Uyuz hastalığı nedir?
Sarcoptes scabiei var hominis akarının neden olduğu bir hastalık olan uyuz cilt hastalıklarından birisidir. Bu akarlar cilt altında tüneller açar ve küçük kırmızı şişliklere ve şiddetli kaşıntıya neden olur. Uyuz, insandan insana kolaylıkla bulaşabilen bir hastalıktır. Bu sebeple de aile içerisinde kolaylıkla bulaşabilmektedir. Genellikle tropik bölgelerde ve kalabalık yerlerde görülmektedir.
Hayvanlarda da uyuz görülebilir. Ancak hayvanlarda görülen uyuza neden olan akarlar inşalardakinden farklıdır ve bu sebeple insanlarda yaşayamaz. Ancak hayvanlardaki akarlara karşı reaksiyon görülebilir.
Uyuzun türleri
Uyuz hastalığının türleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Kabuklu uyuz
Bağışıklık sisteminde sorunu olan kişilerde görülen bir uyuz türüdür. Cildin geniş bir alanını kaplayan kabuklu alanlar oluşturmaktadır. Kabuklu akarın en büyük özelliği 10-15 akar yerine milyonlarca akarın bulunmasıdır.
Nodüler uyuz
Çocuklarda yaygın olarak görülen bir türüdür. Akarların öldürülmesinden sonra dahi ciltte uzun süre kahverengi - kırmızı nodüller kalmaktadır.
Büllöz uyuz
Yetişkinlerde görülmesi durumunda deri kabarcıkları içeren farklı bir durum olan büllöz pemfigoid ile karıştırılabilmektedir.
Saç derisi uyuzu
Kafa derisinde meydana gelen bu uyuz türü sedef hastalığına benzeyen döküntülere neden olmaktadır.
Uyuz hastalığı tanı kriterler
Uyuz tanısının konulabilmesi için uzmanlar ciltte akar olup olmadığına bakar. Gerekli görülmesi halinde mikroskop altında incelemek için deri örneği alınabilir. Bu sayede akar ya da yumurta olup olmadığı anlaşılır.
Uyuz hastalığı nedenleri
Uyuz hastalığının nedeni bir tür akardır ve hastalık herkeste görülebilir. Kötü hijyenden kaynaklanan hastalıklardan birisi değildir. Ancak bazı kişilerde uyuz görülme ihtimali daha yüksek olmaktadır. Bu grup içerisinde şunlar yer alır.
- Yakın ve kalabalık koşullarda yaşayan insanlar
- Bebekler ve çocuklar
- Özellikle yaşlı bakım evlerinde yaşayan ileri yaştaki kişiler
- Uyuz teşhisi konulmayan kişiler ile ilgilenen sağlık çalışanları
Uyuz hastalığı belirtileri
Uyuzun karakteristik belirtilerinden olan kırmızı döküntüler ve kaşıntı başlamadan önceki 4- 6 hafta önce akarlar vücuda girmiş olabilir. Bu süre içerisinde küçük noktalar sivilcelere benzeyebilir. Döküntüler ise birkaç hafta ya da ay boyunca yayılmaya devam edebilir. Kızarıklığın yanı sıra uyuzun belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Geceleri daha fazla artan şiddetli kaşıntı
- Kaşınmanın bir sonucu olan enfeksiyon
- Ciltte grimsi veya ten renginde çizgi şeklinde görülen döküntüler
Uyuz hastalığı tedavi yöntemleri
Uyuz tedavisinde permetrin adı verilen ilaç reçete edilmektedir. Kremler avuç içi ve ayak altı da dahil olmak üzere tüm vücuda uygulanmalıdır. Çocuklarda ise saçlı deriye de uygulanması gerekebilmektedir. Ancak saçlı deriye uygulanmadan önce derinin temiz ve kuru olduğundan emin olunması gerekmektedir. Uygulanan kremin ciltte 14 saat bekletilmesi gerekmektedir. Bu sebeple de genellikle gece sürülür ve sabah yıkanır.
Uyuz tedavisinde uygulanan bir diğer seçenek Ivermektin olmaktadır. Tek doz verilen bu antiparaziter oral yolla kullanılmaktadır. 1- 2 hafta sonrasında ikinci doz verilir. Ancak hamile ya da emziren kişilerin kullanmaması gerekmektedir. Ayrıca 15 kilonun altındaki çocukların da kullanımına uygun değildir.
Kaşıntının hafiflemesi için oral ve topikal yolla kullanılabilecek ilaçlar da reçete edilebilmektedir. Eğer enfeksiyon görülürse enfeksiyonun tedavisine yönelik de ilaçlar reçete edilebilmektedir.
Uyuza neden olan akarlar tedaviden sonra ölmektedir. Enfeksiyonun devam ettiğine dair belirtilerin görülmediği sürece ek dozlara gerek bulunmaz. Bunun yanında akarların ölmesi durumunda dahi kaşıntılar 2- 4 hafta devam eder. Kızarıklıklar ise 4 hafta devam eder.
Uyuz hastalığının zararları
Uyuz hastalığının zararları öncelikle ciltte görülmektedir. Cildin aşırı kaşınması ve kırılması enfeksiyonların oluşmasına neden olmaktadır. Bunun yanında görülebilecek komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kalp hastalığı
- Böbrek sorunları
Uyuz hastalığından nasıl korunulur?
Uyuz hastalığı en kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Aksi halde salgına neden olabilir. Akarların insan vücudundan ayrılması durumunda 2- 3 yaşamaya devam edebilirler. Bu sebeple de uyuzun yayılmasının önlenmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Bu noktaların içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Özellikle kaşıntısı olanlar ile temas edilmemesi gerekir
- Ailede uyuz olan birisinin bulunması durumunda tüm ailenin tedavi olması gerekir.
- Hasta ile temas eden tüm kumaşların sıcak su kullanılarak yıkanması, güneş altında ya da kurutma makinasında kurutulması gerekir.
- Kişi ile temas eden ancak yıkanamayan eşyaların bir hafta boyunca kilitli poşette tutulması gerekir.
- Özellikle kabuklu uyuz hastalarının tedavilerinden sonra evin temizlenmesi gerekir.
