Koagülasyon Testi Nedir?
Koagülasyon kelime anlamı olarak pıhtılaşmadır. Ancak bu terim tek bir kelime ile açıklanamayacak kadar geniş bir kapsama sahiptir. Çünkü vücudun canlılığını sürdürebilmesi için koagülasyon metabolizmasın düzenli bir şekilde çalışması gerekmektedir.
Son derece karmaşık ve kompleks bir süreç olan koagülasyon, kan damarlarındaki yaralanmalarda devreye girmektedir. Vücuttan fazla miktarda kan çıkışına engelleyerek oluşturabilecek hasarı minimum seviyeye indirmektedir. Bu süreç içerisinde birtakım reaksiyonlar meydana gelir ve kanama gerçekleşen bölgede pıhtı oluşması ve kanamanın sonlanması ile süreç sona erer.
Koagülasyon testleri kanama eğilimi olan hastalarda tedavi öncesinde başvurulan bir tetkiktir. Bu test sayesinde kanama riski değerlendirilerek pıhtılaşma mekanizmasında aktif rol oynayan birçok etken ayrı ayrı incelenir.
Koagülasyon Testi Neden İstenir?
Koagülasyon testi hastaların kanının çok az ya da çok fazla pıhtılaşmasına neden olabilecek bir sorunun olup olmadığını öğrenmek için yapılmaktadır. Bunun yanından kanın pıhtılaşma riskini azaltmak için kan inceltici adı verilen ilaçları alan kişilerin durumlarının izlenmesi için de uygulanan bir test olabilmektedir. Koagülasyon testi gerekebilecek durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kanın pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğünü kontrol edilmesi
- Pıhtılaşma faktörleri ile ilgili sorunların genetik olarak aktarılmış olma ihtimalinin bulunması
- Kandaki pıhtılaşma faktörlerinin etkileyebilecek sağlık sorununun bulunması
Kandaki pıhtılaşma faktörlerinin etkilenmesine neden olabilecek sağlık problemleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Kanama bozukluğuna neden olabilecek hastalıklar şunlardır:
- Şiddetli karaciğer hastalığı
- K vitamini eksikliği
- Kan nakli
- Kanser
- Bağışıklık bozuklukları
Kan pıhtılaşması ile ilgili sorunlara neden olabilecek durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır:
- Lupus gibi otoimmün hastalıklar
- Kanser
- Obezite
- Viral enfeksiyonlar
- Ameliyattan sonra uzun süre hareket etmemek
- B6, B12 ve folat eksikliği
Trombositopeni
Trombositopeni, kanda bulunan platelet hücrelerinin yoğunluğunun azalmasıdır. Platelet hücrelerinin görevi ise kanama olan bölgenin pıhtılaşmanın sağlanmasıdır. Platelet hücrelerinin azalması durumunda ise görülen belirtiler hafiften şiddetliye kadar değişen karakterlerde kanamaların görülmesidir.
Von Willebrand hastalığı
Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan proteinlerden birisi olan Von Wikkebrand faktörünün azalması ya da işlevini tam olarak yerine getirememesi durumunda görülen bir durumdur. Genellikle kalıtsal yolla aktarılan bir hastalıktır. Genellikle herhangi bir belirti göstermez.
K vitamini eksikliği
Yeteri miktarda K vitaminin alınamaması ya da K vitaminin vücutta işlenememesi durumunda vücutta birçok belirti görülmektedir. Bu belirtilerin içerisinde ise kolay morarma, diş etinde kan sızıntısı ve ağır kanamalar bulunmaktadır.
Hemofili A ve Hemofili B hastalığı
Eklem ve kas içlerinde meydana gelen kanamalar ile karakterize olan bu hastalık faktör 8 ve 9 eksikliği sebebi ile oluşmaktadır. Nadir görülen ve kalıtsal olan bu hastalığın tedavisinde eksik pıhtılaşma faktörleri atardamarlara verilmektedir.
Koagülasyon Testi Normal Değerleri Nedir?
Koagülasyon testlerinde görülebilecek değerler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Protrombin zamanı PT olarak gösterilir ve ideal aralığı 12,3 ile 15,1 saniye arasında olmaktadır.
- Protrombin zamanı oranı PTR olarak gösterilir ve ideal aralığı 0,9 ile 1,1 arasında olmaktadır.
- Aktif kısmi tromblastin suresi aPPT olarak gösterilir ve ideal aralığı 29,0 ile 43,0 saniye arasında olmaktadır.
- Aktif kısmi tromboplastin zamanı oranı aPTTR olarak gösterilir ve beklenen aralık 0,8 ile 1,2 arasında olmaktadır.
- Fibrinojen değerinin ise 1,9 ile 8,0 gram/litre aralığında olması beklenmektedir.
Elde edilen değerler laboratuvarlar arasında değişiklik göstereceği için uygulama yapılan laboratuvarın referans bilgileri temel olarak alınmalıdır.
Koagülasyon Testi Nasıl Yapılır?
Koagülasyon testi için kan örneğinin alınması gerekmektedir. Daha sonrasında bu örnek testin yapılmasına uygun özel tüpler içerisinde muhafaza edilmelidir. Koagülasyon testini mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi takdirde test sonucu olumsuz bir şekilde etkilenmektedir.
Yetişkinlere koagülasyon testi uygulanması durumunda sitratlı tüplerde kan numunesi saklanmalıdır. Kan alındıktan sonra 2-3 sefer tüpüm hafif bir şekilde alt üst edilmesi gerekir. Bu aşamada tüpün kesinlikle sallanmaması gerekmektedir.
Protrombin zamanı
En sık kullanılan koagülasyon tarama testi türü olan protrombin zamanı oral yolla alınan antikogülanların takibi ile gerçekleştirmektedir. Bu testte pıhtılaşma faktörleri içerisinde yer alan faktör 2, faktör 7 ve faktör 10’nun detaylı incelemesi yapılır.
Trombin zamanı
Ortak yolak ve intrensek yolak da rol olan faktörlerin incelenmesine yönelik olarak uygulanan bir sestir. Bu testi elde edilen değerlerin normalden yüksek çıkması faktörlerde eksiklik ya da işlev bozukluğunun bulunduğunu göstermektedir.
Fibrinojen testi
Bu testi plazmaya trombin eklenir ve daha sonrasında pıhtılaşma zamanı ölçülür. Kadınlarda, ileri yaştaki kişilerde ve gebelerde fibrinojen miktarı yüksek çıkması beklenen bir durumdur.
Koagülasyon Testlerinin Sonuçlarını Etkileyebilecek Faktörler
Koagülasyon testleri hastalığın tanı almasında son derece önemli olmaktadır. Bu sebeple de testlerde doğru sonuçların alınması son derece önemli olmaktadır. Bu durumun engellenmesi için testlerin sonuçlarında olumsuz etki yaratacak faktörlerin mümkün olduğunca azaltılması gerekmektedir.
Hastanın öyküsü
Hastanın tıbbi geçmişi test sonuçları üzerinde etkili olmaktadır. Özellikle hamilelik döneminde fibrinojen miktarı artış göstermektedir.
Numunenin durumu
Testte olumlu sonucun alınabilmesi için en önemli noktalardan birisi de kullanılan numunenin durumudur. Bunun için numunenin saf olması ya da dışarıdan herhangi bir şekilde kontaminasyon olması durumunda sonucun yanlış çıkma ihtimali yüksektir.
Kan alım zamanı
Gün içerisinde tüketilen yiyecek ve içeceklerin yanı sıra yapılan aktiviteler koagülasyon sisteminin etkilenmesine neden olmaktadır. Bu sebeple test için alınacak olan numunenin zamanı önemlidir. Doğru sonucun alınabilmesi için öncelikle hastaların 10-12 saat aç kalması gerekmektedir. Bunun yanında kan alımı için en uygun zaman sabahın erken saatleri olmaktadır. Açlık sürecinde hastaların sigara, çay ve kahve tüketmemesi gerekir.
Kullanılan ilaçlar
Kullanılan ilaçlar da test sonuçlarının etkilenmesine neden olmaktadır. Bu sebeple de testten önce hastanın sürekli olarak kullandığı ilaçlar hakkında doktora bilgi verilmesi gerekir.
Vücut ağırlığı ve kas dokusu
Vücut ağırlığının ya da kas dokusunun fazla olması moleküllerin test sonuçların daha yüksek değerde çıkmasına neden olabilmektedir. Bu sebeple de sadece test sonuçlarına bakarak doğru sonuca ermek her zaman mümkün olmaz.
Bakteriyel kontaminasyon
Alınan numunelerinin bakteriler tarafından kirletilmiş olması durumunda sonuçların yanlış çıkması mümkün olmaktadır. Bu sebeple de alınan numuneye dışarıdan bulaş olmaması gerekir.
