Kafatası kırığı nedir?
Beyni çevreleyen kemik yapısındaki kırılmalara kafatası kırığı adı verilmektedir. Kafa yaralanmalarından birisi olan kafatası kırıkları genellikle kafaya alınan darbeler sonucunda oluşmaktadır.
Kafatası kırıklarının önemli bir kısmı küçüktür. Bu sebeple de ameliyata ihtiyaç duyulmaz. Ancak kafa yaralanmalarının tümünde acil servise başvurulması gerekmektedir. Çünkü bazı kafa yaralanmaları yaşamı tehdit edecek kadar ciddidir.
Yaralanmanın beyni etkilemesi halinde genellikle ameliyata ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı kafatası kırıkları ise herhangi bir tedavi olmaksızın iyileşmektedir. Ancak herhangi bir komplikasyon olmadığından emin olmak için hastaların gözlem altında kalması gerekmektedir.
Kafatası kırığı nedenleri
Kafatası kırıkları bir kemiğe çok fazla kuvvet uygulanması durumunda meydana gelmektedir. Kafatası kırığının meydana gelmesinin yaygın yolları içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Kişisel şiddet
- Spor yaralanmaları
- Motorlu taşıt kazaları
- Düşme
- Darbe yaralanmaları
Kafatası kırıkları çocuklarda daha yaygın görülmektedir. Çünkü çocukların kafatası yapıları yetişkinlere göre daha ince ve kırılgandır. 75 yaşın üzerindeki kişiler ise daha sık düşme eğiliminde olduğu için kafatası kırığı riski altındadır. Temas sporları gibi yüksek riskli aktivitelere katılmak da kafatası kırığı riskini arttıran risk faktörleri içerisinde yer almaktadır.
Kafatası kırığı belirtileri
Kafatası kırığının ilk belirtilerinden biri yaralanmanın etkisi ile oluşan ağrıdır. Baş yaralanması geçiren insanların önemli bir kısmında ciddi ağrı görülür. Yaralanmanın beyni etkilemesi halinde ise görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Mide bulantısı
- Tükenmişlik
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Denge ve koordinasyonda zorluk
- Konuşma zorluğu
- Vücudun bazı bölgelerinde his kaybı
- Görme kaybı
Kafatası kırığı tanı kriterleri
Kafatası kırıkları acil servislerde fiziksel bir muayene ve bilgisayarlı tomografi taraması gibi görüntüleme testinin arkasından tanı konulabilmektedir. Bunun yanında nörolojik muayene kırıkların beyni nasıl etkilediğinin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Bazı durumlarda ise MRI kullanılabilmektedir.
Kafatası kırığı tedavi yöntemleri
Kafatası kırıklarının önemli bir kısmı kafa yaralanması tedavisinin dışında herhangi bir tedavi gerektirmeksizin iyileşmektedir. Ancak hastaların gözlem altında kalması gerekebilir.
Doğrusal kırıklar için belirli bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Genellikle kendi kendine iyileşmesi beklenir. Hastalar hastanedeyken nöbet gibi komplikasyonlar açısından sürekli gözlem altında tutulmaktadır. Nöbetlerin görülmesi halinde ise antiepileptik ilaçlarla tedavinin uygulanması gerekmektedir.
Kısa süreli ağrı kesicilerin kullanılması ise yaralamadan sonra hastaların kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlayacaktır. Bazı durumlar asetaminofen tedavisi belirtilerin hafiflemesi için yeterli olmaktadır. Şişlik yaşanması halinde ise buz uygulamasının yardımı dokunmaktadır.
Kafatası kaidesi, çökük ve diastatik kırıkların tedavisi yaralanmanın şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Genel olarak önerilen tedaviler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Hastaların başı yüksekte tutulması ve bu şekilde dinlenmeleri gerekmektedir.
- Fazla ya da sızan beyin omurilik dokusunun boşaltılması için şant yerleştirilmesi
- Açık kırıklar oluşması halinde kırıkların yerine yerleştirilmesi için ameliyat uygulanması
Kafatası kırığı ameliyatı
Kafatası kırığı ameliyatları kranioplasti olarak adlandırılmaktadır. Beyin cerrahisinde sıklıkla kullanılan bu yöntem birçok farklı sebeple kullanılmaktadır. Kafatası kırıkları da bu amaçlar içerisinde yer almaktadır.
Kafatası kırığı ameliyatının yöntemleri
Kafatası kırığı ameliyatları farklı türlerde uygulanmaktadır. Hastanın ihtiyaçlarının karşılanması için uygun teknik kullanılmaktadır. Ancak yöntemlerin önemli bir kısmında kafa derisinin kaldırılması ve kafa kontürünün orijinal kafatası parçası ya da greft işleminde kullanılan diğer malzemeler ile sağlanmaktadır.
Kafatası kırığı ameliyatının faydaları
Kafatası kırığı ameliyatları beynin zarar gören kısmının onarılmasını sağlayacağı kafatası kırığının da tedavi edilmesini sağlamaktadır. Bu sayede kırık sebebi ile görülebilecek komplikasyonların önlenmesi ve giderilmesi mümkün olmaktadır.
Kafatası kırığı ameliyatının komplikasyonları
Kafatası kırığı ameliyatının neden olabileceği komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Enfeksiyon
- Ameliyat sonrası drenaj gerektiren kan pıhtısı
- Felç
- Nöbet
- Bacaklarda pıhtı
- Ameliyatla doğrudan ilişkili olmayan komplikasyonlar içerisinde akciğer iltihaplanması, kalp krizi ve idrar yolları enfeksiyonu yer almaktadır.
Kafatası kırığında nelere dikkat edilmeli?
Kafatası kırığından sonra aşağıdaki durumların oluşması halinde acil tıbbi yardımın aranması gerekmektedir.
- Burun ya da kulaklardan kan ya da sıvı gelmesi
- Kafa karışıklığı ya da yön kaybı
- Uyanık kalmada güçlük çekilmesi
- Şiddetli baş ağrısı yaşanması
Kafatası kırığının iyileşme süreci
Kafatası kırığının iyileşme süresi yaralanmanın şiddetine ve türüne göre değişiklik göstermektedir. Kemiklerin tamamen iyileşmesi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilmektedir.
Kafatası kırığının iyileşme sürecinde hastaların yakından takip edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında dinlenme sırasında dik bir pozisyonda olunmalı ve pansuman talimatlara uygun bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Kafatası kırığının iyileşme sürecinde hastaların yorucu aktivitelerinden kaçınılması gerekmektedir.
Kafatası kırık çeşitleri
Kafatası kırıklarının çeşitleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Lineer (çizgisel) kırıklar
Kafatasının geniş bir yüzeyle gelen ve şiddetti düşük olan künt travmalar sonucunda oluşan kafatası kırıklarıdır. Özellikle kafa travması olan çocukların önemli bir kısmında bu tür kırığa rastlanmaktadır. Genellikle başın tepesine doğru ve kulakların üzerindeki kemiklerde meydana gelmektedir.
Çökme kırıkları
Çökme kırıkları küçük bir alanın etkilenmesine neden olmaktadır. Yüksek şiddetli travmalar sebebi ile oluşurlar. Çökme kırıklarında hasara uğrayan kemik komşu kemiğin altına girmektedir. Bu sebeple de kafatasında kırılan kemik beyne doğru itilmektedir. Çökük kırıklar birden fazla çatlak ya da parça içerebilir.
Kafa kaidesi kırıkları
Kafatası tabanındaki kemiklerin kırılması durumuna bazal kırık ya da kafa kaidesi kırıkları adı verilmektedir. Bu alanlar yüzün arkasındaki ve beynin içindeki görülmeyen kemikleri etkilemektedir.
Diastatik kırıklar
Kafatasındaki kemikleri birbirine bağlayan ve kafatası sütürlerinin veya doku bantlarının ayrılmasıdır.
Kombinasyon veya kompleks kırıklar
Yukarıda belirtilen kırık tiplerinden birkaçının aynı anda oluştuğu durumlara verilen isimdir.
Frontal sinüs kırıkları
Genellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda görülmez. Bu kırık türü diğer kafatası kırıkları ile bağlantılı olabilmektedir. Bu tip kırıklarda kozmetik deformiteler görülmektedir.
Kapalı kırık
Kafatası kırığının kafa derisini kırmaması halinde kapalı kırık olarak adlandırılmaktadır. Kafatası kırıklarında en yaygın görülen türdür.
Açık kırık
Kafatası kırığının kafatası üzerindeki deriyi parçaladığı durumlar için kullanılmaktadır. Bu tür yaralanmalarda enfeksiyon riski son derece yüksek olmaktadır.
Kafatası kırığı komplikasyonları
Kafatası kırığının neden olabileceği komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Beyin dokusunda kanama
- Nöbetler
- Beyin hasarı
- Felç
- Kan pıhtısı
- Enfeksiyon
- Görünümde değişiklikler
