Epidural doğum nedir?
Vücudun belirli bir bölgesindeki ağrıyı bloke etmede kullanılan epidural bölgesel anestezidir. Epiduralin amacı anesteziden ziyade analjeziğin ve ağrının giderilmesini sağlamaktır.
Bu sebeple de epidural tamamen hissisliğe yol açar. Epidural alt omurga sekmentlerinden gelen sinir uyarılarını bloke eder bu durum vücudun alt yarısında duyunun azalmasına neden olur. Epidural ilaçlar lokal anestezikler adı verilen ilaç sınıfına girmektedir.
Gerekli lokal anestezik tozunun azaltmak için fentanil ve sufentanil gibi opioidler veya narkotiklerle kombinasyon olarak verilirler. Bu minimum etki ile ağrının azalmasını sağlar. Bu ilaçlar epduralin etkisini uzatmak veya annenin kan basıncı doğru seviyede tutmak için epiefrin sentanil morfin veya kloniddin ile kombinasyon halinde kullanılabilirler.
Epidural nasıl verilir?
Aktif doğum başlamadan ve epidural yerleştirme işleminden önce intravenöz sıvılar başlanmaktadır. Doğum süreci içerisinde bir 2 litre IV sıvısı verilmektedir. Epidural anestezi uzmanı, kadın doğum uzmanı veya anestezi hemşiresi tarafından uygulanmaktadır.
Sol tarafa yatarken veya otururken sırt bükülür ve hareketsiz kalınır. Bu pozisyon sorunların önlenmesi ve epiduralin etkinliğin arttırılması açısından hayati önem taşımaktadır. Daha sonrasında epidural aşamaları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Enfeksiyon olasılığın en aza indirilmesi için sırtın orta kısmındaki dairesel bölge antiseptik bir solüsyon kullanılarak silindir. Sırttaki küçük bir bölgeye uyuşturma için lokal anestezi enjekte edilir. Daha sonra alt omuriliği çevreleyen bölgeye bir iğne batırılır.
- Daha sonrasında iğnenin içinden epidural boşluğa küçük bir tüp ya da kateter geçirilir. İğne dikkatlice ve çıkarılır ve kateter periyodik enjeksiyonlar veya sürekli infüzyon yoluyla ilaç sağlamak üzere yerinde bırakılır. Kateterin kaymasını önlemek için arkasından bantlanır.
- İlk ilaç dozundan yaklaşık 10 ila 20 dakika sonra uyuşma etkisi fark edilmeye başlar. Ancak rahimdeki sinirler birkaç dakika içinde uyuşmaya başlamaktadır. Doğumun geri kalanını boyunca kateter aracılığıyla sürekli dozda ilaç verilir.
Epidural çeşitleri
Günümüzde yaygın olarak kullanılan iki temel epidural bulunmaktadır. Hastaneler ve anestezistler ilaç dozajları ve kombinasyonu konusunda farklılık göstermektedir. Bu sebeple de hastanedeki uzmanlara bu konunun sorulması gerekir.
Düzenli epidural
Kateter yerleştirildikten sonra narkotik ve anesteziden oluşan bir kombinasyon ya bir pompa aracılığıyla ya da epidural boşluğa periyodik enjeksiyonlarla uygulanır. Bupivakain, kloroprokoin veya lidokain gibi daha yüksek dozlarda anesteziklerin yerine fenatil veya morfin gibi narkotikler verilir. Bu anestezinin bazı olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Hastanede daha yüksek dozlarda anesteziklerin yerine fenatil veya morfin gibi narkotikler verilir. Bu anestezinin bazı olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur.
Kombine spinal epidural (CSE)
Ağrının anında giderilmesini sağlamak için bazen doğum sırasında epidural ile birlikte omurga bloğu kullanılmaktadır. Kombine spinal epidural da sırtın alt kısmında enjeksiyon ile uygulanmaktadır.
Yatakta otururken veya yan yatarken vücudun alt yarısını uyuşturmak için omurilik sıvısına az miktarda ilaç enjekte edilir. Acıyı iyi bir şekilde dindiren ve hızlı çalışmaya başlayan bu yöntem yalnızca 1 veya 2 saat sürer ve genellikle doğum sırasında yalnızca bir kez verilir. Epidural omurga bloğunun geçtikten sonra ağrının devam etmemesini sağlar.
Epidural doğum avantajları
Epidural doğum başta doğum sürecindeki ağrıyı hafifletmek bulunmak üzere birçok avantaj sağlamaktadır. Bu avantajlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Doğum süreci boyunca kullanılabilecek son derece etkili bir ağrı giderme yöntemidir.
- Anestezi ilacın türünü, miktarını ve gücünü ayarlayarak etkileri kontrol edebilir. Bu durum son derece önemlidir. Çünkü doğum ilerledikçe ve bebek doğum kanalına doğru ilerledikçe alınan doz yeterli olmayabilir veya farklı bir bölgede ağrı hissedilebilir.
- İlaç sadece belirli bir bölgeyi etkiler. Bu sayede doğum ve doğum sırasında uyanık ve tetikte olunur. Acı çekilmediği için rahmi ağzı genişlerken dinlenebilir ve hatta uyulabilir. Daha sonrasında enerji ıkınma zamanı daha verimli bir şekilde kullanılabilir.
- Sistemik narkotiklerden farklı olarak bebeğe çok az miktarda ilaç ulaşır.
- Epidural yerleştirildikten sonra sezaryen gerekiyorsa veya doğumdan sonra tüpler bağlanacaksa anestezi sağlamak için kullanılabilir.
Epidural doğum riskleri
Epidural doğum son derece güvenli bir doğum yöntemidir. Ancak bazı risklere sahiptir. Epidural doğumun sahip olduğu riskler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Epidural yerleştirilirken 10-15 dakika hareketsiz kalınması gerekir.
- Epidural ilacının tam etkisini göstermesi için 20 dakika beklenmesi gerekir.
- Epidural kan basıncının aniden düşmesine neden olabilir. Bu sebeple bebeğe yeterli kan akışının sağlanmasına yardımcı olmak için kan basıncının düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Kan basıncında ani bir düşüş varsa IV sıvısı, ilaç ve oksijenle tedavi gerekli olabilir.
- Omurilik sıvısının sızması sebebiyle şiddetli baş ağrısı yaşanabilir. Kadınların yüzde birinden azında yan etki yaşamaktadır. Belirtiler devam ederse baş ağrısını giderilmesi için kan yaması adı verilen bir prosedürün gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
- Epidural ıkınmayı zorlaştırdığı için forsept veya sezeryan gibi ek ilaç ver müdahaleleri gerekli olabilir.
- Doğumdan sonraki birkaç saat boyunca vücudun alt yarısında uyuşukluk hissedilebilir. Bu sebeple de yardımla yürüme gerekmektedir.
- Nadir durumlarda kateterin takıldığı bölgede kalıcı sinir hasarı meydana gelmektedir.
- Bazı bebeklerin emzirmede zorlukları neden olacak şekilde emme sorunu yaşanabilir.
- Bebekte solunum depresyonu, malpozisyon ve fetal kalp hızı değişikliğinde artış yaşanabilmektedir.
- Titreme
- Kulak çınlaması
- Sırt ağrısı
- İğnenin batırıldığı yerde ağrı
- Mide bulantısı
- İdrar yapma da zorluk
