Maymun Çiçeği Virüsü (mpox) Nedir?
Eskiden maymun çiçeği olarak adlandırılan Mpox virüsü, çiçek hastalığı ile benzer belirtilere neden olmaktadır. Genellikle Afrika’nın belirli bölgelerinde görülen bu hastalık dünyanın diğer bölgelerinde nadir olarak görülmektedir. Ateş ve titreme gibi grip benzeri semptomlar ile görülen Mpox virüsü haftalar boyunca süren kızarıklığa neden olabilmektedir.
Mpox virüsünün iki türü bulunmaktadır. Bunlardan ilki Orta Afrika’da görülen Klad 1 türü olurken, diğer türü ise Batı Afrika’da görülen Klad 2 türü olmaktadır. 2022 ve 2023 yıllarında dünyada görülen Mpox salgınında Klad 2 türünün bir alt türü olan Klad 2B türü görülmüştür.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedenleri
Maymun çiçeği Mpox virüs ailesi sebebi ile görülmektedir. Genellikle 15 yaşın altındaki çocukların etkilenmesine neden olan bu virüs türü, Afrika dışındaki bölgelerde genellikle eşcinsel erkekler arasında daha yaygın olmaktadır. Ancak diğer yetişkinlerde de görülme ihtimali bulunmaktadır.
Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri
Maymun çiçeği belirtilerin görülmesi virüse maruz kaldıktan birkaç gün ya da hafta sonra görülmeye başlamaktadır. Belirtiler içerisinde şunlar yer alır.
- Ateş
- Döküntü
- Titreme
- Lenf düğümlerinin şişmesi
- Baş ağrısı
- Kas ağrısı
- Yorgunluk
Mpox virüsü sebebi ile görülen hastalıkta hastalarda tüm belirtiler görülmeyebilir. Belirtileri deneyimlemenin farklı yolları bulunmaktadır.
- Sadece döküntü veya daha sonrasında görülen bazı belirtiler.
- Grip benzeri belirtilerin ardından döküntü. Bazı hastalarda hiç belirti görülmez. Bazı hastalara döküntü birkaç noktadan ibare olabilir.
Maymun çiçeği Virüsünde Görülen Döküntülerin Özellikleri
Maymun çiçeği virüsünün neden olduğu döküntüler ağrılı da olabilen düz ve kırmızı bir şekilde başlar. İlerleyen süreçlerde döküntüleri içi irinle dolarak şişmeye başlar. Sonunda ise döküntülerin üzeri kabuk bağlayarak düşer. Döküntüler 2- 4 hafta görülür. Döküntülerin sıklıkla görüldüğü bölgeler içeresinde ise eller, ayaklar, yüz, anüs, vajina ve penis yer almaktadır.
Maymun Çiçeği Virüsü Tanı Kriterleri
Mpox virüsünün nadir görülmesi ve kızamık ile su çiçeği ile benzer döküntülere sahip olması sebebi ile ilk başta yanlış tanı alma olasılığı bulunmaktadır. Ancak lenf düğümlerinin şişmesi Mpox virüsünü suçiçeğinden ayırt edilmesini sağlayan önemli bir belirtidir,
Mpox virüsünün tam olarak teşhis edilmesi için ise açık yaradan cilt örneğine test uygulanması gerekmektedir. Bunun yanında bağışıklık sisteminin Mpox virüsü için üretmiş olduğu antikorların araştırılması için kan testi de uygulanabilir.
Maymun Çiçeği Virüsü Tedavi Yöntemleri
Mpox genellikle sınırlı bir hastalık olduğu için kendi kendine iyileşmektedir. İyileşmesi 2 ila 4 hafta sürebilir. Hastalığın teşhis edilmesinden sonra ise belirtilerin şiddetinin azaltılması için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Bunun yanında dehidrasyonun önüne geçmek ve ikincil bakteriyel enfeksiyonların önlenmesi için antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
Şu anda Mpox virüsünün tedavisinde kullanılan ve onaylanmış herhangi bir antiviral ilaç bulunmamaktadır. Ancak şiddetli belirtisi olan hastalar için cidofovir veya tecovirimat gibi antiviral ilaçlar kullanılabilmektedir. Sözü edilen ilaçlar suçiçeği gibi diğer viral kaynaklı hastalıkların tedavisi için onaylanmış ilaçlardır.
Maymun Çiçeği Virüsü Ve Bulaş Yolları
Mpox virüsü temel olarak enfekte olmuş hayvan ya da insan ile yakın temas ile bulaşan bir hastalıktır. İnsanlar arasında virüsün yayılması için lezyonlar ya da kabukları ile temas etmek gerekir. Bunun yanında solunum damlacıkları ya da ağız sıvıları ile de bulaşabilmektedir.
Bu sebeple de virüsün insandan insana bulaşabilmesi için sarılma, öpüşme ve seks gibi yakın temasın gerçekleşmesi gerekmektedir. Bulaş yolları üzerindeki çalışmalar devam etmekle birlikte virüsün meni ya da vajina sıvıları yolu ile bulaşıp bulaşmadığından emin değildir.
Mpox virüsünün hayvandan insana bulaşması için ise ısırık ya da çizik gibi kesik deri yolu ile hayvanın kanının, vücut sıvılarının ya da çiçek lezyonlarının doğrudan teması ile gerçekleşmektedir.
Bunlara ek olarak Mpox virüsü ile enfekte olan kişilerin ya da hayvanların yakın süre içeresinde kullanmış olduğu giysiler veya nevresim takımlarının kullanılması da hastalığın yayılmasına neden olmaktadır.
Maymun Çiçeği Hastalığını Önleme
Maymun çiçeği hastalığına yakalanma riski yüksek olan kişilerin aşı yaptırması önerilmektedir. Aşağıdaki durumların var olması durumunda risk artmaktadır.
- Mpox hastası ile yakın temasta bulunmuş olmak
- Son iki hafta içersinde cinsel ilişkiye girilen kişide Mpox virüsünün bulunması
- Son 6 ay içeresinde ticari seks mekanlarında cinsel ilişkiye girmiş olmak
- Mpox virüsünün yayıldığı bir mekan ya da etkinlikte cinsel ilişkiye girmek
Bunun yanında transseksüel, gay ya da çok eşli olan kişiler aşağıdaki durumlarda da risk altında olmaktadır.
- Son 6 ay içerisinde bir veya daha fazla cinsel yolla bulaşan hastalık teşhisinin konmuş olması
- Son 6 ay içerisinde birden fazla kişiyle ilişkiye girmiş olmak
Mpox virüsüne maruz kalmadan önce ya da maruz kaldıktan sonra mümkün olan en kısa zaman içerisinde aşı yaptırmak son derece önemlidir.
Mpox virüsüne yakalanmamak için uygulanabilecek diğer yöntemler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Enfekte hayvanlarla temastan kaçınmak
- Virüs bulaşmış nevresim takımlarını ve diğer malzemeler ile temastan kaçınmak
- İçerisinde hayvansal et ya da hayvan parçalarının bulunduğu tüm yemeklerin iyi bir şekilde pişirilmesi
- Ellerin sık sık sabunla yıkanması
- Virüs bulaşmış olabilecek kişiler ile temastan kaçınmak
- Güvenli seks uygulamalarına dikkat etmek
- Başkalarının yanındayken ağız ve burnu kapatan maske kullanmak
- Sık kullanılan yüzeylerin temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi
- Enfekte olmuş kişilere bakım verirken koruyucu ekipman kullanılması
Maymun Çiçeği Virüsü ölümcül mü?
Mpox virüsü ile ölüm nadir görülen bir durumdur. Bazı durumlarda zatürre, ensefalit ve göz enfeksiyonu gibi yaşamı tehdit edebilecek sorunlara neden olabilir.
