Hipokalsemi

Hipokalsemi Nedir?

Halk arasında kalsiyum eksikliği olarak bilinen hipokalsemi, kanda bulunan serum kalsiyum düzeyinin 4,2 mg/dl altına düşmesidir. Vücudun kalsiyum kaybettiği ya da vücuda yeterli kalsiyum alınmaması durumlarında ortaya çıkan kalsiyum eksikliği önemli bir hastalık olmaktadır. Çünkü kalsiyum vücut için hayati önem taşımaktadır. Başta kemik ve dişlerin yapısında olmak üzere kalp ve diğer kasların doğru çalışmasında, boy uzamasının düzenli olmasında ve birçok organda kalsiyum görev almaktadır.

Hipokalsemi Belirtileri

Hipokalsemi belirtileri genellikle yumuşak dokularda kalsiyum birikmesi ya da nöromüsküler irritabilite sebebi ile görülmektedir. Bu sebeple de en sık hipokalsemi belirtileri nöromüsküler, ektodermal ve oküler sistemde görülmektedir.

Kronik hipokalseminin hipofosfatemi ile birlikte görülmesi durumunda ise çocuklarda raşitizm ve osteomalazi oluşmasına neden olmaktadır. Ciddi belirtileri bulunan hipokalsemi aynı zamanda acil müdahale gerektiren bir hastalıktır. Tedavi edilmemesi durumunda ise hastaların kardiyolojik nedenler ve gırtlak kaslarında kasılma sebebi ile hayatları tehlikeye girebilir.

Nöromüsküler Belirtileri

• Yorgunluk,
• Anksiyete,
• Hafıza zayıflığı,
• Depresyon,
• El ve ayaklarda karıncalanma ve uyuşma,
• Nöbetler,
• Bilinç bulanıklığı,
• Bulanık görme,
• Çift görme,
• Baş dönmesi,
• Kas krampları,
• Kas kasılmaları,
• Kas titremeleri,
• Ağız çevresinde uyuşma,
• Nefes alıp vermede güçlük,
• Chvostek belirtisi olan ağız kenarlarında çekilme,
• Tansiyon aleti ile ölçüm yapılırken hastanın elinin bileklerden içeri doğru bükülmesi,
• Eğer şiddetli ise sıklıkla nöbetlerle karşılaşılır.

Kardiyak Belirtileri

• Ritim bozukluğu,
• Bayılma,
• Morarma,
• Göğüs sıkışması,
• Göğüs ağrısı,
• Uyku apnesi,
• Konjestif kalp yetmezliği,
• Tansiyon düşüklüğü,

Gözlerde Ortaya Çıkan Belirtiler

• Katarakt,
• Göz lensinde iyon toplanması,

Ektodermal Belirtiler

• Cildin kuruması,
• Ciltte pullanma,
• Tırnakların çabuk kırılması,
• Kuru ve mat saçlar,
• Saç dökülmesi,
• Dişlerde ve diş minelerinde bozukluk,
• Çocuklarda yetişkin dişlerinin çıkmaması

Hipokalsemi Nedenleri

hipokalsemi birçok hastalığa neden olabilmektedir. Bunun yanında birçok hastalık da hipokalseminin gelişmesi üzerinde etkili olur. Hiperkalseminin en sık görülen sebebi tiroid ameliyatları olmakla birlikte birçok sebebi bulunabilir.

Paratiroid Hormonu

• Paratiroid gland yokluğu,
• Paratiroid hormon yetmezliği,
• Doğumsal nedenler,
• Digeorge sendromu,
• X kromozomu ile geçen ya da otozomal hipoparatiroidizm,
• Poliglandüler otoimmün sendrom tip 1,
• Paratiroid hormonu gen mutasyonu,
• Post Cerrahi hipoparatiroidizm,
• İnfiltratif hastalıklar,
• Hemokromatozis,
• Solunumsal alkaloz,
• Kalsiyum sensör aktive edici reseptör mutasyonu,
• Hedef organ direnci,
• Hipomagnezemi,
• Pseudohipoparatiroidizm tip1 ve tip 2,

D Vitamini

• D vitamini yetmezliği,
• Beslenme ile alınan D Vitamini yetersizliği,
• Malabsorbsiyon (D vitaminin yeteri kadar emilmemesi),
• D vitaminin vücuttan hızlı bir şekilde atılması,
• Epilepsi hastalığı, Bipolar bozukluk ve Nöropatik ağrı için kullanılan ilaç tedavileri,
• Hedef organ direnci,
• D vitamini dirençli raşitizm tip 2,
• Fenitoin ilaç tedavisi,

Diğer Nedenler

• İskelet sisteminde aşırı kalsiyum birikmesi,
• Osteoblastik malignite,
• Şelasyon,
• Fosfat infüzyonu,
• Sitratlı kan hücreleri infüzyonu,
• Fluoride,
• Paratiroid hormonu cevabının azalması,
• Kritik hastalıklar,
• Pankreas iltihabı,
• Toksik şok sendromu,
• HIV,
• İlaç tedavileri,
• Vitamin d Eksikliği,
• Yoğun bakım hastaları,
• Neonatal hipokalsemi,
• Prematüre doğum,
• Asfiksi (oksijen yetmezliğine bağlı boğulma),
• Diyabetik anne,
• Hiperparatiroid bozukluğu olan anneler,

Hipokalsemi Nasıl Teşhis Edilir?

Hipokalseminin tanı alabilmesi için kan testlerinden yararlanılmaktadır. Bu testlerde hastanın kanında serum fosfatı yüksek değerlerde olmaktadır. Bunun yanında kan testlerinde hastaların magnezyum değerlerine de bakılmaktadır. Ayrıca renal fonksiyonların incelenmesi de tanı için yapılan standart incelemeler arasında yer almaktadır.

Hastaların tanı alabilmesi için idrar testlerinden ve görüntüleme yöntemlerinden de faydalanılmaktadır. Hipokalsemi tek bir uzman ile teşhis edilemediği için genellikle araştırma hastanelerinde kemik metabolizma uzmanları ve endokrinoloji uzmanlığı ile teşhis edilebilmektedir. Bunun yanında gerekli görülmesi halinde birçok uzman da hastaların üzerinde çalışabilir.

Hipokalsemi Tedavi Yöntemleri

Hipokalsemi tedavisinin amacı ektopik kalsifikasyon, nefrolitiyazis, hiperkalsiüri ve hiperfosfatemiye neden olan biyokimyasal, klinik ve radyolojik bozuklukların ortadan kaldırılmasıdır. Tedavinin temelini oral yolla kullanılan kalsiyum tozları ile D vitamini analogları oluşturmaktadır.

Bunların yanında hipokalsemi hastalığı ciddi seyreden hastaların kan testleri günlük olarak tekrarlanarak değerler düzenli bir şekilde kontrol edilir. Orta dereceli hipokalsemi hastalarının ise haftada bir kez kan testleri yapılarak kontrolleri sağlanır. Ayrıca hastaların tedavisinin başlamasından itibaren serum paratiroid hormon ve 24 saatlik idrar kalsiyum atılımı da izlenmeye başlar. Bu izleme 2 ile 4 hafta arasında sürer. Tedavi sona erdikten sonra da hastalar yakından takip edilmeye devam ederler. Hipokalsemi hastaları tedaviden sonra 1. ve 3. aylarında yeniden kan değerlerinin kontrol edilmesi için tedavi eden uzmana başvurması gerekmektedir. Eğer hasta akut hipokalsemi ise o zaman hastaların tedaviden sonra her 6 ayda bir düzenli olarak kan ve idrar testlerini yaptırmaları gerekmektedir.

Bu tedavilerin yanında hipokalsemiye sebep olan hastalıklarının belirlenmesi ve tedavilerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Aksi halde hipokalsemi tekrarlanacaktır. Hipokalsemi tedavisinde dikkat edilmesi gereken bir başka durum ise kandaki kalsiyum değerlerini normal değerlerin üzerine çıkarmamaktır.

Kalsiyum Glukonat Tedavisi

Hastaların kanlarındaki kalsiyum seviyelerinin aniden düştüğü durumlarda uygulanan bir tedavi yöntemidir. Ayrıca bu hastalarda ileri derecede kasılmalar, EKG’de QT aralığının uzaması, bilinç kaybı ve kalp ritim bozulması da görülmektedir. Kalsiyum glukonatın hastalara verilme aşamasında dikkatli olunmalı ve yavaş bir şekilde verilmelidir.

Hastalar kalsiyum glukonat tedavisi görmesine rağmen halen durumlarında bir değişiklik olmazsa o zaman hastalara magnezyum da verilmektedir.

Kalsiyum Tuzları

Eğer hastalar uzun bir süredir hipokalsemi sorunu yaşıyor ve kan serumlarında ki kalsiyum düzeyi 7,5 mg/dl fazla ise o zaman hastalara kalsiyum tuzu tedavisi uygulanmaktadır. Bunun için laktat, kalsiyum karbonat ve günde 2-3 gram olacak şekilde glukonat tedavisi uygulanmaktadır. Oral yolla uygulanan bu tedaviyi desteklemek amacıyla ise hastalara D vitamini takviyesi de yapılmaktadır. Bu tedavi hastalarda ciddi belirtiler görülmemesine rağmen kandaki kalsiyum değerlerinin düşük olması durumunda uygulanmaktadır.

Hipokalsemi Hastaları Beslenmesi

Hipokalsemini tedavi edilmesi için beslenme ne yazık ki yeterli olmamaktadır. Çok ciddi bir hastalık olan hipokalseminin tedavisi mutlaka doktor kontrolünde yapılması gerekmektedir. Ancak ilerleyen dönemlerde hastaların kalsiyum açısından zengin beslenmeye dikkat etmesi gerekmektedir. Ancak bu beslenmenin de uzman diyetisyenler kontrolünde yapılması gerekmektedir. Çünkü vücutta fazla kalsiyum oluşması da istenilen bir sonuç değildir.

Süt ve Süt Ürünleri

Kalsiyumdan zengin bir beslenme için her gün süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi gerekmektedir. Peynir ve yoğurt gibi ürünlerin süt yoğunlukları ve dolayısıyla kalsiyum değerleri daha yüksek olduğu için bunlara yönelinmesi tavsiye edilir.

Çay, Kahve ve Tuz

Fazla kafein ve tein alımı vücutta kalsiyum emilimini azaltmaktadır. Fazla miktarda tuz tüketmek ise böbreklerden kalsiyum atılımını hızlandırmaktadır. Bu sebeple de bu üçlünün tüketiminde dikkatli olunması gerekir.

Yeşil Sebzeler

Yeşil yapraklı sebzelerin kalsiyum yönünden zengin olduğu bilinmektedir. Ancak posalı bitkilerden oldukları için aynı zamanda bağırsaklarda kalsiyum emilimini de azaltmaktadır. Bu sebeple de kalsiyum kaynağı olarak süt ve süt ürünlerinin tercih edilmesi gerekir.

Kuru Bakliyat

Kuru bakliyatlar da kalsiyum kaynaklarından birisi olmaktadır. Bu sebeple de haftada 2 kez tüketilmeleri önerilmektedir.

Kuruyemiş ve Kuru Meyve

Özellikle kuruyemişler kalsiyum açısından zengindir. Ancak aynı zamanda kalori açısından da zengin olan kuruyemiş ve kuru meyvelerinin kilo alımına neden olmaması için sınırlı yenmesi gerekir.

Kalsiyum (hipokalsemi) eksikliğinde görülen hastalıklar

Kalsiyum eksikliği bazı hastalıklar ya da sağlık durumları sebebiyle görülebilmektedir. Hipokalsemiye neden olan bu sağlık durumları içerisinde şunlar yer almaktadır. 

Hipoparatiroidizm

Paratiroid bezlerinin yeterli paratiroid hormonu üretmediği durumlarda ortaya çıkan hipoparatiroidizm vücutta düşük kalsiyum seviyelerinin görülmesine neden olabilir. Paratiroid hormonunun yeterince salgılanmamasının sebebi ise kalıtsal bir bozukluk olabileceği gibi bir veya birden fazla paratiroid veya tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılmasından da kaynaklanabilir. 

D vitamini eksikliği 

D vitamini vücudun kalsiyum düzgün bir şekilde kullanmasına yardımcı olmaktadır. Bu sebeple de vücutta yeterince D vitamini bulunmaması durumunda kanda düşük kalsiyum seviyelerine neden olmaktadır. D vitamini eksikliği genellikle yeterince güneş ışığı alamamaktan kaynaklanmakla birlikte kalıtsal bir bozukluktan da kaynaklanabilir. 

Böbrek yetmezliği 

Kronik böbrek yetmezliğinde hipokalsemi kandaki fosfor seviyesinin artmasına ve böbreklerde belli bir tür Dvitamini üretiminin azalmasına neden olmaktadır. 

Psödohipoparatiroidizm

Bu hastalık vücutta sahip olunan normal miktardaki paratiroid hormonuna rağmen vücudun buna doğru yanıt vermemesine neden olan kalıtsal bir hastalıktır. Bu sebeple de vücutta yeterince paratroid hormonu bulunmasına rağmen vücut yeterli miktarda hormon yokmuş gibi davranır.

Hipomagnezemi 

Paratiroid bezleri hormon salgılamak ve yapmak için magnezyuma ihtiyaç duymaktadır. Bu sebeple de magnezyumun çok düşük olduğu durumlarda yeterince paratiroid hormonu üretilemez ve kandaki kalsiyum seviyeleri düşer.

Pankreatit 

Akut pankreatiti olan kişilerin yaklaşık %15 ile %88'inde hipokalsemi görülmektedir.

Gebelikte kalsiyum (hipokalsemi) eksikliği

Kadınların gebelik ve emzirme dönemlerinde kalsiyum en önemli vitaminlerin başında yer almaktadır. Çünkü büyüyen bebeğin başta kemik gelişimi olmak üzere birçok dokunun gelişiminde kalsiyum temel olarak kullanılan bir maddedir. Bebekler bu maddeyi anneler sütünden ya da kanından alırlar.

Annede yeterli miktarda kalsiyum deposunu bulunmaması halinde kandaki kalsiyum seviyelerin düştükten sonra kemiklerdeki kalsiyum bebek tarafından tüketilmeye başlanır. Bu durumu ileriki zamanlarda annelerde çeşitli sağlık sorunlarının görülmesine neden olur.

Bunların yanında gebeliğin ilk üç ayında paratiroid hormonlarının salgılanmasının azalması gebelerdeki kalsiyum depolarının azalmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de gebelikte döneminde doğru kaynaklardan doğru miktarlarda kalsiyum alınmasına dikkat edilmesi gerekir. Annenin kalsiyum depolarını tamamen bitmesi durumunda sadece anne sağlığı değil aynı zamanda bebeklerin de sağlıkları tehlikeye girmektedir.

Gebelikte görülen kalsiyum eksikliğinin başlıca nedenleri arasında ise şunlar yer almaktadır. 

• Dengeli beslenmenin gerçekleşmemesi durumunda besinlerden yeterince kalsiyum alınamaması 
• D vitamini eksikliği 
• Bebeğin ihtiyacının giderek artması 
• Magnezyum eksikliği 
• Kalsiyum emiliminde çeşitli sorunların bulunması 

Gebelikte kalsiyum (hipokalsemi) eksikliği belirtileri

Gebelik döneminde kalsiyum eksikliğinin oluşması halinde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Uyku bozuklukları 
• Ellerde, ayaklarda yüz bölgesinde karıncalanma 
• Diş eti sorunları 
• Bacaklarda kasılma 
• Diş çürükleri 
• Kalp atışının düzensiz olması 
• Halüsinasyonlar 
• Cilt kuruluğu 
• Depresyon 
• Tırnakların kırılgan olması 
• Hafızanın zayıflaması