HPV

HPV nedir?

HPV olarak adlandırılan insan papilloma virüsü vücudunun farklı bölgelerinin etkilenmesine neden olan yaygın bir virüstür. Vücudun birçok farklı noktasında siğile neden olan HPV virüs ailesinde yüzden fazla tür bulunmaktadır. Bu ailenin içerisinde yaklaşık olarak 30 türü ise vajina, rahim ağzı, skotrum ve peniste siğillere neden olmaktadır.

Cinsel organlarının etkilenmesine neden olan HPV ciltten cilde temas yoluyla bulaşmaktadır. Genital HPV türlerinin önemli bir kısmı zararsız olmaktadır. Bunun yanında HPV virüsleri sebebi ile görülebilen bazı siğiller rahim kanseri de dahil olmak üzere bazı kanser türlerinin görülmesine neden olabilmektedir. Bu sebeple de durumun erken teşhis ve tedavi edilmesi gerekmektedir. 

HPV ailesi içerisinde yer alan tip 6 ve 11 genital siğillerde en sık görülen tipleri olmaktadır. Diğer HPV türleri ise aşağıdaki sorunlara neden olmaktadır. 

• Düz siğiller 
• Subungal siğiller
• Plantar siğiller
• Yaygın siğiller
• Periungal siğiller 
• Tüm siğiller HPV'den kaynaklanmaktadır. 

Ancak HPV'nin her türlüsü siğile neden olmaz. Kansere ilerleyebilen HPV türü siğillere neden olmamaktadır.

HPV nedenleri

Ciltten cilde temas yolu ile bulaşan HPV’nin kişileri enfekte edebilmesi için cilt kırıklarının bulunması gerekmektedir. Bu sayede virüs cilt bariyerini aşarak vücuda girebilir.

Hem kadınların hem de erkeklerin genital bölgelerinde yer alan siğillerin bulaşması için ise cinsel ilişki ya da genital bölgeye temasın söz konusu olması gerekir. Ağızda ya da üst solunum yollarında görülen siğillerin bulaş yolu oral seks olmaktadır. 

Hamile kişilerde genital siğillerle birlikte gebe ve enfeksiyonunun bulunması durumunda bebeğin enfeksiyona yakalanma riski bulunmaktadır. Anne karnındaki bebeğin ses tellerininde HPV’den etkilenmesi mümkün olmaktadır. Bunun gerçekleşmesi durumunda ise bebeğin ses tellerinde iyi huylu nodüllere rastlanır. 

HPV belirtileri

Cinsel organların etkilenmesine neden olan HPV genellikle belirtileri neden olmaz. Semptomlar ortaya çıktığında virüsün en yaygın belirtisi olan genital bölgedeki siğillerdir. Genital bölgede yer alan siğiller cildin en üst tabasında meydana gelirler. Kabarık olan bu siğiller çatlakları sebebiyle karnabahara benzerlik gösterir. HPV bulaşının olması kişinin hemen enfekte olacağı anlamına gelmemektedir. Bazı vakalarda kişiler yıllar sonrasında enfeksiyon geliştirirler. Genital siğillerin hepsi bulaşıcı olmakla birlikte önemli bir kısmı ciddi sağlık durumlarına neden olmaz.

Kansere neden olan birçok HPV formu genellikle belirtiye neden olmaz. HPV’nin neden olduğu ve en yaygın görülen kanser türü rahim ağzı kanseri olmaktadır. Diğer kanser türleri çok daha nadirdir. Nadir olan bu kanser türlerinin içerisinde ise şunlar yer almaktadır. 

• Anal kanser 
• Vajinal kanser
• Penis kanseri 
• Vulva kanseri
• Gırtlak kanseri 

Yüksek riskli HPV virüs tüpünün bulunması siğilin kesin olarak kansere dönüşeceği anlamını taşımamaktadır. Bu bölgelerde görülen siğil vakalarının büyük kısmında kanser görülmez.

HPV tanı kriterleri

HPV tanısında fiziksel muayene genellikle yeterli olmaktadır. HPV'nin yüksek riskli formları semptomlara neden olmaz. Bu sebeple de genellikle rutin olarak uygulanan PAP smear veya HPV testi yoluyla tanı alınmaktadır. 

Pap smear testi

Bu testte tedavi edilmemesi durumundan kansere dönüşebilecek rahim ağzı kanserlerine ve kanser hücresi hücrelerin taranması mümkündür. 

HPV testti

HPV testi ile virüsün tipi tespit edilmektedir. Bu sayede yüksek riskli tiplere karşı gerekli önlemler alınabilir. Vajina, penis, scottum veya anüs üzerinde HPV’yi tanımlamak için herhangi bir test bulunmamaktadır. HPV sebebi ile vücudun başka dokularında da kanser görülebilir. Ancak bu kanserler rahim ağzı kanserine göre son derece nadirdir.

Kolposkopi 

PAP smear testinde anormal hücre belirtilerinin görülmesi veya HPV testinin pozitif çıkması durumunda uzmanlar kolposkopi isteyebilir. Rahim ağzındaki hücrelerin görüntülenmesini sağlayan kolposkop adı verilen özel bir cihaz kullanılarak test gerçekleştirilir. İnceleme sırasında anormal yapıya sahip olan hücreler laboratuvar incelemesi için alınabilir. 

Asetik asit ile görsel inceleme 

Dünyanın bazı bölgelerinde PAP smear veya HPV testleri için gereken kaynaklara erişimi olmayan kadınlar için asetik asitle görsel inceleme kullanabilmektedir. Bu test ile uzmanlar rahim ağzına sirke bazlı bir solüsyon yerleştirir. Bu çözelti anormal hücreleri beyaza dönüştürerek tanımlanmalarını kolaylaştırır.

HPV'nin tedavi yöntemleri

HPV’nin tedavisi vücudun virüsten kurtulmasını sağlamaz. Tedavi ile siğillerin ve diğer belirtilerin giderilmesi mümkün olmaktadır. Tedavi seçenekleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Kriyocerrahi (Kar Cerrahisi)

Siğillerin dondurulması veya anormal hücrelerin sıvı nitelojenle yok edilmesi işlemine kriyocerrahi adı verilmektedir.

Loop elektrocerrahi eksizyonu prosedürü (LEEP)

Rahim ağzında yer alan hem anormal hücrelerin hem de siğillerin çıkarılmasını sağlayan bu yöntemde tel döngü kullanılmaktadır. 

Trikloroasetik asit

Siğillerin yakılması için kimyasal bir tedavinin uygulandığı tedavi yöntemidir.

Elektrokoter

Siğillerin giderilmesi için özel bir elektrik akımının kullanıldığı yöntemdir.

Lazer tedavisi

Siğillerin veya anormal hücrelerin yok edilmesi için yoğun ışığın kullanıldığı tedavi şeklinde lazer tedavisi adı verilmektedir.

Konizasyon

Soğuk bıçak koni biyopsisi olarak da adlandırılan bu yöntemde anormal hücreler içeren konu şeklindeki servikal doku parçalarının çıkarılması söz konusudur.

Krem

Kremler doğrudan siğilleri uygulanarak siğillerin yok edilmesi sağlanabilir. Bu kremlerin içerisinde pmiquimod ve podofilox gibi etken maddeli kremler yer almaktadır.

HPV aşısı

Günümüzde sağlık otoriteleri tarafından onaylanmış HPV aşıları bulunmaktadır. Hem kadınlar hem de erkekler uygulanabilen bu aşılar sadece genital bölgede siğillere değil aynı zamanda rahim ağzı kanserinin önlenmesine de yardımcı olmaktadır.

HPV aşısının aktif cinsel yaşamın başlamasından önce uygulanması önemlidir. Bu sebeple de Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi 11 ve 12 yaşındaki kız ve erkek çocuklarını rutin HPV aşılarını yaptırmaları önermektedir. Bazı durumlar kadar indirilebilir. 

Aşının HPV bulaşından sonra yapılması durumunda herhangi bir etkinliği kalmamaktadır. Bunun yanında genç yaşlarda alınan etki, ileri yaştaki kişilere göre daha verimlidir. Ancak aşı, virüs bulaşmadan önce yapılırsa rahim ağzı kanserinin vakalarının önemli bir kısmı önlenebilmektedir.

HPV aşısının etkili olduğu kanser türleri içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Rahim ağzı kanseri 
• Ağız kanseri 
• Anal kanser 
• Penis kanseri 
• Vulva kanseri 
• Vajinal kanser

HPV aşısı nerede yapılır?

HPV aşısı sağlık kuruluşlarında uygulanması gereken aşılar içerisinde yer almaktadır.

HPV aşısının yan etkileri nelerdir?

HPV aşısının yan etkileri hafiftir ve uzun sürmez nokta bu yan etkiler içerisinde şunlar yer almaktadır 

• Enjeksiyonu verildiği yerde şişlik ve ağrı 
• Baş ağrısı 
• Ateş 
• Baş dönmesi 
• Hasta hissetmek 
• Yorgunluk 

Şiddetli alerjik reaksiyon gibi daha ciddi yan etkiler nadir olarak görülmektedir.

HPV aşı kaç dozdur?

11 ve 12 yaşındaki tüm çocuklara en az 6 ay arayla iki doz HPV aşısının yaptırılması önerilmektedir. 9- 10 ve 13- 14 yaşlarındaki ergenlere de 2 dozluk aşı takviminin uygulanması gerekir. 

Aşılamaya 15 ile 26 yaşları arasında başlayan gençler ve genç yetişkinlerin 3 doz aşı almaları gerekmektedir. 27 ile 45 yaşlar arası kişiler için ise doktor tavsiyesi gerekli olmaktadır.

HPV' nin neden olduğu hastalıklar

Vakaların önemli bir kısmında bağışıklık sistemi HPV enfeksiyonu siğil oluşturmadan önce engeller. Siğiller ortaya çıktığında ise hangi tür HPV'nin söz konusu olduğuna bağlı olarak görülen sağlık sorunları değişiklik göstermektedir.

Genital siğiller

Genital bölgede görülen siğiller saplı olmakla birlikte şişkin ve çatlaklı bir yapıya sahip olmaktadır. Kadınlarda görülen genital siğiller genellikle vulvayı etkilemektedir. Bunun yanında anüs, vajina ve rahim ağzı da etkilenebilir.  

Erkeklerde genital siğiller peniste, skrotunda veya anüs çevresinde görülebilmektedir. Genital siğiller nadiren rahatsızlığa veya ağrıya neden olsa da kaşıntı veya hassasiyet sıklıkla görülmektedir.

Plental siğiller

Genellikle topuklarda veya ayak parmak uçlarında görülen sert grenli oluşumlara plental siğiller adı verilmektedir. Kişilerin rahatsızlık hissetmesine neden olabilirler.

Düz siğiller

Hafif kabarık olmakla birlikte düz bir yüzeye sahiptirler. Vücudun her yerinde ortaya çıkabilen bu siğiller çocuklarda genellikle yüz bölgesinde, erkeklerde ise sakal bölgesinde görülmektedir. Kadınların bacakları da düz siğillerden daha fazla etkilenmektedir.

Yaygın siğiller 

Kabarık lezyonlar halinde görülen yaygın siğiller özellikle el ve ayak parmaklarını etkilemektedir.  Vakaların önemli bir kısmında siğiller sadece çirkindir. Ancak aynı zamanda ağrılı veya kanamaya duyarlı hale gelebilirler.

Rahim ağzı kanseri

Enfekte olmuş kişilerde rahim ağzının görülmesi 20 yıl veya daha uzun bir süre alabilmektedir. HPV sebebi ile görülen rahim ağzı kanserlerinin erken evresinde genellikle belirtiye rastlanmaz.  Bu sebeple de HPV enfeksiyonuna karşı aşı yaptırmak rahim ağzı kanserine karşı en iyi korumayı sağlamaktadır. 

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi rahim ağzı kanserinin de erken evre tanı alması son derece önemlidir. Ancak erken evre rahim ağzı kanserleri herhangi bir belirtiye neden olmadan sinsi bir şekilde ilerlemesinden dolayı düzenli olarak taramaların yapılması gerekmektedir. Tarama testleri yaş aralıklarına göre farklı sıklıklarda uygulanmaktadır. 

• Kadınların yaş aralığının 21 ile 29 arasında olması durumunda PAP Smear testini he 3 yılda bir yaptırmaları gerekir.
  
  
• 30 ile 65 yaş arasındaki kadınların her 3 yılda bir DNA testi ve her 5 yılda bir PAP smear testi yaptırmaları gerekir 
  
  
• 65 yaş üstü kadınlar arka arkaya 3 normal PAP smear testi veya anormal sonuç olmayan 2 HPV DNA testi yaptırmışlarsa test yapmayı bırakabilirler.

HPV'nin risk faktörleri

 HPV enfeksiyonları yaygın olarak görülmektedir. HPV enfeksiyon riskini arttıracak etmenler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Cinsel partner sayısı 
• Yaş 
• Zayıflamış bağışıklık sistemi 
• Hasarlı cilt 
• Halka açık duşları veya yüzme havuzlarını kullanmak

HPV komplikasyonları 

HPV'nin neden olduğu komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır. 

Ağız ve üst solunum yolu lezyonları 

Bazı HPV enfeksiyonları ağız ve üst solunum yollarında enfeksiyona neden olmaktadır. Bu yapıların içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Dil
• Bademcik
• Burun
• Gırtlak
• Yumuşak damak

Kanser 

HPV'nin tüm türleri olmasa da bazı tipleri rahim ağzında kanser oluşumuna neden olmaktadır. Bu tür aynı zamanda cinsel organın ağız ve üst solunum yolu kanserlerine de katkıda bulunabilmektedir.

HPV'nin bulaş yolları

Genital HPV cinsel ilişki oral veya anal seks sırasında tentene temas yoluyla gerçekleşmektedir. Vulva, vajina, rahim ağzı, penis ve skotrumun yanı sıra rektum ve anüs de dahil olmak üzere cinsel organların enfekte bir partner ile aynı vücut kısımları ile temas etmesi durumunda enfekte olunmaktadır.

Virüsün parmakla dokunma ve elle temas gibi elden cinsel organına temas yoluyla yayılması da mümkün olmaktadır. Ancak bu şekilde bulaşın olabileceği ile ilgili araştırmalar yetersiz olmakla birlikte nadir görülmektedir. HPV oldukça bulaşıcıdır. Çünkü ciltten cilde temas yoluyla bulaşır. Virüsün bulaşması için partnerlerin vücut sıvısının değiştirmesine gerek bulunmaz.

HPV'den korunma yolları

 HPV’yi önleminin tek yolu cinsellikten kaçınmaktır. Ancak bu çok mümkün bir durum olmadığı için HPV'ye yakalanma riskini azaltmak, rahim ağzı kanserini önlemek ve aynı zamanda sağlıklı bir cinsel yaşamın tadını çıkarmak için çeşitli önlemlerin alınması gerekmektedir. Aşağıdaki yöntemlerin uygulanması durumunda risk azaltılabilir. 

• HPV aşısını yaptırılması 
• Düzenli olarak tarama ve test yaptırılması 
• Güvenli seks yapılması 
• HPV ile enfekte olması durumunda partnerlerin bilgilendirilmesi

HPV kimleri etkiler?

HPV virüsü aktif olmasa bile taşıyan kişiler ile cinsel ilişkiye girmek ya da cinsel organ ile yakın temasta bulunmak virüsün bulaşması için yeterli olmaktadır. 

Kadınlarda HPV

HPV hem kadın hem de erkeklerde görülebilse de komplikasyonları açısından kadınlar için daha tehlikeli olmaktadır. Çünkü HPV'nin tedavi edilmemesi rahim ağzı kanserlerine yol açabilmektedir. Bu riskin ortadan kaldırılması için ise düzenli tarama testlerinin yapılması gerekmektedir. HPV’nin rahim ağzı kanserine neden olmayan bazı tipleri de kadınlarda genital siğillere neden olabilmektedir. 

Erkeklerde HPV

Komplikasyonları açısından HPV erkeklerde daha az tehlikeli olmaktadır. Enfeksiyonların önemli bir kısmı kendi kendine iyileşebilir. HPV erkeklerde de penis, anüs, baş ve boyun  bölgesindeki kanserlere yol açsa da kanser oluşumu son derece  nadir olarak görülmektedir. Sonuç olarak erkeklere HPV testleri ve PAP testleri genellikle önerilmez. 

Bunların yanında HIV pozitif olan kişilerin bağışıklık sistemleri HPV enfeksiyonları ile savaşmakta zorlanabilmektedir. Bunun yanında eşcinsel olan erkeklerde HPV virüsü kansere ilerleye bilmektedir. Bu durumda doktorlar anal pap smear testi önermektedir. 

HPV tipleri

Farklı HPV tipleri farklı bölgelerde siğillere neden olmaktadır. Buna göre HPV tipi ve neden olduğu siğiller şunlar olmaktadır. 

• Plental siğiller tip 1, 2, 4 ve 63 sebebiyle görülmektedir. 
  
  
• Yaygın siğiller tip 1, 2, 7, 4, 26, 27, 29, 41, 57, 65, 77, 13, 4, 10 ve 28 sebebiyle görülür.
  
  
• Düz siğiller tip 3, 10, 26, 27, 28, 38, 41, 49, 75 ve 76 sebebi ile görülür.
  
  
• Diğer kutanız lezyonlar tip 6,11,16, 30, 33, 36, 37, 38, 41, 48, 60, 72 ve 73 nedeniyle görülür. 
  
  
• Epidermodisplaxi verrüsiformis tip 50,47,38,37,36,25,24,23,22,21,20,19,17,15,14,12,9,8,10,5,3 ve 2 sebebiyle görülür. 
  
  
• Tekrarlayan solunum papillo matozisi tip 6 ve 11 sebebi ile görülür. 
  
  
• Heck’in fokal epitelyal hiperplaxisi tip 13 ve 32 sebebi ile görülür. 
  
  
• Konjektival papillomlar ve karsinomlar tip 6, 11 ve 16 sebebiyle görülür.
  
  
• Genital siğiller 6,11, 30, 42, 43, 45, 51, 54, 55 ve 70 sebebi ile görülür. 
  
  
• Servikal intraepitelysl neoplazi belirtilmemiş riskli olanlar tip 30, 34, 39, 40, 53, 57, 59, 61; 62, 64, 66, 67, 68 ve 69 sebebi ile görülür; düşük riskli olanlar tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 35, 42, 43, 44, 45, 51, 52 ve 74 sebebi ile görülür; yüksek riskli olanlar ise tip 16, 18, 6, 11, 31, 34, 33, 35, 39, 42, 44, 45, 51, 52, 56, 58 ve 66 sebebi ile görülür. 
  
  
• Rahim ağzı kanseri tip 16, 18, 31, 45, 33, 35, 39, 51, 52, 56, 58, 66, 68 ve 70 sebebi ile görülmektedir.