Kalça Çıkığı

Kalça Çıkığı Nedir?

Kalça çıkığı, uyluk kemiğinin kalça kemiğine bağlandığı eklemden çıkmasını sebebi ile oluşan bir durumdur. Hastaların son derece ağrı hissetmesine neden olan bu durum genellikle travmatik olaylardan dolayı kaynaklanmaktadır. Yapay kalça protezlerinde bu durum daha sık görünmektedir.

Kalça çıkığı acil durumlar içerisinde yer almaktadır. Akut ağrıya neden olmasının yanı sıra düzelene kadar bacağın işlevini kaybetmesine neden olmaktadır. Bunun yanında eklemin çevresindeki sinirlerde, bağ dokuların ve diğer dokularda ikincil yaralanmaya neden olabilmektedir. Bu sebeple de kalça çıkığının acil bir şekilde tedavi edilmemesi durumunda uzun süreli hasarların görülmesine neden olmaktadır.

Kalça çıkığı bazı durumlarda kalça ekleminin iyi oturmamasına neden olan gelişimsel durumlarından birisi olan kalça displazisi sonucunda da oluşabilmektedir. Kalça displazisi aynı zamanda kalça gelişimsel çıkığı olarak adlandırılmaktadır. Kalça displazisi görülen kişilerde eklemlerini normal kalçalar kadar iyi yerinde tutmayan sığ kalça yuvaları oluşmaktadır. Ayrıca kalçalarının gevşek kaslar ve bağlar olabilir. Bu sebeple de eklemin yerinden oynaması için normalden daha az kuvvet yeterli olmaktadır.

Kalçanın Kısmi Çıkığı (Subluksasyon) Nedir?

Kısmi çıkık, tıbbi olarak subluksasyon olarak adlandırılmaktadır. Bu durum eklemin kısmen kaydığı ancak tamamen çıkmadığı anlamına gelmektedir. Subluksasyon, hafif ya da şiddetli olabilir. Şiddetli vakalarda tam çıkık kadar ağrı yaşanmasına ve bacağın güçten düşmesine neden olmaktadır. Bu sebeple de uzman tarafından eklemin yeniden ayarlanması gerekebilir. 

Hafif vakalarda ise eklemin yuvasında kapatmaya yardımcı olan kıkırdak aşındığında kalçadaki genel aşınma ve yıpranmadan kaynaklı görülebilmektedir. Kronik olarak görülebilir. Hafif subluksasyon durumunda hastalar yürüyebilir ve hafifçe esneterek eklem yerine oturabilir.

Kalça Çıkığı Nedenleri

Kalça çıkıkları genellikle travmatik yaralanmalar sebebi ile görülmektedir. Normal şartlar altında eklemin yuvadan çıkması için yüksek kuvvet uygulanması gerekir. Bu sebeple de en yaygın görülen nedeni trafik kazalarıdır. Bunun yanında şiddetli düşme ya da spor yaralanmaları sebebi ile de kalça çıkığı görülebilmektedir.

Kalça çıkığının sıklıkla görüldüğü bir diğer durum ise kalça displazisi olmaktadır. Bu durumda kalça çıkığının oluşması için küçük aktivitelerin gerçekleştirilmesi yeterli olmaktadır. 

Kalça Çıkığı Belirtileri

Kalça çıkığının gerçekleşmesi halinde öncelikli olarak bacağın sabit bir pozisyonda kilitlendiği fark edilmektedir. Bu sebeple de bacak içe ya da dışa doğru dönebilir. Vakaların %90’nında kalça eklemi yuvasında geri doğru zorlanmaktadır. Bu duruma da posterior çıkık adı verilir. Bu durumda diz ya da ayağın içe dönmesine neden olmaktadır.

Kalça yuvanın öne doğru ittirilmesi halinde anterior çıkık söz konusu olmaktadır. Bu durumda diz ya da ayak dışa doğru dönmektedir. Etkilenen bacak daha kısa ya da daha uzun görülebilir. Kalçanın hizalanmaması halinde ise şişlik ya da renk değişikliği görülebilmektedir. Kalça çıkığında görülebilecek diğer belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Akut ağrı
• Kas spazmları
• Kalça ekleminde renk değişikliği veya şişlik
• Bacağın içe ya da dışa dönmesi
• Bacağın hareket etmemesi
• Bacağa ağırlık verememe
• Kalça ya da ayakta his kaybı
• Kalçanın eklemden çıktığının açıkça görünmesi

Kalça Çıkığı Komplikasyonları

Kalça çıkığı eklemin yakınlarındaki sinir, tendon ve dokulara zarar vermesine neden olabilir. Bu durumda zarar gören dokuların ayrı ayrı onarılması gerekmektedir. Bazen gerçekleşen bu hasarın uzun süreli sonuçları görülebilmektedir. Bu sonuçlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

Sinir Hasarı

Çıkık eklem, alt sırttan kalçaya ve bacağa doğru uzanan ve ayak ile ayak parmaklarına dallanan siyatik sinirlerin etkilenmesine neden olabilir. Sinirin sıkışması yaygın olarak siyatik olarak adlandırılan kronik ağrıya neden olmaktadır. Siyatik sinirlerin hasar görmesi, ayağın ve ayak parmaklarının esneme yeteneğinin bozulmasına neden olabilir.

Osteonekroz

Eklemin önünden geçen Femoral arterin hasar görmesi halinde kemiğe giden kan akışı etkilenmektedir. Kan kesildiğinde, kemik dokusu ölmeye başlar. Bu durum küçük kırıkların oluşmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de kemiğin yapısal bütünlüğü bozulur. Bu duruma osteonekroz ya da avasküler nekroz adı verilmektedir.

Artrit

Kalça çıkığı, eklemi yuvasında tutan kıkırdak ve lambrum adı verilen eklemleri çevreleyen kıkırdak halkasına zarar verebilir. Bu genellikle artrite yol açar ve daha sonraki yaşamda kalça protezi ihtiyacı olasılığını arttırır.

Kalça Çıkığı Tanı Kriterleri

Alanında uzman olan bir doktor kalça çıkığını genellikle görünüşünden teşhis edebilir. Ancak, diğer yaralanmaların tespit edilmesi için tam bir fiziksel muayenenin yapılması gerekmektedir. Kemiklerin pozisyonunun daha iyi görülebilmesi ve düzeltmeye çalışmadan önce kırık olup olmadığının taranması için röntgen ve BT taraması gibi görüntüleme testleri istenebilir.

Kalça Çıkığı Tedavi Yöntemleri

Kalça çıkığından şüphelenilmesi halinde bacağın hareket ettirilmemesi gerekmektedir. Acil tıbbi yardım istenerek acil servise gidilmesi gerekir. Yaralanma akut olarak ciddi ağrı yaşanmasına neden olur. Uzun vadeli hasarın en aza indirilmesi için ise acil tedavi edilmesi gerekir. Kalçanın düzeltilmesi için ilaç ve eğitimli uzmanın müdahalesi gerekmektedir.

Ancak eklemin düzeltilmesi için ikincil yaralanmaların olup olmadığının anlaşılması gerekmektedir. Daha sonrasında eklemin düzeltilme işlemi yapılmaktadır. Düzeltme yaralanmadan sonraki birkaç saat içerisinde gerçekleşirse başarı şansı son derece yüksek olur. İkincil yaralanma süz konusu ise cerrahi müdahale gereklidir.

Kalça Redüksiyonu

Çıkık kalçanın düzeltilmesi için eklemin fiziksel olarak yerine yerleştirilmesi gerekmektedir. Bu işleme redüksiyon adı verilmektedir. İkincil yaralanmalar olmadığında, düzeltme dışarıdan yapılabilmektedir. Bu işleme kapalı redüksiyon adı verilmektedir.

Kalça eklemini çıkarmak için gerekli olan güç aynı zamanda yerine koymak için de gerekli olmaktadır. Sağlık uzmanları işlem sırasında ağrıyı ve kas spazmlarını azaltmak için anestezik ve sakinleştiricilerin bir kombinasyonunu önermektedir. Bazı durumlarda genel anestezi altında yapılmaktadır.

Kalça Çıkığı Ameliyatı

Hastada önemli ikincil yaralanmanın olması halinde sinirlerin ve kan damarlarının tedavi edilebileceği açık redüksiyonun uygulanması gerekmektedir. Ameliyat ayrıca kalça çıkığı geçiren bebekler için de tercih edilen tedavi yöntemidir. Ameliyatta, eklem gelecekte çıkık oluşmasını önlemek için sabitlenmektedir. Bu, bebeklerde %90 oranında başarı oranına sahiptir. 

Kalça protezi olan kişilerde kalça çıkığının oluşması durumunda da ameliyat önerilmektedir. Bu ameliyatta protezin güçlendirilmesi ya da değiştirilmesi gerekebilir. 

Kalça Çıkığı Ameliyatının Faydaları

Kalça çıkığının çevre dokularda hasara neden olması durumunda önerilen kalça çıkığı ameliyatları ile hasarın giderilmesi mümkün olmaktadır. Bu sayede uzun süreli sağlık problemleri engellenmektedir. 

Kalça Çıkığı Ameliyatının Komplikasyonları

Kalça çıkığı ameliyatlarının en ciddi komplikasyonu derin ven trombozu olmaktadır. Nadir görülen bir komplikasyon olmakla birlikte engellenmesi için bir süre kan sulandırıcı ilaçların kullanılması gerekmektedir.

Bunun yanında enfeksiyon da en önemli risklerden birisi olmaktadır. Bu sebeple de ameliyat sonrasında ateş, kızarıklık ve şişlik gibi enfeksiyon belirtilerinin dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekmektedir. 

Kalça Çıkığının İyileşme Süreci

Eklemin redükte edilmesinden sonra, kalçanın tamamen iyileşmesi için iki ila üç ay sürebilmektedir. İyileşme sürecinde birkaç hafta süresince hareket kısıtlaması söz konusu olabilir. Daha sonrasında fizik tedavi görülmesi gerekebilir. İlk haftalarda yürümek için koltuk değneklerinin kullanılması gerekmektedir. 

Kalça protezi takılması durumunda ise iyileşme sürecinde protezin sabitlenmesi için destek önerilebilmektedir.