Yaygın bir şekilde görülen vitiligo halk arasında ala ya da alaca olarak da adlandırılmaktadır. Yaklaşık olarak her 100 kişiden birinde görülen vitiligo her yaştan kişide görülmekle birlikte genellikle 20 yaşın altında ilk belirtileri göstermektedir. Sadece derinin rengini etkileyen ve herhangi bir fizyolojik soruna sebep olmayan vitiligonun boyutları hastalara göre değişiklik göstermektedir.
Vitiligo Nedir?
Vitiligo vücutta cilde rengini veren pigmentlerin üretiminden sorumlu olan melanosit hücrelerinin zarar görmesi sebebiyle oluşmaktadır. Melanosit hücrelerinin herhangi bir sebeple zarar görmesi cildin renginde değişikliklere neden olmaktadır. Sadece hastaları görünümleri sebebiyle psikolojik olarak etkileyen vitiligonun ilk lekeleri görüldüğü anda tedaviye başlanması gerekir.
Vitiligo Sınıflandırılması
Vitiligo lekelerin görülme sıklığı, konumu ve yayılımına göre değişik sınıflara ayrılmaktadır.
Lokal Vitiligo
Lokal vitiligo kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Lokal vitiligonun ilk çeşidi fokal olmaktadır. Fokal vitiligoda hastalarda bir veya daha fazla lezyon bulunmasına rağmen segmanal özellikler göstermemektedir.
Bir ya da birden fazla yama görülen bir diğer lokal vitiligo türü ise segmental vitiligonun fokal vitiligodan farkı ise vücudun belli hatlarına yerleşim göstermektedir. Her yaşta görülebilen segmental vitiligo özellikle 5 ile 30 yaş arasında görülmektedir. Belirli bir anatomik alanda başlar ve bu alan içerisinde sınırlı kalır. Erkeklerde en fazla sırasıyla yüz, boyun ekstremitlerde ve saçlı deride görülmektedir. Kadınların ise en fazla sırasıyla yüz, boyun, kol ve bacaklarda görülmektedir.
Tek göğüste başlayan lekelenmeler genellikle segmental vitiligo belirtisi olmaktadır. Vitiligonun artmasına etkili olan faktörler segmental vitiligoda etkili olmamaktadır. Diğer bir yandan segmental vitiligoda otoimmün hastalıklar daha az görülmektedir. Ancak segmental vitiligo hastalarında daha fazla alerjik belirtiler eşlik etmektedir.
Jeneralize Vitiligo
Jeneralize vitiligo da kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Jeneralize vitiligonun ilk alt türü akrofasiyal vitiligo olmaktadır. Yüz ve elleri tutan bir türü olan aksofiyal vitiligoda çok sayıda lezyon görülmektedir.
Jeneralize vitiligonun bir diğer alt türü ise yaygın olmaktadır. Bu hastalarda lezyonlar yaygın bir dağılım gösterirken aynı zamanda düzensizdir.
Universal Vitiligo
Birkaç normal deri bölgesinin dışında hastaların cildinin tamamında depigmentasyon görülmektedir.
Karma Vitiligo
Birden fazla vitiligo türünün bir arada görülmesine karma vitiligo denilmektedir. Karma vitiligodan en fazla etkilenen bölgeler içerisinde yüz, boyun ve saçlı deri bulunmaktadır. Ayrıca deri kıvrımlarında da sıklıkla görülmektedir. Bunların yanında sürekli olarak travmalara maruz kalan kemiklerin çıkıntı yaptığı alanlarda da sıklıkla lezyonlara rastlanmaktadır. Bu bölgeler içerisinde dirsekler, diş etleri, ön kol dış yüzü, bilek içyüzü, el parmağı ve el sırtı gibi bölgeler bulunmaktadır.
Vitiligo Nedenleri
Vitiligonun oluşmasına neden olan etmen tam olarak bilinmemekle birlikte, oluşma riskini artıran bazı faktörlerin neler olduğu bilinmektedir. Hastaların genelinde vitiligonun ortaya çıkması için ise genellikle birden fazla risk faktörünün bir arada görülmesi gerekmektedir.
Vitiligonun risk faktörlerinde ilk sıra otoimmün mekanizma olmaktadır. Melanositlere saldıran bağışıklık sistemi hücrelerin zarlarının zarar görmesine neden olmaktadır. Bu durumda pigment üretimini etkilediği için ortaya vitiligo çıkmaktadır. Vitiligonun diğer risk faktörleri içerisinde ise şunlar bulunmaktadır.
- Ağır travmalar,
- Güneş yanıkları,
- Ateşli hastalıklar,
- Stres,
- Otoimmün guatr hastalıkları,
- Sedef hastalığı,
- Diyabet hastalığı,
- Kansızlık,
Bunların yanında vitiligonun genetik geçişli olduğu da düşünülmektedir. Çünkü vitiligo hastalarının %30’nun ailesinde de aynı hastalık görülmektedir.
Vitiligo Hastalığının Seyri
Vitiligo hastalığı yaşam boyu devam eden bir hastalıktır. Zaman zaman alevlenme dönemlerine giren vitiligo, her hastaya özgü bir gelişim göstermektedir. Bu sebeple bazı hastalarda az sayıda plak oluşarak bu plaklar tüm hayat boyunca değişmezken, bazı hastalarda ise lekeler kısa bir süre içinde büyüyüp yayılım göstererek tüm cildi kaplayabilir.
Vitiligo Belirtileri
Vitiligo belirtileri çocukluk çağından başlayarak yetişkinlik dönemine kadar her yaştan kişide görülebilir. İlk belirtiler genellikle cildin en çok güneşe maruz kalan bölgelerinde görülmektedir. Bu sebeple ilk lekeler eller, kollar, bacaklar, boyun ve yüz bölgesinde görülmektedir. Ciltte oluşan beyaz lekeler cilt renklerinin farklılığından dolayı kadınlarda erkeklere göre daha fazla belirgin olmaktadır.
Vitiligonun ilk ve en çok görülen belirtisi cildin herhangi bir yerinde aniden gerçekleşen nokta şeklindeki beyazlıklardır. İlerleyen süreç içerisinde ise bu nokta büyüyerek yayılma gösterir. Herhangi bir organı etkilemeyen vitiligo başka belirti göstermez.
Vitiligo Tedavisi
Vitiligo tedavisinin amacı cildin eski rengine kavuşmasıdır. Ayrıca mümkün olması durumunda hastalığım altında yatan sebebin de bulunması gerekmektedir. Eğer vitiligonun sebebi otoimmün ise o zaman hastalara bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar verilmektedir. Vitiligo hastalarına önerilen bir başka tedavi ise serbest radikallerin azalmasına yönelik kullanılan antioksidanlardır.
Fototerapi
Vitiligonun altında yatan sebep her ne olursa olsun cildin eski rengini kazanması için melanositlerin uyarılması gerekmektedir. Bunun için de en sık kullanılan yöntem ışık tedavisi olmaktadır. Fototerapi ya da excimer olarak adlandırılan bu işlemler pigmentlerin daha fazla üretilmesini sağlamak için uygulanmaktadır. Bu sayede mevcut lekelerin görünümü hafifletilirken yeni leke oluşumunun da önüne geçmektedir.
Krem
Hastalığın tedavisinde etkin maddesi pimekrolimus ve takrolimus olan kremler de kullanılmaktadır. Bu kremlerin de kullanım amacı cilt üzerinde oluşan lekelerin görünümlerini hafifletmektir. Ancak vitiligo için kullanılan kremlerin uzun süre kullanılması cilt yapısında bazı değişikliklere neden olmaktadır. Bu sebeple de kremlerin mutlaka uzman kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
Depigmentasyon
Vitiligonun tüm bedene yayılım gösterdiği hastalarda kullanılan bir diğer tedavi yöntemi ise depigmentasyon olmaktadır. Bu yöntemin kullanılabilmesi için hastaların beyaz lekelerinin normal ten renginden daha fazla olması gerekmektedir. Çünkü bu tedavi deride bulunan renk pigmentlerinin ortadan kaldırılarak tüm cildin beyaz renkte sabitlenmesi sağlanmaktadır. Monobenzileter adı verilen bir kimyasal ile uygulanan bu işlem yaklaşık olarak bir yıl sürmektir. Deride gerçekleşen renk değişikliği ise kalıcı olmaktadır.
Vitiligo Hastalarının Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
Vitiligo alerji sebebiyle ortaya çıkan bir hastalık değildir. Bu sebeple hastalığın kontrol altına alınması pek mümkün değildir. Ancak vitiligo hastaları güneşin zararlı ışınlarından daha fazla etkilendikleri için antioksidan özelliği bulunan A, E ve B vitaminleri açısından zengin beslenmeye dikkat edilmelidir.
