Aşırı terleme (hiperhidrozi) nedir?
Ter, erkin bezleri olarak adlandırılan ter bezlerinden salınan kokusuz bir sıvıdır. Terin vücuttaki görevi vücut sıcaklığının düzenlenmesine yardımcı olarak aşırı ısınmayı önlemektir. Cildin çeşitli bölgelerinde erkin bezleri bulunmaktadır. Terin bezlerden cilt yüzeyine ulaşmasını sağlayan kanallar bulunmaktadır.
Bu sayede ter kanallardan ayrıldığında sıvıdan gaza dönüşür ve vücudu soğutmak için ciltten buharlaşır. Hiperhidrozi ise aşırı terleme durumuna verilen isimdir. Bu durum vücut sıcaklığını düzenlemek için ihtiyaç duyulan miktardan daha fazla terlendiğinde ortaya çıkar. Örneğin dinlenme halindeyken ya da soğuk havalarda rastgele terlemelerin yaşanmasıdır.
Hiperhidrozi türleri
Hiperhidrozi 2 alt türe ayrılmaktadır.
Primer fokal hiperhidrozi
Kronik bir cilt rahatsızlığı olan fokal hiperhidrozi genetik değişiklik sebebiyle görülmektedir. Bu sebeple de biyolojik aileden miras alınmaktadır. En yaygın görülen hiperhidrozi türü olan primer focal hiperhidrozi genellikle koltuk altların, ellerin, ayakların ve yüzün etkilenmesine neden olmaktadır. İlk belirtiler 25 yaşından önce görülmeye başlar.
İkincil jeneralize hiperhidrozi
Genelleştirilmiş hiperhidrozi olarak da adlandırılan bu türün altta yatan tıbbi bir durumun neden olduğu aşırı terleme ya da ilaçların yan etkisi olarak görülmektedir. Bu duruma neden olabilecek örnekler içerisinde diyabet ve parkinson hastalığı ile naproksen gibi ilaçlar yer almaktadır. Genelleştirilmiş hiperhidrozi uykuda terlemeye neden olabilmektedir.
Aşırı terleme (hiperhidrozi) tanı
Aşırı terlemenin tanı alabilmesi için öncelikle hastanın fiziksel olarak muayene edilmesi gerekmektedir. Hastada görülen belirtiler teşhis kriterleri kullanılarak değerlendirilir. Hastanın en az 6 ay boyunca aşırı terleme yaşaması ve aşağıda yer alan soruların en az ikisine evet yanıtını vermesi durumunda hiperhidrozi tanısı konulmaktadır.
- Terleme koltuk altlarında, avuç içlerinde, ayak tabanlarında veya yüzde meydana geliyor mu?
- 25 yaşından küçük mü?
- Vücudun her iki tarafı da aynı şekilde terliyor mu?
- Terleme belirli aktiviteleri yapma yeteneğini etkiliyor mu?
- Geceleri terlemenin görülmemesi ya da daha az terleme görülmesi söz konusu mu?
- Biyolojik ailede hiperhidrozi öyküsü bulunuyor mu?
- Terleme dönemi en az bir hafta sürüyor mu?
Hiperhidrozun test edilmesi için bazı testlerden de yararlanılmaktadır. Bu testlerin içerisinde şunlar yer alır.
- Terli bölgeye iyot solüsyonu uygulanarak daha sonra üzerine nişasta serpilir. Aşırı terlemenin olduğu yerde solüsyon koyu maviye döner. Bu testte nişasta iyot testi adı verilmektedir.
- Hiperhidrozi için uygulanan bir diğer tanı testi kâğıt testi olarak adlandırılmaktadır. Bu testte etkilenen bölgeye teri emmesi için özel bir kâğıt yerleştirilir ve daha sonrasında ne kadar terlendiğini belirlenmesi için kâğıt tartılır.
- Son olarak belirtilerin altında yatan nedenlerin anlaşılabilmesi için kan veya görüntüleme testlerinden de yararlanılabilmektedir.
Aşırı terleme (hiperhidrozi) nedenleri
Aşırı aktifler bezler hiperhidroziye neden olmaktadır. Bezlerin neden çok fazla ter ürettiği hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için bu konudaki araştırmalar devam etmektedir. Ancak aşırı terlemeyi neden olabilecek tetikleyiciler bilinmektedir. Bu tetikleyiciler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Stres kaydı korku veya sinirlilik gibi bazı duyguların yaşanması
- Sıcaklık veya nem
- Egzersiz veya fiziksel aktivite
- Baharatlı yiyecekler, yağlı yiyecekler, şekerli ve tuzlu yiyecekler ve yüksek düzeyde protein içeren yiyeceklerin yanı sıra kafein ve alkol tüketimi
Terlemeye neden olan ilaçlar
Terlemenin artmasına neden olan ilaç grupları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Albuterol
- Bupropion
- Hidrokodon
- İnsülin
- Lisinopril
- Levotiroksin
- Naproksen
- Lisinopril
- Omeprazol
- Sertralin
Terlemeye neden olan tıbbi durumlar
Genelleştirilmiş hiperhidrozi aşağıda yer alan sağlık durumlarının tıbbi işareti olabilmektedir.
- Akromegali
- Tüberküloz gibi enfeksiyonlar
- Anksiyete bozukluğu
- Kanser
- Diyabet
- Parkinson hastalığı
- Obezite
- Menopoz
- Hipertiroidizm
- Kalp hastalığı veya kalp yetmezliği
Aşırı terleme (hiperhidrozi) belirtileri
Hiperhidrozinin karakteristik belirtisi terlemedir. Bunun yanında zaman içerisinde farklı belirtilerde görülebilmektedir. Bu belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ter cildin tahriş olmasına neden olarak kaşıntı ve iltihaplanma oluşması
- Ciltteki bakteriler ter ile karışarak vücut kokusunun oluşmasına neden olur.
- Ayaklarda çatlak olması
- Ayak derisinin soyulması
Hiperhidrozide en çok terleme görülen bölgeler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Koltuk altları
- Ayak tabanları
- Avuç içleri
- Alın ve yanaklar
- Cinsel organlar
- Sırtım alt kısmı
Aşırı terleme (hiperhidrozi) tedavi yöntemleri
Aşırı terleme vücudun etkilenen kısmına ve terlemenin şiddetine bağlı olarak farklı şekillerde tedavi edilebilmektedir. Aşırı terlemenin neden olduğu şikayetleri azaltmak için evde yapabilecekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Terlemeyi önleyici deodorantların kullanılması. Terlemeyi önleyici maddeler ter bezlerinin kapatarak vücudun ter üretmesini durdurur. Bazı OTC veya reçeteli çeşitleri önerilebilir. Hiperhidrozin kontrol altına alınması için en iyisi alüminyum bazlı olan ürünlerdir.
- Hafif belirtilerin iyileştirilmesi için daha sık duş alınabilir.
- Pamuk gibi nefes alabilen ve daha emici giysiler seçmek hastaların kendini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır. Bunun yanında ısının hapsedilmesine neden olan polyester gibi kumaşlardan kaçınılması gerekmektedir.
İlaç tedavisi
Aşırı terlemenin neden olduğu belirtilerin azalması için bazı ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu ilaçların içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Antikolinerjik ajanlar
- Antidepresanlar
- Beta blokerler
- Alüminyum klorür jeli
İyontofores
Bu yöntem ellerde ve ayaklarda gören terlemenin engellenmesi için uygulanan bir yöntemdir. Bunun için öncelikle musluk suyuyla doldurulmuş küvete eller ve ayaklar batırılır.
Daha sonrasında özel bir cihaz ile suya bir elektrik akımı yayarak ter bezlerinin zaman içerisinde bloke olmasını sağlanır. Her tedavi 10 ila 20 dakika arasında sürerken tekrarlanan tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Bu sebeple terapinin elde yapılabilmesi için çeşitli ekipmanlar bulunmaktadır.
Botoks
Botoks toksininin aşırı aktif bir sinire enjekte edilmesi ter üretiminin aylarca durdurulmasını sağlamaktadır. Bu tedavinin de zaman içerisinde tekrarlanması gerekmektedir.
Mikrodalga tedavisi
Bu tedavide etkilenen bölgeye yüksek teknolojili bir cihaz yerleştirilir. Cihaz ter bezlerinin kalıcı olarak yok olmasını sağlayan termal enerji yayar. Yaklaşık olarak bir saat süren bir işlem olmaktadır.
Aşırı terleme ameliyatı
Diğer yöntemlerden sonuç alınamadığı takdirde cerrahi prosedürlere başvurulabilmektedir. Aşırı terlemenin önlenmesi için iki farklı yöntem kullanılmaktadır.
ETS yöntemi
Endoskopik torasik sempatektomi operasyonlarında cerrah vücuttaki bir sinir keserek bezlere ter üretmesini söyleyen sinyali kapatır. Minimal invazif ameliyat türlerinden birisidir.
Ter bezinin çıkarılması
Bir diğer yöntemde ter bezleri lazer, kazıma, kesme veya liposuction kullanılarak çıkartılmaktadır.
Aşırı terleme ameliyatının yan etkileri
Aşırı terleme ameliyatlarının yan etkileri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ciltte tahriş çatlama ya da kabarcıklar
- Cilt rengi değişikliği
- Ağrı veya rahatsızlık
- Giysilerde renk değişiklikleri veya hasar
- Yara izi
Gece aşırı terleme (hiperhidrozi) nedir?
Gece hiperhidrozi havanın sıcak olmadığı durumlarda dahi aşırı derecede terleme görülmesi durumuna verilen isimdir. Gece terlemesinin birçok farklı sebebi bulunmaktadır ve bunların önemli bir kısmı ciddi sebepler değildir. Ancak bazı durumlarda gece terlemeleri tıbbi bir durumun işareti olabilmektedir.
Gece aşırı terleme (hiperhidrozi) neden olur?
Gece terlemesinin en yaygın nedenleri kadınlardaki hormonal değişiklikler ile ilgili olmaktadır. Diğer nedenler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Kaygılı ve stresli olmak
- Uyku apnesi gibi uyku bozuklukları
- Grip ve tüberküloz dahil olmak üzere bazı enfeksiyonlar
- Hodgkin dışı lenfoma veya lösemi gibi bazı kanser türleri
- Felç
- Tiroid hastalığı
Gece aşırı terlemişsin bazı ilaçlar nedeniyle de olabilmektedir. Bu ilaç grupları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Parasetamol
- Antidepresanlar
- Diyabet ilaçları
- Diyabet ilaçları
- Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar
- Steroid ilaçlar
- Bazı kanser tedavileri
- Metadon
Bebeklerde aşırı terleme
Bebekler uykularının en derin kısmı olan REM uykusundan çok fazla terleyebilirler. Çünkü bebekler REM uykusu aşaması yetişkinlere ya da çocuklara göre daha uzun sürmektedir.
Bebeklerde uyku zamanında görülen aşırı terleme genellikle aşırı ısınmadan kaynaklanmaktadır. Bu sebeple de kullanılan battaniyeye ve pijamaların kalınlığına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bebeklerde görülen aşırı terlemenin olası nedenleri içerisinde şunlarda yer almaktadır.
- Yoğun ağlama
- Yüksek ateş
- Doğuştan gelen kalp rahatsızlıkları
Gebelerde aşırı terleme
Gebelik döneminde hem hormon seviyelerinin hem de kan akışının artması vücut ısısının yükselmesine neden olmaktadır. Vücut ısısının dengelenmesi için daha fazla ter üretilmesi gerekmektedir.
Bazı kadınlarda doğumdan sonra da terleme devam edebilmektedir. Bu durum endişe edilecek bir durum değildir. Çünkü vücutta atılması gereken fazla sıvı olması ve hormon seviyelerinin yeniden dengelenmesi sırasında aşırı terleme devam edebilir.
Çocuklarda aşırı terleme
Büyük çocukların ve gençlerin aksine küçük çocuklarda aşırı terleme görülmesi yaygın bir durum değildir bu sebeple de bazı durumlarda altta ya da bir sağlık sorununu göstergesi olabilmektedir.
Küçük çocuklarda görülebilecek aşırı terlemenin olası nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Enfeksiyonlar
- Hipertiroidim
- Diyabet
- Yüksek tansiyon
- Doğuştan gelen kalp rahatsızlıkları
- Kardiyak aritmi
- Bazı reçeteli ilaçlar
- Metabolik ve hormonal bozukluklar
