Kemik iltihabı (Osteomiyelit) nedir?
Mantar ve bakteri kaynaklı olarak görülen kemik iltihabı, osteomiyelit olarak da adlandırılmaktadır. Kemiklerin içerisinde bulunan ve kemik iliği olarak adlandırılan yumuşak dokunun patojenler sebebi ile şişmesine ve ağrıya neden olması durumunda görülmektedir.
Enfeksiyonlar kemiklere kan dolaşımı yolu ile ulaşmaktadır. Sigara kullanan, diyabet ve böbrek yetmezliği bulunana kişilerde daha sık rastlanan kemik iltihabının tedavi edilmemesi kemiğe kan akışının kesilmesine neden olmaktadır.
Kemik iltihabı (Osteomiyelit) türleri
Kemik iltihabı türleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Akut kemik iltihabı (osteomiyelit)
Ani bir şekilde ortaya çıkan enfeksiyonları tanımlamak için akut kemik iltihabında ateşten günler sonra bölgede ağrı görülmektedir.
Kronik kemik iltihabı (osteomiyelit)
Tedaviye rağmen geçmeyen kemik iltihabına kronik kemik iltihabı adı verilmektedir. Kemik ağrısının yanı sıra yekrarlayan irine neden olmaktadır. Nadir görülen durumlarda kronik kemik iltihabının belirtileri ortadan kaybolur. Ancak enfeksiyon yıllarca kalmaya devam edebilir.
Vertebral kemik iltihabı (osteomiyelit)
İltihabın omurgayı etkilemesi durumuna vertebral kemik iltihabı adı verilmektedir. Bu türde hareket ağrıların kötüleşmesine neden olmaktadır. Ağrı kesici, dinlenme ve ısının ağrıları hafifletme üzerinde herhangi bir etkisi bulunmaz. Nadir durumlarda ateş görülür. Genellikle huzurevlerinde yaşayan ve intravöz ilaçları kötüye kullanan ve diyalize giren kişilerde görülmektedir.
Kemik iltihabı (Osteomiyelit) nedenleri
Kemik iltihabı genellikle ciltte ve burunda yaygın olarak bulunan stafilokok bakterisi sebebi ile görülmektedir. Patojenler kemiğe çeşitli yollar ile ulaşabilmektedir. Bu yolların içerisinde şunlar yer alır.
Kan dolaşımı
Vücudun diğer bölgesindeki enfeksiyonların kan yolu ile kemikteki zayıf noktaya ulaşması durumunda kemikte enfeksiyona neden olabilmektedir.
Yaralanma
Şiddetli bir şekilde oluşan yaralar ve delinmeler vücudun derinliklerine patojenlerin ulaşmasına neden olabilmektedir. Bunun yanında açık kırıklarda da kemiklerde enfeksiyon görülme riski bulunmaktadır.
Ameliyat
Eklemlerin değiştirilmesi ya da kırıkların onarılması için uygulanan ameliyatlar sırasında doğrudan kontaminasyon meydana gelmektedir.
Risk faktörleri
Normal şartlarda kemikler enfeksiyona göre son derece dayanıklıdır. Ancak yaşlanma ile birlikte kemikler iltihaba karşı daha savunmasız hale gelirler. Bunun yanında kemik enfeksiyonu görülme riskini arttıracak faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Şiddetli kemik kırığı
- Derin delici yara
- Hayvan ısırıkları
- Tırnak batması
- Kırık kemiklerin onarılması için yapılan ameliyatlar
- Kan dolaşımının bozulması
- Kötü kontrol edilen diyabet
- Periferik arter hastalığı
- Orak hücre hastalığı
- Diyaliz makinası hortumu
- İdrar sondaları
- İntravenöz tüpler
- Bağışıklık sisteminin bozulmasına neden olan durumlar
- Yasadışı uyuşturucular
Kemik iltihabı (Osteomiyelit) belirtileri
Kemik iltihabı hastalarında görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ateş
- Tükenmişlik
- Enfeksiyon bölgesinde şişlik
- Enfeksiyon bölgesinde kızarıklık ve sıcaklık
- Enfeksiyon bölgesinde ağrı
Bazı vakalarda herhangi bir belirti görülmez. Bazı durumlarda ise belirtilerin diğer hastalıklardan ayırt edilmesi zor olabilmektedir. Özellikle bebeklerde ve yaşlılarda tanı zorlu olabilmektedir.
Kemik iltihabı (Osteomiyelit) tanı kriterleri
Kemik enfeksiyonların öncelikli olarak fiziki muayene yapılmaktadır. Bu muayene sırasında etkilenen bölgede herhangi bir kızarıklığın olup olmadığı kontrol edilmektedir. Bunun yanında tanının doğrulanması için bazı testlerden ve görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınabilmektedir.
Kan testleri
Kan örneklerinde beyaz kan hücresi sayısının artmış olması vücutta enfeksiyon olduğunun belirtisidir. Bunun yanında enfeksiyona neden olan patojenin türü de tespit edilebilmektedir. Ancak kan testleri tek başına tanı konması için yeterli olmamaktadır.
Görüntüleme testleri
Kemikteki hasarın belirlenebilmesi ve çevre dokularının nasıl etkilendiğinin belirlenebilmesi için görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Röntgen
- MRI
- BT
Kemik biyopsisi
Kemikte enfeksiyona neden olan mikrobun türünün belirlenmesi için kemik biyopsisinden yararlanılmaktadır. Bu sayede doğru ilaçların seçilmesi mümkün olmaktadır. Açık biyopside kemiğe erişilebilmesi için anestezi ve ameliyat gereklidir.
Kemik iltihabı (Osteomiyelit) tedavi yöntemleri
Kemik enfeksiyonunun şiddetine bağlı olarak uygulanabilecek tedavi seçenekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Enfekte olan bölgenin boşaltılması
Enfekte olan bölge açılarak irin cerrahi olarak boşaltılmaktadır.
Hastalıklı kemik ya da dokunun çıkarılması
Debridman olarak da adlandırılan bu prosedürde, hastalık görülen kemik dokuları mümkün olduğunca çıkarılmaktadır. Tüm enfeksiyonlu bölgenin çıkarılması için bir miktar sağlıklı kemik dokusu da çıkarılabilmektedir. Bunun yanında enfeksiyon belirtilerinin görülmesi durumunda çevre dokular da çıkarılabilmektedir.
Kemiğe kan akışının yeniden sağlanması
Debridman prosedüründen sonra boş kalan kısımlar vücuttan alınan dokular ile kapatılarak kan akışı yeniden düzenlenmektedir.
Bazı vakalarda kemik grefti uygulanması için dokunun iyileşmesi gerekmektedir. Bu süre içerisinde bölgeye geçici dolgu maddeleri yerleştirilmektedir. Greft sayesinde hasarlı kan damarları onarılır ve kemik oluşumu desteklenir.
Yabancı maddelerin çıkarılması
Bazı vakalarda önceki ameliyatlarda yetiştirilen cerrahi plakların ya da dolgu maddelerinin çıkarılması için ikinci bir ameliyat uygulanmaktadır.
Ampute
Kemik enfeksiyonunun tedavi edilememesi durumunda uzvun ampute edilmesi gerekmektedir.
İlaç
Kemik biyopsisi ile enfeksiyona neden olan mikrop tanımlandıktan sonra antibiyotik tedavisi başlanmaktadır. Genellikle 6 haftalık antibiyotik kullanımı önerilmektedir. Ciddi vakalarda damar yolu ile antibiyotik uygulanmaktadır.
Kemik enfeksiyonu komplikasyonları
Kemik iliği enfeksiyonlarının neden olduğu komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kemik ölümü (osteonekroz)
- Septik artrit
- Büyümenin bozulması
- Cilt kanseri
