Dismenore (Adet Sancısı) Nedir?
Kadınların yaklaşık olarak yarısında görülen adet dönemlerindeki ağrı şiddetli ya da orta şiddetli olduğundan dismenore adını almaktadır. dismenore ara sıra görülebileceği gibi her adet döneminde de görülebilmektedir. Dismenore son derece rahatsız edici ve zayıflatıcı olabilmektedir. Bu sebeple de okula ya da işe gitmeyi reddedebilmektedir.
Dismenore tanısı alan kadınların yaklaşık olarak yarısı menstrüasyon dönemlerini ilk birkaç yılında ortaya çıkan Primer dismenore yaşıyor. Dismenorenin neden olduğu belirtiler yaşın ilerlemesi ile birlikte genellikle hafifliyor ya da kayboluyor. Bazı kadınlarda ise belirtilerin doğumdan sonra tamamen ortadan kaybolması söz konusu oluyor.
Dismenore (Adet Sancısı) Tanı Kriterleri
Adet dönemlerinde sancı çeken kadınların önemli bir kısmı aşırı derecede rahatsız olmadığı için tanı ya da tedavi için doktora başvurmazlar. Şikayetlerin yoğunlaşması ile birlikte doktora başvuran kadınlara fizik muayeneye yapıldıktan sonra teşhisin kesinleşmesi için bazı testler uygulanmaktadır.
Muayene sırasında hastaların ne kadar süredir ağrı ve menstrüasyon dönemi ile ilgili şikayetlerin yaşandığı, adet görmeye başlama yaşı ve daha öncesinde endometriozis tanısı alıp almadığı gibi sorular sorulmaktadır. Fiziki muayene sırasında diğer koşulların dışlanması ve dismenore türünün belirlenmesi için aşağıdaki tanı tepkileri uygulanabilmektedir.
- Pelvik bölge ultrasonu
- Hamilelik testi
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara yönelik kültürler
- Rahim içine sıvı veya boya ile bakılan özel testler
Dismenore (Adet Sancısı) Nedenleri
Rahim adet döngüsünde güçlü bir şekilde kasılır. Rahmin çok güçlü kasılması yakındaki kan damarlarına baskı yaparak kas dokusuna oksijen gelmesini engelleyebilir. Kasın bir kısmı oksijen kaynağını kısa süreli kaybettiğinde ise ağrı hissedilir. Adet döneminde rahim duvarı döküldüğü için prostaglandin seviyesi düşerek belirtilerin hafiflemesine neden olur.
İkincil dismenore sebepleri içerisinde ise aşağıdaki durumlar bulunmaktadır.
- Endometriozis
- Rahim adenomiyozu
- Miyomlar
- Rahim anormallikleri
- Yumurtalık kistleri
- Pelvik inflamatuar hastalık
- Crohn hastalığı
- İdrar bozuklukları
Dismonore (Adet Sancısı) Belirtileri
Dismenorenin karakteristik belirtisi adet dönemlerinde yaşanılan kramplardır. Bunun yanında hastalarda görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Alt karın bölgesinde zonklama veya ağrı
- Bacaklara ve uyluklara yayılan ağrı veya acı
- Kabızlık
- İshal
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Bel ağrısı
- İdrara çıkma isteğinin artması
- Mide bulantısı
- Kusma
Dismenore (adet sancısı) Tedavi Yöntemleri
Kadınların önemli bir kısmı adet sancısını yönetebilmek için evde bazı yöntemler kullanmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ağrının hafiflemesini ve vücuttaki prostaglandin miktarının azalmasını sağlayan steroidal olmayan anti- inflamatuar ilaçlar kullanmak
- Alt karın bölgesine sıcak su yerleştirmek
- Sıcak duş almak
- Yürüyüş yapmak
- Yoga yapmak
- Meditasyon yapmak
- Yeterince uyumak
- Alkollü içeceklerden kaçınmak
- Sigarayı bırakmak
- Omega- 3 yağ asitti tüketmek
Dismonere ağrısının yaşam tarzı veya reçetesiz ilaçlarla yönetilemediği durumlarda ise aşağıdaki ilaçlar reçete edilebilmektedir.
- Yumurtlamayı baskılamaya yardımcı olan reseptörleri azaltabilen hem östrojen hem de progestin içeren doğum kontrol hapları
- Doğum kontrol iğnesi ve diğer hormonal kontrasepsiyon yöntemleri ile rahim içi araç gibi uzun etkili geri dönüşümlü yöntemler
- İkincil nedenlerden kaynaklanan semptomları hafifletebilecek diğer ilaçlar
- Tek başına veya diğer ilaçlarla kombinasyon halinde kullanılarak ağrıyı hafifletmek için reçete ile satılan NSAID ilaçlar
Adet sancısının tedaviye yanıt vermediği durumlarda ise hissedilen yoğun ağrının giderilmesi için rahimden beyne ağrı sinyalleri gönderen sinirleri ortadan kaldırmak amacıyla radyofrekans endometrial ablasyon adı verilen minimal invazif ameliyat önerilmektedir.
Dismenore (Adet Sancısı) Çeşitleri
Adet sancısı çeşitleri krampların görülme nedenine bağlı olarak iki alt türe ayrılmaktadır
Primer dismenore
Birincil dismenore olarak da adlandırılan Primer dismenore her adet döneminde tekrarlayan ancak altında farklı bir tıbbi durumu bulunmayan dismenore türüdür.
Bu türde ağrı adet kanamasından bir veya iki gün öncesinde başlar ve karnın alt kısmında, sırtta ve uyluklarda hafiften şiddetliye kadar değişen ağrılar hissedilir. Genel olarak hissedilen ağrılar adet döneminin 2 veya 3 günü sona erer. Dismenorenin en sık görülen türüdür.
Sekonder dismenore
Üreme organlarında görülen çeşitli tıbbi durumlar ya da enfeksiyonlar sebebiyle adet dönemlerinde ağrı yaşanması durumu sekonder dismenore olarak adlandırılmaktadır. Bu ağrılar genellikle adet döneminden çok daha önce başlar ve tipik adet kramplarından daha uzun sürer. Tipik olarak adet döneminden birkaç gün önce başlayan kramplar kanama tamamen duruncaya kadar devam eder.
Dismenore Açısından Risk Altında Olan Kişiler
Aşağıdaki özelliklere taşıyan kişilerde adet sancısı görünme riski diğer kadınlara oranla daha yüksek olmaktadır.
- 12 yaşından önce adet görmek
- 20 yaşından küçük olmak
- Regl dönemlerinin ağır ya da 7 günden fazla sürmesi
- Sigara kullanmak
- Genetik yatkınlık
Dismenore (Adet Sancısı) Komplikasyonları
Adet krampları genellikle günlük yaşamı etkilemek dışında herhangi bir komplikasyona neden olmaz. Ancak sekonder dismenore olan kişilerde çeşitli komplikasyonlar görülebilmektedir. Örneğin pelvik inflamatuar hastalık ya da endometriozis gibi tıbbi durumlar kısırlığa ya da dış gebeliğe yol açabilir.
