Artroskopi

Artroskopi Nedir?

Artroskopi kelimesine baktığımız zaman “arthro”, eklem anlamına gelmektedir. Kelime tümüyle ise artroskopi dizin ya da eklemin içine bakmak demektir diyebiliriz. Bu işlem teknolojinin ilerlemesinin tıbba nasıl etkisi olduğunu gösteriyor. Çünkü bu sayede fiber optik kameralar kullanılarak diz ya da eklem bölgelerinde görüntüleme sağlanır ve bu şekilde anılan bölge muayene edilir. Bundan daha güzeli kapalı artroskopidir. Kapalı artroskopi yönteminde ise herhangi bir yara ya da kesi izi görünmez. Çünkü bu yöntem ile vücudun herhangi bir yeri kesilmez ve bu da muayene sonrası sakatlık, enfeksiyona bağlı olarak hastalık veya ağrı gibi durumların ortaya çıkmasının önüne geçer.

Artroskopi Çeşitleri

Eklemlerdeki çeşitli sorunların tanı almasını sağlan ve gerekli olması halinde tedavide de kullanılan artroskopi uygulanan bölgeye göre çeşitlenmektedir. 

Diz artroskopisi

Diz artroskopisinde uzmanlar düz üzerinde büyük bir kesi yapmadan diz ekleminin içini artroskop sayesinde görüntüleyebilmektedir. Küçük bir keşiden diz eklemine uzatılan bu kamera, diz içerisinde görüntüleri monitöre aktarır. Bu sayede diğer görüntüleme yöntemlerinde fark edilmeyen sorunlar tanı alabilir.

Bunun yanında tedavi için cerrahi müdahalenin gerekmesi durumunda da artroskopiden yararlanılmaktadır. Ancak cerrahi işlemler için 2 veya daha fazla kesi yapılması gerekebilir. Açık ameliyatlara göre daha az komplikasyon oranına ve daha hızlı iyileşmeye olanak sağlamasından dolayı genellikle tercih edilmektedir.

Ayak bileği artroskopisi

Çeşitli ayak bileği sorunlarının çözülebilmesini sağlayan ayak bileği artroskopisi, düşük komplikasyon riski ve hastaların aynı gün taburcu edilmelerine olanak sağlayan bir prosedürdür. Ayak bileğindeki sorunların tanı almasının yanı sıra tedavi edilmesini de sağlamaktadır. Diğer tedavilere yanıt vermeyen ayak bileği ağrısının görülmesi durumunda uygulanmaktadır. 

Omuz artroskopisi

1970’lü yıllardan bu yana uygulanan omuz artroskopisi hastaların ameliyattan sonraki iyileşme süreçlerinin daha hızlı olması sebebiyle sıklıkla tercih edilmektedir. Sürekli olarak yeni ekipmanların ve tekniklerin geliştirilmesi sayesinde omuz artroskopisi daha fazla sağlık sorunun tedavi seçeneklerinden birisi olmaktadır. Bunun yanında omuz artroskopisi de omuzdaki sorunların anlaşılması için de kullanılmaktadır. 

Dirsek artroskopisi

Dirsek artroskopisi 80’li yıllardan bu yana uygulanan bir prosedürdür. Teşhisin yanı sıra tedavi amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Bu yöntemin tedavide kullanılması sayesinde operasyondan sonra hastalarda daha az ağrı ve eklem sertliği gibi sorunlar görülmektedir. Yaygın olarak uygulanan dirsek artroskopisi işlemlerinin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Tenisçi dirseği
• Gevşek cisimlerin çıkarılması
• Hareket aralığını iyileştirmek için skar dokunun serbest bırakılması
• Kırık tedavisi
• Osteokondrit dissekans
• Romatoid artrit
• Osteoartrit

El bileği artroskopisi

Hem tanı hem de tedavide kullanılan bir başka artroskopi çeşidi el bileği artroskopisi olmaktadır. Diğer görüntüleme yöntemlerinden sonuç alınamaması ya da tedaviye rağmen belirtilerin geçmemesi durumunda el bileği artroskopisi önerilmektedir.

El bileğindeki sağlık problemlerinin tedavisinde de el bileği artroskopisinden yardım alınabilir. Yaklaşık olarak bir kalem büyüklüğünde olan artroskop ile öncelikle sorun tespit edilir ve daha sonrasında ilave ekipmanlar ile tedavi prosedürleri uygulanır. Lokal anestezi altında uygulanan bir işlem olmasından ve komplikasyon riski çok az olmasından dolayı hastalar işlemden sonra taburcu edilebilir. 

Kalça artroskopisi

Her ne kadar kalça artroskopisi de uzun yıllardan bu yana uygulanan bir artroskopi çeşidi olsa da diz ve omuz artroskopisi kadar uygulanan bir yöntem değildir. Hem tanı hem de tedavi amacıyla kullanılabilen kaça artroskopisi, labruma, eklem kıkırdağı ve eklemi çevreleyen diğer yumuşak dokulardaki zararların tedavi edilmesine yardımcı olarak hastalarda görülen belirtilerin azalmasını sağlamaktadır.

Artroskopi Avantajları

Artroskopinin açık ameliyata oranla çok büyük avantajları vardır. Bunlardan bir tanesi de vücutta çok az (yaklaşık olarak 1 santimetre kadar) kesikler açıldığından dolayı bu bölgeler ameliyat sonrasında hastanın tekrar normal hayatına dönmesine engel olmazlar. Aynı zamanda yine bu işlemlerde oldukça küçük aletler kullanılır. Aletler küçüktür, açılan yarıklar da küçüktür. Bu sebeple hastanın hayatını neredeyse etkilemeyecek derecede bir işlemdir. Muayene sonrasında yarık kısa süre içerisinde kapanır ve iz kalmaz. 

Artroskopi yöntemi ile muayene normal açık ameliyata göre çok daha avantajlıdır. Çünkü bu sayede vücutta kalıcı iz ya da hasar olmaz. Hasta kısa süre içerisinde normal hayatına hiçbir şey olmamış gibi devam eder. Aletlerin ve yaraların da küçük olması, ağrıların da küçük olması anlamına gelir. Bu sebepten dolayı da artroskopi tercih edilen bir muayene yöntemidir.

Artroskopi vücutta nerelerde kullanılır?

Artroskopi isminin hakkını verir ve genelde diz ve eklem bölgelerinde kullanılır. Bunlara el ve ayak bilekleri, dirsekler, diz, omuz ve kalça kemiği dâhil edilebilir. Bu bölgelerde meydana gelen sıkışma, gerilme gibi problemler artroskopi ile kolayca tedavi edilebilir.

Artroskopinin yan etkileri nelerdir?

Her şeyde olduğu gibi artroskopide de yan etkiler elbette mevcut olabilir. Aslına bakılırsa artroskopinin özel bir yan etkisi yoktur. İşlem insan ürünü olduğu için her ameliyat veya muayenenin barındırdığı riskleri taşır. Bunlardan bir tanesi de enfeksiyondur. 

Açık ameliyata göre çok ama çok daha düşük bir ihtimal de olsa, ihtimaller dâhilindedir. Artroskopi her ne kadar küçük aletlerle ve 1 santimetre uzunluğunu geçmeyecek kesiklerle gerçekleştiriliyor olsa da bu açılan minik yarığın da enfeksiyon kapma ihtimali vardır. Bu da onu artroskopinin yan etkilerinden biri yapmaya yeterli bir sebep sayılabilir.

Artroskopinin bir diğer yan etkisi ise toplardamarda tıkanmadır. Bu da her ne kadar nadir de görünse yine enfeksiyon gibi ihtimaller dahilinde yer aldığından dolayı yan etkiler arasında sayabiliriz.

Artroskopinin bir diğer yan etkisi ise aslında bir kazadan ibarettir. Bu yan etki kullanılan aletler sebebiyle eklem yüzlerinin zedelenmesi ya da herhangi bir şekilde hasar almasıdır. Bu durum normalde görülmez ancak bu işlemi gerçekleştiren bir insan olduğundan ve her insanın hata yapma hakkı olduğundan böyle basit te olsa kazalar olabiliyor. Bu daha çok doktorun dikkati ile alakalı bir durumdur. 

Bunun dışında yine basit olarak onarılan dokunun iyileşmemesi ya da sinirlerin yaralanması gibi son derece basit, nadir görülen ve kısa süre içerisinde ortadan kaybolan problemler de yine artroskopinin yan etkileri arasında yer alabilir.

Artroskopi Sonrası Egzersizler

Artroskopi her ne kadar basit bir işlem olsa da sonrasında egzersiz yapmakta da zarar yoktur. Hem bu egzersizler her zaman için hastanın daha sağlıklı olmasını sağlayacaktır. 

Dizin eski hareket ve kuvvet yetisine ulaşabilmesi için düzenli olarak egzersizlerin yapılması önerilir. Aşağıda sıralayacağımız egzersizleri yaparken dikkat etmeye özen göstermekte de fayda var. Günde 2-3 kereliğine 20 ya da 25 dakika kadar süreyle yapılabilir. Aynı zamanda yürüyüş ile beraber de gerçekleştirilebilir. 

Egzersizler sırasında ya da sonrasında diz ya da anılan eklem bölgesinde şiddetli ağrı, şişlik ya da kızarıklık gibi beklenmeyen bir durum görüldüğünde ise bölge bandaj ile (çok sıkıp kan akışını engellemeden) sarılmalı ve doktora gösterilmelidir.

Arka Kas Grubu

Sırt üstü vaziyette düz bir şekilde uzanıyoruz. Daha sonra ayaklarımızı kalçalarımıza doğru çekiyoruz. Tam temas etmesine gerek yoktur. Dizdeki açı 30 derece kadar olduktan sonra tekrar bacaklarımızı düz hale getiriyoruz. 5 saniye kadar tutup tekrar aynı işlemi yapıyoruz ve çektiğimizde de yine 5 saniye kadar bekliyoruz. Dizde belirlediğimiz 30 derecelik açı azami ya asgari değildir. Ağrı sınırına gelene kadar çekilebilir. Bunu 10 kere tekrar edin.

Ön Kas Grubu

Bu sefer de yüz üstü uzanıyoruz. Artroskopi sonrasında yapılan egzersizlerden bir tanesi de ön kas grubunu çalıştırmaya yönelik olan bu egzersizdir.

Ayak bilek hizasında rulo yapılmış bir havlu ya da yastık gibi bir şey koyuyoruz. Daha sonra ayağımızla oraya baskı yapıyoruz. Bu baskı 5 saniye kadar sürüyor ve sonra geri çekiyoruz. 10 kere sakince, 5 er saniye bekleyerek yapıyoruz. Bu sayede diz kaslarının kasılmasını sağlıyoruz.

Düz Bacak Yükseltme

İlk egzersiz gibi sırt üstü uzanıyoruz. Düz bir şekilde uzandıktan sonra bu sefer ayaklarımızı kendimize çekmiyoruz. Dizi bükmeden ayakları yukarı çıkartıyoruz ve 5 saniye tutup indiriyoruz. Bunu da yine 10 kere ya da 15 kere tekrarlıyoruz. Ayağın 20 santimetre kadar yukarı çıkması yeterli.

Artroskopi İle Açık Ameliyat Farkı

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere Artroskopi ile açık ameliyat arasındaki fark, kesik miktarıdır. Açık ameliyatta büyük yaralar açılır ve risk artar. Aynı zamanda hastanın normal hayata geri dönmesi de gecikir ve ameliyat izleri kalır. Artroskopi sayesinde bu problem ortadan kalkar. Son derece küçük kesiklerden optik fiber kameralar yardımı ile muayene tamamlanır. Özetle Artroskopi ile açık ameliyat arasındaki en büyük fark, vücuttaki kesiğin uzunluğudur.

Artroskopi Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Artroskopi işlemi sonrasında da diğer ameliyatlar sonrasında olması gerektiği gibi ani hareket yapmaktan kaçınılmalıdır. Açık ameliyata göre artroskopi çok daha basit, sade ve küçük bir işlem gibi görünse de sağlık riske atmaya değmez. Bu nedenle artroskopi sonrasında da ani hareket etmemeye dikkat edilmelidir. Aynı zamanda bölgeye yük bindirmek ya da küçük te olsa yaranın kirlenip enfeksiyon kapmasına sebep olacak davranışlardan kaçınılmalıdır. Yara temiz tutulmalı ve hava almasına izin verilmelidir.

Artroskopi sonrasında yaranın temizliğine ve güvenliğine, bölgenin darbe almamasına özen gösterip işlem sonrası egzersizleri uygulamak normal hayata dönmeyi hızlandıracak en büyük etmenler arasında yer alır.

Ameliyatın Özeti

Ameliyatın Süresi: 30 dakika -2 saat

Anestezi Yöntemi: Lokal,Spinal

Hastanede Yatma Süresi: 1 Gün

İşe Dönme Süresi: 1-6 Hafta