Buerger Hastalığı

Halk arasında budama hastalığı olarak da adlandırılan buerger hastalığı genellikle sigara kullanan erkekleri etkileyen bir hastalık olmaktadır. Özellikle Orta Doğulu ve Asyalı erkeklerde daha sık görülmektedir. Sıklıkla kol ve bacaklardaki damarların tıkanmasına neden olan buerger hastalığı kan dokusunu engellediği için dokuların oksijensiz kalmasına neden olmaktadır. Dokuların oksijensiz kalması ise uzuvların ampütasyonlarına varan ciddi tıbbi tabloların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Buerger hastalığını durdurmanın tek yolu ise sigara kullanımını bırakmaktır. Bu sebeple de hastaların hemen sigarayı bırakması gerekir.

Nadir hastalıklardan birisi olan buerger hastalığı aynı zamanda tromboangiitis obliterans olarak da adlandırılmaktadır. Bu hastalıkta kan damarları iltihaplanır ve şişer. Ayrıca kan pıhtısı oluşumuna da neden olduğu için damar tıkanıklıklarının meydana gelmesi söz konusudur. Bu durumun devam etmesi cilt dokularının zarar görmesine neden olur. Zarar gören dokular zaman içerisinde ölerek kangrene varan vakaların görülmesine neden olur. Buerger hastalığının ilk belirtileri öncelikle el ve ayaklarda ortaya çıkmaktadır.

Buerger hastalığı üzerine yapılan çalışmalar tütün ürünlerinin kullanımının sebep olduğunu göstermiştir. Bu sebeple de tütün ürünleri kullanımının durdurulması tedavi için ön koşul olmaktadır. Tedaviye başlanmasına rağmen hastaların tütün ürünleri kullanmaya devam etmesi ise uzuvların kangren olmasına neden olmaktadır. Kangrenin tedavi edilmemesi durumunda ise hastalık daha geniş alanlara yayılarak çok daha ciddi problemlere neden olmaktadır. Bunun sonunda çok daha geniş çaplı ampütasyonların yapılması ve hatta hataların hayati tehlikesi söz konusu olmaktadır.

Buerger Hastalığı Belirtileri

Buerger hastalığının belirtileri hemen hemen tüm hastalarda ortak olarak görülen belirtiler olmaktadır. En karakteristik belirtisi ise el ve ayaklarda başlayan ağrının daha sonrasında kollara ve bacaklara yayılmasıdır. İlk başlarda hafif olarak başlayan bu ağrılar ilerleyen dönemde daha da şiddetlenir. Özellikle ayak ve bacaklarda görülen ağrılar hastaların topallamasına neden olmaktadır. Bunun yanında ağrılar özellikle dinlenme anlarında daha fazla şiddetlenmektedir. Buerger hastalığının bu karakteristik belirtisinin yanında görülen diğer semptomlar ise şunlar olmaktadır.

• Ellerde ve ayaklarda üşüme
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
• Saçların dökülmesi ve seyrekleşmesi
• Cildin incelmesi
• Cildin parlaklaşması
• Cildin soluklaşması
• Cildin renginin kırmızı ya da mavi renge dönmesi
• El ve ayak parmaklarında açık yaraların olması.
• Parmakların üşüdüğü zamanlarda deri altındaki kan damarları şişer. Bu durum damarlarda tıkanıklık olduğunun habercisidir.
• Güç ve kuvvet kaybının yaşanması.
• Hastalar eklemlerini diledikleri gibi hareket ettiremezler ve bu durum da hareket kaybının yaşanmasına neden olur.
• Buerger hastalığının damarları tıkaması ayaklarda ödem oluşumuna da neden olmaktadır.
• Kan akışının azalması ayak ve bacaklardaki kılların dökülmesi de mümkün olmaktadır.
• Kan akışının azalması bacaklardaki ciltte leke oluşumuna da neden olmaktadır.

Buerger Hastalığı Nedenleri

Buerger hastalığının temel sebepleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak tütün ürünlerinin kullanımının hastalığın belirtilerini şiddetlendirdiği ve hastalığın daha hızlı ilerlemesine neden olduğu bilinmektedir. Ancak tütün ürünlerinin hangi sebeplerden dolayı hastalığı bu kadar etkilediğine dair kesin sonuçlar bulunmamaktadır. Bu konu hakkında tıp dünyasındaki en yaygın kanı tütün ürünlerinin içerisinde bulunan kimyasalların kan damarlarının iç yüzeylerini tahriş etmesi üzerine olmaktadır. Bu tahrişte iltihaplara ve pıhtı oluşumuna neden olmaktadır.

Hastalığın nedenleri açısından da çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerin içerisinde ilk sırada genetik faktörler gelmektedir. Uzmanlar bazı hastaların buerger hastalığına genetik olarak yatkınlıklarının bulunmasında dolayı görüldüğünü düşünmektedir. Bunun yanında buerger hastalığının nedenleri arasında bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırmasının da neden olacağı düşünülmektedir.

Buerger hastalığının tetikleyicisi olan tütün kullanımının içerisinde sigara, nargile ve puro gibi ürünler bulunurken, pasif içiciliğin de neden olduğu düşünülmektedir. Bunun yanında günde yarım paketten fazla sigara tüketen kişilerde risk oranı artmaktadır.

Bunların yanında kronik diş eti iltihaplarının da buerger hastalığı ile ilişkilendiren uzmanlar bulunmaktadır. Ancak daha öncesinde de belirttiğimiz gibi hastalığın kesin nedenleri açıklanamamaktadır.

Buerger Hastalığı Tanı Yöntemleri

Buerger hastalığının teşhisinde kullanılabilecek özel bir test yöntemi bulunmamaktadır. Bunun yanında uzmanlar belirtiler ile uyum gösteren diğer hastalık seçeneklerini ortadan kaldırmak için bazı testler istemektedir. Bu amaçla kullanılan en yaygın testler ise kan testleri olmaktadır.

Kan testleri sayesinde belirtileri burger hastalığı ile benzerlik gösteren ve kanda belirtiler ile farklılaşan hastalıklar elenebilmektedir. Bu hastalıkların içerisinde lupus ve skleroderma gibi otoimmün hastalıklar, diyabet ve kan pıhtılaşması sorunları bulunmaktadır.

Buerger hastalığından şüphelenilmesi durumunda uygulanan bir diğer test ise allen testi olarak adlandırılan ve kan akışını ölçen bir test uygulanır. Son derece basit olan allen testinin uygulanması için hastanın öncelikle yumruğunu sıkmasını ister. Daha sonrasında doktor hastanın atar damarının üzerine baskı uygular ve hastanın yumruğu açılır. Son aşamada ise doktor baskıyı kaldırır ve hastanın elinin ne kadar süre içerisinde normal rengine döndüğü gözlemlenir.

Buerger hastalığının tanısında kullanılan bir diğer yöntem ise anjiyogram olmaktadır. Anjiyogram ile doktorlar hastaların arterlerinin durumlarını anlayabilirler. Özellikle anjiyogramın MRI veya BT ile birlikte kullanılması kan damarlarının üç boyutlu görüntüsünün elde edilmesini sağlamaktadır. Son olarak damara yerleştirilen katater içerisinde kan damarları kamera ile görüntülenebilir.

Buerger hastalığı aynı anda ve aynı şiddette tüm uzuvlarda kendisini göstermemektedir. Her uzuvda farklı zamanlarda ve şiddette ortaya çıkar. Bu sebeple de erken tanı alması son derece önemlidir. Yapılan bu testler ise tanının erken evrede alınmasını kolaylaştırmaktadır.

Buerger Hastalığı Tedavi

Tütün ürünlerinin kullanımının bırakılması direkt olarak bir tedavi olmamakla birlikte hastalığın ilerlemesini durdurur ve tedavinin daha başarılı olmasını sağlar. Gün içerisinde tüketilecek birkaç sigaranın dahi hastalığın ilerlemesini hızlandırdığı bilinmektedir. Bu konuda problem yaşayan hastalarda sigara bıraktırmak için ilaçlar önerebilir.

Ağrı kesiciler

Buerger hastalığının ayak ve ellerdeki kılcal damarların tıkanmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de hastalar ağrı hissedebilir. Bu ağrıların giderilmesi için ise ağrı kesici ilaçlardan yararlanılır.

Anti-enflamatuvar ilaçlar

Kan damarlarının tıkanması iltihaplı reaksiyonların yaşanmasına neden olabilir. Bu hastalarda anti- enflamatuvar ilaçlarının kullanılması gerekir.

Damar genişleticiler

Kan damarlarının tıkanmasına neden olan buerger hastalığında kullanılan bir diğer ilaç grubu da damar genişleticiler olmaktadır. Kılcal damarların genişleyerek damarların tıkanmasının önüne geçilir.

İskemi

Buerger hastalığının neden olduğu iltihabın giderilmesinde kullanılan bir diğer yöntem de iskemi tedavisi olmaktadır.

Katater

Bazı hastalara damarların genişlemesi için kateter takılabilir. Ancak bu tedavi seçeneği çok fazla başarı sağlamadığı için genellikle tercih edilmez.

Sempatektomi ameliyatı

Sempatektomi ameliyatları buerger hastalığının en kesin tedavi seçeneklerinden birisi olmaktadır. Bu operasyonlarda eğer belirtiler ayaklarda görülüyor ise karın bölgesinden giriş yapılır ve lomber sempatektomi uygulanır. Bu operasyonda ayakların üşümesi durumunda ayak damarlarının kasılmasını sağlayan sinir grubu çıkarılmaktadır. Bu sinir grubu hareket etmenin ya da duyunun kaybolmasına neden olmaz. Ellerde semptomların görülmesi durumunda ise torakal sempatektomi ameliyatı yapılmaktadır. Bu sinirler de ellerin ince kasların kasılmasını sağlayan sinir sistemi olmaktadır. Uygulanan bu operasyonlarda hastaların %70- %80 oranında herhangi bir komplikasyon olmadan iyileşme sağlamaktadır. 

Sempatektomi ameliyatları genel anestezi altında uygulanan ve bir saat kadar süren operasyonlardır. İşlemde uzmanlar küçük bir keşiden sinir grubunu alırlar ve kesiyi dikişle kapatırlar. Hastalar aynı gün içerisinde taburcu olabilirler. Bazı hastalara kimyasal sempatektomi de uygulanabilmektedir. Kimyasal sempatektomide sinirler kimyasal olarak bloke edilmektedir.

Bypass ameliyatı

Genellikle tıkanmanın bacaklarda görülmesi durumunda uygulanan bypass ameliyatları tıkanmış ya da daralmış kan damarlarının iptal edilip yeni kan damarlarının oluşturulmasını sağlamaktadır. İki farklı bypass ameliyatı türü bulunmaktadır. Bunlardan ilki yeni kan damarının oluşturulması için insan yapımı greft kullanılan sentetik bypass ameliyatları olmaktadır. Bypass ameliyatlarının bir diğer türü ise otolog bypass ameliyatları olmaktadır. Bu ameliyatlarda vücudun başka bir alanından alınan damar kullanılmaktadır.

Ampütasyon

İleri olan vakalarda uzuvların ampütasyon uygulanmaktadır. Dokuların ölmesi şiddetli ağrıların yaşanmasına neden olduğu ve kangrenin daha geniş dokulara ulaşmaması için uygulanmaktadır. 

Buerger tedavisinde önem arz eden kriterler

Buerger tedavisinin başarılı olabilmesi için öncelikle hastaların tütün ürünlerini kullanımını bırakması gerekmektedir. Ayrıca hastaların pasif içiciliğe de dikkat etmesi gerekmektedir. Bunun yanında hastaların düzenli olarak egzersiz yapması kan akışının iyileşmesini sağladığı için semptomların şiddetini azaltmaktadır. Ancak egzersize başlamadan önce doktordan izin alınması gerekmektedir. Bunun yanında hastaların yaşam tarzlarında da bazı değişikliklere gitmesi gerekmektedir. Doktorun önereceği bu değişikliklerin içerisinde düzenli ve sağlıklı beslenme, alkol alımının azaltılması ve stresin yönetilmesi bulunmaktadır.