Gözyaşı kanal tıkanıklığı (nazolakrimal) nedir?
Gözün nemlenmesini sağlayan gözyaşlarının gözün burna yakın köşesinden bulunan küçük bir açıklıktan süzülür. Sıvının bu kanaldan burnuna girerek vücuttan atılması sağlanır. Tıkalı gözyaşı kanalı ise gözyaşlarını boşaltan burun geçiş yollarında tam ya da kısmi tıkanıklık oluşmasıdır. Gözyaşı kanalının tıkanması durumunda gözler tahriş olabilir ve kaşınabilir. Gözyaşı kanalı tıkanıklığı aynı zamanda nazolakrimal kanal tıkanıklığı olarak da isimlendirilmektedir.
Kısmi gözyaşı kanalı tıkanıklığı
Bazı kişilerde gözyaşı kanalı kısmi olarak tıkanabilir. Kısmi gözyaşı kanalı tıkanıklığı olan kişilerde gözyaşları birikebilir ve düzgün bir şekilde akmayabilir. Gözyaşının birikmesi ise gözde enfeksiyon oluşumuna neden olabilir. kısmi gözyaşı kanalı tıkanıklığında uygulanan tedaviler de tam gözyaşı kanalı tıkanıklığına uygulanan tedaviler aynı olmaktadır.
Gözyaşı kanal tıkanıklığı (nazolakrimal) tanı
Gözyaşı kanal tıkanıklığının tanı alabilmesi için uzmanlar belirtileri sorgulamaktadır. Bunun dışında uygulanabilecek testler arasında şunlar yer almaktadır.
- Gözyaşı drenaj testinde her göze bir damla boya damlatılır. Boya gözden akmıyorsa gözyaşı kanalının tıkalı olabileceği düşünülür.
- Göz görüntüleme testinde ise öncelikle doktor göze özel ve güvenli bir boya damlatılır. bu boya gözyaşı drenaj sisteminden geçer. Tıkanıklığın bulunmasına yardımcı olmak için BT taraması ya da MRI’dan yararlanılır.
- İrrigasyon ve sondalama da ise gözyaşı kanalının temizlenmesi için özel bir sıvı kullanmaktadır. Ayrıca tıkanıklığın bulunması için gözün köşesinden küçük bir alet gözyaşı kanalından sokulabilir.
Gözyaşı kanal tıkanıklığı (nazolakrimal) nedenleri
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı her yaştan kişide görülebilen bir sağlık sorunudur. Ancak gözyaşı kanalı tıkanıklığına neden olan bazı etmenler bulunmaktadır. Bu etmenlerin içerisinde şunlar yer alır.
- Yaş ilerledikçe gözyaşı kanalı doğal olarak daralmaktadır.
- Bazı bebeklerde gözyaşı kanalları tam olarak gelişmez ya da oluşmamış olarak dünyaya gelirler. Bu tıkanıklıklara konjenital tıkanıklıklar adı verilmektedir.
- Kronik sinüs enfeksiyonu ya da göz enfeksiyonu olan kişilerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı sıklıkla görülmektedir.
- Gözyaşı kanalının yakınlarındaki herhangi bir bölgeden gözün yaralanması gözyaşı kanalı tıkanıklığına neden olmaktadır. Hatta küçük bir yabancı cisim ile oluşan çizikler dahi gözyaşı kanallarının tıkanmasına neden olabilirler
- Gözyaşı kanalı yakınlarında oluşan tümörler gözyaşı kanallarının tıkanmasına neden olabilmektedir
Gözyaşı kanal tıkanıklığı (nazolakrimal) belirtileri
Gözyaşı kanalı tıkanıklığının yetişkinlerde görülen belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Gözlerde sulanma
- Bulanık görüş
- Gözün iç köşesine yakın bir yerde şişlik
- Göz kapaklarının çevresinde çapaklanma
- Gözün beyaz kısmında kızarıklık
- Göz çevresinde mukus ya da irin gibi oluşumlar
Bebeklerde gözyaşı tanıklığının oluşması durumunda görülebilecek belirtiler yetişkinlerden farklı olmaktadır. Çünkü bebekler birkaç haftalık olana kadar gözyaşı dökmezler. Bu sebeple de özellikle yeni doğmuş bir bebekte gözyaşı kanalının tıkalı olduğu hemen fark edilmeyebilir. Bebekler büyüdükçe gözyaşı kanalı tıkanıklığı belirtileri görülmeye başlar. Bu belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Göz çevresinde kızarıklık
- Bebeğin gözünü sürekli olarak oluşturması
- Gözyaşının gözün köşesinden çıkmak yerine bebeğin yanağından aşağıya doğru süzülmesi
- Gözyaşının gözün bir köşesinde birikmesi ancak akmaması
- Gözde sarımsı akıntı
Gözyaşı kanal tıkanıklığı (nazolakrimal) tedavi yöntemleri
Gözyaşı kanal tıkanıklığından belirlenecek tedavi kanalın tıkanmasına neden olan etmene bağlı olarak değişmektedir. Örneğin tümör sebebi ile gözyaşı kanalı tıkanıklığı söz konusu ise tümörün çıkarılmasına ya da küçülmesine odaklanılır. Bunun dışında gözyaşı kanal tıkanıklığı tedavisinde uygulanan seçenek şunları içermektedir.
İlaçlar
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı göz enfeksiyonu sebebi ile oluşmuş ise oral antibiyotikler ya da antibiyotikli göz damlaları reçete edilmektedir
Sondalama
Gözün köşesindeki gözyaşı kanalı açıklığı genişletilir. Daha sonrasından küçük bir sonda kullanılarak gözyaşı kanalından sıvı gönderilir. gözyaşı kanalının yıkanması tıkanıklığın geçici olarak ortadan kaldırılmasına sağlar.
Stant ekleme
Bunun için gözyaşı kanalına küçük ve içi boş bir tüp yerleştirilir. Bu tüpe stent adı verilmektedir. Stent sayesinde gözyaşlarının düzgün bir şekilde akması sağlanır. Stentler genellikle 3 ay boyunca gözyaşı kanalında kalır. Gözyaşı kanalına yerleştirilen stentler gözün köşesinden görülebilir.
Balon katater dilatasyonu
Genel anestezi altında uygulanan bu işlemde gözyaşı kanalına küçük bir balon yerleştirilir. Daha sonrasında tıkanıklığın giderilmesi için balon birkaç kez şişirilir.
Snip punktoplasti
Bunun için punktanın etrafına 2 ya da 3 küçük kesi yapılır. Daha sonrasından bu kesilerden büyük bir gözyaşı kanalı açıklığı oluşturulur. Bu yöntem kısmi tıkanıklıkların giderilmesi için uygulanan en yaygın bir tedavi yöntemidir
Dakriyosistorinostomi
Diğer tedavi seçeneklerinin gözyaşı kanalı tıkanıklığına herhangi bir rahatlama getirmemesi durumunda DCR olarak da adlandırılan Dakriyosistorinostomi uygulanmaktadır. Bu prosedürde gözyaşların burna akabilmesi için yeni bir yol oluşturur.
DCR cerrahi bir prosedürdür. Bu sebeple de ameliyat sırasında hastaların sakin ve uyuşuk kalabilmesi için anestezi uygulanır. Daha sonrasında uygulanan cerrahi adımlar arasında ise şunlar yer almaktadır.
- Gözyaşı kesesi ile burun arasında harici bir bağlantı oluşturulur. Bunun sağlanması için cerrah küçük kesiler yapmaktadır. Ayrıca burun içerisine çeşitli tıbbi aletler de yerleştirilebilir
- İyileşme sırasında yeni kanalın açık tutulabilmesi için stentler yerleştirilir
Ameliyattan sonra hastalar genellikle aynı gün taburcu edilir stentlerin çıkarılması ise 3- 4 ayı bulabilmektedir
Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığının tedavisi
Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı tedavisinde farklı yöntemler uygulanmaktadır. Genellikle yeni doğmuş bebeklerde görülen gözyaşı kanalı tıkanıklığı herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşmektedir. Özellikle bebeğin ilk birkaç ayında gözyaşı kanalları tam anlamıyla gelişi tek tıkanıklık ortadan kalkar.
Tıkanıklığın kendiliğinden iyileşmediği durumlarda ise özel bir göz kapağı masajı tekniği ile kanalın açılmasına yardımcı olunmaktadır. Bu masaj sayesinde gözyaşları olması gerektiği gibi akar.
Yukarıda belirtilen yöntemlerin etkili olmaması durumunda ise bebeklere dilatasyon ve yıkama, balon katater ya da stentler uygulanabilmektedir. Yetişkinlerde uygulanan tedaviler ile aynı prosedürleri sahip olmaktadır. Ancak bu tedavilerin uygulanmasında bebeklerin hareketsiz ve sakin kalabilmesini sağlamak için genel anestezi uygulanmaktadır.
Gözyaşı kanalı tıkanması nasıl önlenir?
Gözyaşı kanalının tıkanmasının önlenmesi için öncelikle enfeksiyon ve yaralanma gibi sorunlara hemen müdahale edilmesi gerekmektedir. Gözde enfeksiyon oluşumunun engellenmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Gözler oluşturulmalıdır
- Gözleri aşırı dokunmaktan kaçınılması gerekir.
- Göz damlası ya da kozmetik ürünlerinin paylaşılmaması gerekir kontak lenslerin talimatlara uygun bir şekilde temizlenmesi gerekir
- Gözde kullanılan kozmetik ürünlerinin 3 ila 6 ay arasında değiştirilmesi gerekir.
- Ellerin sık sık ve iyice yıkanması gerekir.
