Yarık (tavşan) dudak nedir?
Hamileliğin çok erken evrelerinde fetüsün gelişiminde ortaya çıkan yüz ve ağız farklılıklarına yarık dudak adı verilmektedir. Ağır ya da dudak bölgesindeki dokuların yeterli olmaması sebebiyle bir araya gelmemesi yarık oluşumuna neden olmaktadır.
Yarık dudak üst dudağın iki tarafının fiziksel olarak ayrılması ya da üst dudağın derisinde dar bir açıklık ya da boşluk oluşması durumuna verilen isimdir. Bu yarık genellikle burun tabanının ötesine uzanır ve üst çene veya üst diş eti kemiklerinde içirir.
Yarık dudak ağzın bir ya da her iki tarafında da gelişebilir. Dudağın ve damağın ayrı ayrı gelişmesinden dolayı yarık dudak ile yarık damağın birlikte görülmesi mümkündür.
Yarık (tavşan) dudak tanı yöntemleri
Gebelik kontrolünde uygulanan ultrason görüntülemeleri ile dudak yarıklarının önemli bir kısmı tespit edilebilmektedir. Çünkü bu yarıklar fetüsün yüzünde fiziksel değişikliklerin görülmesine neden olur. İzole yarık damağın ultrason ile tespit edilmesi daha zordur.
Doğumdan önce yapılan ultrason görüntülerinin herhangi bir yarık tespit edilmemesi durumunda doğumdan sonra ağız burun ve damak üzerinde yapılan fiziki muayene yarık dudak tanısının konulması için yeterli olmaktadır. Bazı durumlarda uzmanlar yarık dudak ile ilişkili genetik koşulların kontrol edilebilmesi için test önerebilmektedir.
Fetüsünü dudak oluşumu 4 ile 7 haftalar arasında tamamlanmaktadır. Bu sebeple de gebeliğin 20. haftasında yarık dudak tespit edilebilir. Bazı durumlarda yarık dudak 12. haftada da teşhis edile bilmektedir.
Yarık (tavşan) dudak nedenleri
Yarık dudağının neden meydana geldi henüz tam olarak bilinmemektedir. Bilim adamları genellikle kalıtsal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu sebebiyle yarık dudak görüldüğüne inanmaktadır. Bu sebeple de ebeveyninde, kardeşlerinde ya da başka bir akrabada yarık dudak varsa yeni doğmuş bebekte de yarı dudak olma ihtimali daha yüksek görülmektedir.
Bunun yanında hamilelik döneminde bazı ilaçların kullanılması yarık dudak görünme ihtimalini arttırmaktadır. Bunun dışında görüp dudağa neden olabilecek biz faktörleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Antiseptik ilaçlar
- Sivilce tedavisinde kullanılan ilaçlar
- Sedef hastalığı artrit ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar
- Folik asitliği eksikliği
- Annenin obez olması
- Hamilelik sırasında sigara veya tütün ürünleri kullanımı
- Annenin madde kullanım bozukluğunun bulunması
- Hamilelik sırasında belirli virüslere ya da kimyasallara maruz kalma
Yarık (tavşan) dudak belirtileri
Genellikle dudaktaki yarık doğumda hemen fark edilebilir bir durumdur. Yarık dudak yüzün bir veya her iki tarafını etkileyen ve dudakta görülen bir yarıktır. Bazı durumlarda uzakta sadece küçük bir çentik olarak görülen dudak yarığı bazı durumlarda ise üst diş eti ve burun dibine kadar uzanabilmektedir.
Yarık dudak komplikasyonları
Yarık dudak ile dünyaya gelmiş çocuklar yarıklarını tipine ve ciddiyetine bağlı olarak çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalabilmektedir. Bu zorlukların içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Yarık dudaklı bebeklerin ilgili en büyük endişe beslenmede yaşanabilecek zorluklardır. Ancak yarık dudak ve yarık damakla doğmuş bebeklere oranla beslenme konusunda daha fazla problemle karşılaşırlar.
- Yarık dudağın üst diş etine kadar uzanması halinde diş gelişiminin etkilenmesi mümkün olmaktadır.
- Konuşmada dudakların rolü büyük olmasından dolayı konuşma gelişimi etkilenebilmektedir.
- Yarık dudaklı çocukların görünüm farklılıkları sosyal, duygusal ve davranışsal sorunlara neden olabilmektedir.
Yarık (tavşan) dudak tedavi yöntemleri
Yarık dudak ile ilişkili çok sayıda ağız sağlığı ve tıbbi sorun yaşanabilmesi sebebiyle bu çocukların bakımları ile genellikle çocuk doktorları ve diğer uzmanlardan oluşan bir ekip ilgilenmektedir.
Tipik olarak yarık dudak tedavisinde görev alan ekipte şunlar yer almaktadır.
- Dudak için değerlendirme yapmak ve gerekli ameliyatları gerçekleştirmek için plastik cerrah
- Dişleri düzeltmek ve yeniden konumlandırmak için bir ortodontist
- Rutin diş bakımını yapmak için diş hekimi
- Görünümü iyileştirmek yeme ve konuşma ile ilgili fonksiyonel gereksinimleri karşılamak için yapay dişler ve diş aletleri yapan bir protez uzmanı
- Konuşma ve beslenme sorunlarının değerlendiren konuşma patoloğu
- Konuşmayı geliştirmek için çocukla birlikte çalışmak üzere konuşma terapisti
- Çocuğun sağlığını sürekli denetimini sağlamak için hemşire
- Aileyi desteklemek ve uyum sorunlarını değerlendirmek üzere sosyal hizmet uzmanı ya da psikolog
- Ebeveynlerin daha fazla bu sorunla doğan çocuğa sahip olma riskini anlamalarına yardımcı olacak genetik uzmanı
Yarık (tavşan) dudak ameliyat
Yarık dudak tedavisinin tek seçeneği cerrahi prosedürler olmaktadır. Tedavinin nasıl uygulanacağı yarığın boyutuna, çocuğun yaşına ve diğer özel ihtiyaçlara ya da sağlık koşullarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genel anestezi altında uygulanan bir işlemdir.
Yarık (tavşan) dudak ameliyatının yöntemleri
Yarık dudak ameliyatı 3 ile 6 aylık dönemlerinde yapılmaktadır. Genellikle yarık dudak ameliyatı tek seferde onarılabilse de bazı durumlarda ikinci ameliyatın gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu durumda ikinci ameliyat bebek 6 aylıkken uygulanmaktadır.
Yarı dudak ameliyatından önce çeşitli invazif olmayan teknikler kullanılarak dudak onarım sonuçlarının iyileştirilmesi mümkün olmaktadır. Bu uygulamalar burnunun aldığı şeklinin önemli ölçüde değişmesini sağlamaktadır. Bu uygulamalar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Dudak bantlama tekniği ile çocuğun yarık dudağındaki boşluk daraltılabilir
- Burun asansörü verilen teknik ile bebeğin burnunun daha doğal bir şekil almasına yardımcı olunabilir
- Nazal alveoller şekillendirme cihazı ile cerrahi dudak onarımına hazırlamak için dudak dokularının daha uygun bir pozisyona getirilmesi mümkün olmaktadır.
Yarık dudak onarımın ameliyatlarından cerrahi yöntemde dudağın her iki yanındaki dokuya kesi yapılır ve doku filetleri oluşturur. Daha sonra kanatlar dudak kasları da dahil olmak üzere birbirine dikilir. Onların daha normal bir dudak görünümü yapısı ile işlevi oluşturması beklenmektedir. Gerekirse ilk burun onarımı ilk ameliyat sırasında gerçekleştirilir.
Yarık (tavşan) dudak ameliyatının yan etkileri
Yarı dudak ameliyatında ve sonrasında görülebilecek yan etkiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ameliyatta ya da daha sonrasında kullanılabilecek dikiş malzemeleri, bant, yapıştırıcılar enjekte edilen maddeler ve topikal preparatlara karşı geliştirilen alerjiler
- Anestezi riskleri
- Kanama
- Sinirler, kan damarları ve katlar gibi daha derin yapılar daha hasar meydana gelmesin
- Enfeksiyon
- Yara izlerini düzensiz iyileşmesi
- Kesilerin kötü iyileşmesi
- Revizyon ameliyatı olasılığı
- Dudakta ya da burunda kalan düzensizlikler ve asimetriler
- Ameliyat sonrası solunum problemleri
Yarık (tavşan) dudak ameliyatının faydaları
Bebeklerde görülen yarık dudağın ameliyat ederek tedavi edilmesi durumunda sağlayacağı avantajlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Bebeklerin yemek yeme yeteneklerini arttırır.
- Çocukların konuşma ve duyma yeteneklerini arttırır.
- Yapılan restorasyon ile çocukların daha normal görünmesi mümkün olur.
Yarık (tavşan) dudak ameliyat sonrası yaşam
Yarık dudak ameliyatından sonra iyileşme sürecinin tamamlanması ile çocuklar genellikle normal bir görünüme kavuşarak normal yeme ve konuşma yetenekleri kazanmaktadır. Ameliyatın başarılı geçmesinden sonra çocuklar normal yaşamlarına devam edebilmektedir.
Yarık (tavşan) dudak hastalığının iyileşme süreci
Yarık dudak operasyonlarından sonra genellikle sulu veya püre ile beslenilmesi önerilmektedir. Ayrıca bebeklerin birkaç gün boyunca emzik, şişe, pipetlerden ya da diğer mutfak eşyalarından uzak durmaları tavsiye edilmektedir. Genellikle ameliyattan sonra bebek iyileşirken ameliyat bölgesine dokunmasını ya da yaralamasını önlemek için kol destekleri kullanılmaktadır.
Bazı cerrahlar çocuğun gözetim altında olması ve cerrahi bölgeye dokunmaması ya da parmaklarını emmesini engellemesi koşuluyla bu kısıtlamalardan geçecek olarak kaldırılmasına izin verebilir.
Rahatsızlığının giderilmesi için ağrı kesici ilaçların kullanılması mümkün olmaktadır. Kullanılan cerrahi tekniğe bağlı olarak ameliyat sonrasında dudaktaki dikişlerin alınması gerekebilir. Şişlik indikçe iyileşme birkaç hafta devam eder. Dudak izleri birkaç ay içerisinde solar. Ameliyattan sonra düzensiz yara izlerinin oluşmasını önlemek için güneşten korunması son derece önemlidir.
Yarık (tavşan) dudak hastaları nelere dikkat etmeli?
Yarık dudakla dünyaya gelen bebeklerin beslenmelerine dikkat edilmesi son derece önemlidir. Çünkü bu bebekler zayıf çene kuvvetine sahip oldukları için büyümeleri ve beslenmeleri daha az olmaktadır. Bunun için özel biberonların kullanılması gerekir.
Bunun yanında ebeveynler yarık dudaklı çocukların beslenmesine deneyimli bir beslenme terapist ya da emzirme danışmanından destek alması önerilmektedir. Vakaların önemli bir kısmında ise beslenme ile ilgili önlemlerin alınmasına genellikle gerek bulunmaz.
