kemik yapısında zayıflamaya yol açmaktadır. Genel olarak omuz, diz ve kalça eklemlerinde görülebilmektedir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Nedenleri
- Aşırı alkol kullanımı
- Travma
- Kırık
- Uzun süreli kortizon kullanımı
- Kan damarlarında oluşmuş olan yağ birikintileri
- Uzun süre steroid kullanımı
- Orak hücreli anemi
- Obezite
- Radyasyon tedavisi
- Kemoterapi tedavisi
- Pankreas inflamasyonu
- Metabolik hastalıklar
- Otoimmün hastalıklar
- Gaucher hastalığı
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Belirtileri
Avasküler nekroz belirtisi olarak ilk ortaya çıkan durum kasık ve kalça ağrısı olmaktadır. Kasık ağrısı dışındaki belirtiler şu şekildedir;
- Kalça çevresinde ağrı
- Topallama
- Eklem hareketlerinin kısıtlanması
- Dize doğru ilerleyen kasık ağrısı
- Hareketlerde yavaşlama
Bazı kişilerde bu belirtilerin hiçbirisi görülmeyebilir. Avasküler nekroz sessizce ilerleyen bir hastalık olarak da görülebilmektedir bundan dolayı da ağrı çok geç bir zamanda fark edilebilir. Ağrı oluştuğunda da ağırlık taşıyan kemiklerde daha fazla kendini belli etmektedir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Tanı Kriterleri
Avasküler nekrozun tanısının konulabilmesi için ilk olarak kişinin hastalık öyküsü alınmalıdır. Ağrıları varsa, hangi bölgede olduğu ve şiddeti kontrol edilir. Kesin tanı konulabilmesi için fiziksel muayene ve MR sonuçlarına bakılmalıdır. MR dışında kemik taraması da tanı konulabilmesi açısından destekleyici bir görüntüleme yöntemidir.
Avasküler Nekrız (osteonekroz) Tedavi Yöntemleri
- Avasküler nekroz (osteonekroz) tedavisindeki amaç, etkilenmiş olan eklemin ağrılarını ve kaybedilen fonksiyonun yerine konulmasıdır. Kemik yıkımını durdurmak ve hareket kısıtlılığını ortadan kaldırmaya yönelik tedaviler uygulanır. Tedavi yöntemlerinin başında kişi istirahate alınmalıdır. İstirahate alınarak eklem üzerindeki yük azaltılır.
- Kortizon tedavisi gören bir hastaysa minimuma indirilir ya da kullanımı durdurulur.
- Alkol bağımlılığı varsa bu durum tedavi edilir.
- Fizik tedavi ile eklemin rahatlaması sağlanır.
- Hiberbarik oksijen tedavisi ile eklem ağrıları azaltılır.
- En son tercih olarak cerrahi teknikler kullanılarak ekleme müdahale edilir.
Fizik Tedavi
Avasküler nekroz (osteonekroz) tedavisinde, fizik tedavinin önemli bir yeri vardır. Hastaya uygun olarak belirlenen fizik tedavi hareketleri eklemlere uygulanarak, kemikler ve eklemlerin rahatlaması sağlanmaktadır. Doğa yürüyüşleri, bisiklet, yoga gibi hafif egzersizler ile de tedaviye destek sağlanabilir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Ameliyatı
Avasküler nekroz ameliyatı genellikle ilk evre geçtiyse uygulanmaktadır. Hastalığın ilk evresinde ameliyatsız tedavilere devam edilmektedir. Ameliyat, hangi eklemin zarar gördüğü ve kemik dokusunun durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Kalçada meydana gelen osteonekrozda total kalça protezi ya da kalça koruyucu cerrahi uygulanmaktadır.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Ameliyatının Yöntemleri
Avasküler nekroz ameliyatında genellikle iki yöntem kullanılmaktadır.
- Kor Dekompresyon yöntemi : Femur başındaki damarın tıkınmasıyla beraber kan akımı yavaşlar ve kemiğe zarar verir. Bu sebeple femur başında ödem oluşur. Kor dekompresyon yönteminde ödemli kısma tünel açılır. Bu tünel, femur başında oluşan ödemi azaltır ve damarların daha çok kan taşımasını sağlar. 1. Evre sonunda ve 2. Evrede uygulanan bir yöntemdir.
- Damarlı Fibula Greft yöntem : Fibula kemiği, diz altında bulunan ince kemiktir. Yük taşıma esnasında görev almaz bundan dolayı bu kemiğin ortasından atar damar ve toplar damar alınır. Avasküler nekroza uğramış olan femur başına bir delik açılarak fibula yerleştirilir. Çıkarılmış olan damarlar ise bacak damarlarına dikilir. Mikrocerrahi bir yöntemdir. Genellikle 2. Ve 3. Evrelerde uygulanmaktadır.
Avasküler Nekroz(osteonekroz) Ameliyatının Faydaları
Avasküler nekroz ameliyatından sonra hastalar günlük aktivitelerini daha rahat bir şekilde gerçekleştirebilirler ve ağrı hissinden kurtulurlar. Topallama ve hareket kısıtlılığı olan bireylerde ameliyat sonrası düzelmeler görülür.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Ameliyatının Komplikasyonları
- Enfeksiyon
- Kanama
- Ağrı
- Ödem
- Damarlı fibula greft yönteminde damarların tekrardan tıkanması
- Eklem kısıtlılığının devam etmesi gibi komplikasyonlar gelişebilmektedir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?
- Avasküler nekroz hastaları alkol ve sigaradan uzak durmalıdır.
- Eklemlerine fazla yük bindirecek hareketlerden kaçınmalıdır.
- Ağırlık kaldırmamalıdır.
- Bolca istirahat ederek eklem dinlendirilmelidir.
- Fazla kilo problemi varsa kilo verilmelidir.
- Uzun süreli steroid vb. ilaç kullanımı varsa kesilmelidir.
- Kan değerlerinde düşme ve otoimmün hastalıklar varsa tedaviye başlanılmalıdır.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) İyileşme Süreci
Avasküler nekrozun iyileşme sürecinde hastanın yaşı, osteonekrozun evresi, osteonekroza sebep olan bir hastalığın olup olmaması, hastanın günlük hayat rutinleri göz önünde bulundurularak tedaviye başlanmaktadır.
Ameliyat gerektirmeyen evredeyse, kişi fizik tedavi ve hafif egzersizlerle günlük hayatına devam ederek yaşam kalitesini yükseltir. Avasküler nekroz ameliyat ile tedavi edildiyse iyileşme süreci biraz daha uzun olabilmektedir. Kişinin bolca istirahate ihtiyacı olacaktır ve tam iyileşme durumuna kadar hareket sınırlamaları getirilebilir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Evreleri
Eklemin nerede olduğuna ve kemiğin nekroza ne kadar uğradığına bağlı olarak avasküler nekroz hastalığı evrelendirilir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) 1. Evre
Hastalığın 1.evresinde kıkırdakta oluşmuş ödem gözükmektedir. Bu dönemde kor dekompresyon ameliyatı gerçekleştirilebilir. Ozon tedavisi, istirahat ya da hiperbarik oksijen uygulamalarının da faydası bu evrede görülebilir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) 2. Evre
Hastalığın 2.evresinde kıkırdak henüz sağlamdır ve çatlak ya da çökme yoktur. Bu evrede direkt kor dekompresyon ameliyatı gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) 3. Evre
Hastalığın 3.evresinde kıkırdakta ufak çökmeler ve çatlaklar görülmektedir. Bu evrede fibula grefti ya da yalnızca ağrı tedavisi gerçekleştirilebilir. Dayanılamayacak kadar ağrı varsa protez yapılabilir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) 4. Evre
Hastalığın 4.evresinde kıkırdağın yük taşıyan bölümü çökmüştür ve bu evrede protez dışında tedavi pek mümkün değildir.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Risk Faktörleri
- Travma
- Dekompresyon hastalığı olan kişiler,
- Dolaşım problemleri,
- Alkol bağımlılığı,
- Aşırı steroid alımı,
- Orak hücreli anemisi olan kişiler,
- Gebelik,
- Radyasyona maruz kalma,
- Sigara kullanımı,
- Hemofili olan kişilerde avasküler nekroza yakalanma olasılığı daha fazladır.
Avasküler Nekroz (osteonekroz) Hangi Bölgelerde Görülür?
Avasküler nekroz genellikle diz, omuz ve kalça gibi büyük olan eklemlerde görülmektedir. Hastalığın erken teşhis edilmesi ve tedaviye başlanması eklem fonksiyonlarının korunması açısından çok önemlidir.
Kalça Avasküler Nekrozu
Kalçada meydana gelen avasküler nekroz, femur adındaki üst bacak kemiği başındaki yuvarlak bölümünün deformasyonuna yol açmaktadır. Hastalık, kendisini kalça ağrısı ve topallama ile gösterebilmektedir. Kalça avasküler nekrozu ilerledikçe kişinin yaşam kalitesini bozan bir durumdur.
Omuz Avasküler Nekrozu
Omuz avasküler nekrozunda, omuz başında bulunan eklemler etkilenmektedir. Omuz ağrısı ve omuz hareketlerinde kısıtlanma, ciddi bir ağrı ile kendini göstermektedir. Hasta kolunu kaldırmakta, bir şey kaldırmakta zorlanabilir.
Diz Avasküler Nekrozu
Diz avasküler nekrozu, üç şekilde kendini göstermektedir. Spontan, sekonder ve artroskopi sonrası görülebilir. Diz avasküler nekrozunda şiddetli ağrıyla oluşan hareket kısıtlılığı, eklemlerde tutulma, kıtlama sesi belirtileri olmaktadır.
