Hemogram testi nedir?
Tam kan sayımı olarak da adlandırılan hemogram testi kısaca CBC olarak ifade edilmektedir. Genel sağlığa bakmanın yanı sıra anemi, enfeksiyon ve lösemi gibi birçok farklı sağlık durumunun tespit edilmesi için de kullanılmaktadır. Hemogram isinde aşağıdaki parametreler ölçülmektedir.
- Oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri
- Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan trombositler
- Enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücreleri
- Kandaki kırmızı kan hücrelerinin miktarı
- Hematokrit
- Kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan protein olan hemoglobin
Yapılan hemogram testi ile hücre sayımlarında olağandışı artış ya da azalmalar görülebilmektedir. Bu değişikliklerin fark edilmesi kişiye daha fazla test yapılmasını gerektiren tıbbi bir durumun işaretçisi olarak kabul edilmektedir.
Hemogram testi nasıl yapılır?
Hemogram testinin yapılabilmesi için sağlık ekibinin bir üyesi ki genellikle hemşireler yetkili olmaktadır. Dirseğin iç kısmındaki bir damara iğne sokarak kan örneğin alınır. Alınan kan örneği gerekli testlerin yapılması için laboratuvara gönderilir. Testin hemen ardından normal faaliyetlere geri dönülebilir.
Hemogram testi aç karnına mı yapılır?
Sadece tam kan sayımı için test edilmesi durumunda testten önce her zamanki gibi yiyip içmeye devam edilebilir. Ancak kan örneği başka testler içinde kullanılacaksa testten önce belirli sürelerde hiçbir şey yiyip içilmemesi gerekir. Bu konuda en kesin bilgi sağlık uzmanı tarafından verilecektir
Gebelikte hemogram testi
Gebeliğin farklı dönemlerinde hemogram testi uygulanmaktadır. Bu test ile hem annenin hem de bebeğin genel sağlık durumu ile ilgili genel bir bilgiye ulaşılmaktadır. Hemogram testi ile kan hücrelerinin sayısı, demir seviyesi ve enfeksiyon belirtileri gibi parametreleri kontrol etmek mümkün olmaktadır.
Gebelik döneminde tam kan sayımı vücutta meydana gelen değişikliklerin takip edilmesi için kullanılan en önemli testlerden birisidir. Bu sebeple de gebeliğin başından sonuna kadar düzenli aralıklar ile hemogram testinin yapılması gerekmektedir. Özellikle gebelik döneminin başında, ortasında ve sonunda yapılması önemlidir. Ancak bu zaman aralıkları gebeliğin riskli olup olmamasına göre değişiklik göstermektedir. Özellikle gebelikte bazı komplikasyonların görülmesi ya da kişinin daha önceki gebeliklerinde sorun yaşamış olması hemogram testinin daha sık aralıklar ile yapılmasını gerekli kılabilmektedir.
Gebelikte hemogram testinin normal değerleri
Gebelik dönemindeki parametreler normal kadın popülasyonundan farklı olmaktadır. Buna göre normal aralık olarak değerlendirilen değerler şu şekildedir.
- Kırmızı kan hücresi değerinin 4,2 ile 5,4 milyon/ mikrolitre arasında olması
- Beyaz kan hücresi değerlerinin 4,5 ile 110 bin/ mikrolitre arasında olması
- Trombosit değerlerinin 150 ile 450 bin/ mikrolitre arasında olması
- Hemoglobin değerlerinin 11,5 ile 15,5 g/ dl arasında olması
Bu değerlerin dışında değerlere sahip olunması durumunda uzman hekim ek testler isteyebilir ya da bazı tedavi seçeneklerine başvurabilir. Aralık dışı değerlerin bulunması durumunda genellikle aşağıdaki prosedürler izlenmektedir.
- Düşük hemoglobin seviyesinin bulunması durumunda demir takviyesinin kullanılması gerekir.
- Yüksek beyaz kan hücresi görülmesi durumunda enfeksiyon varlığının belirlenebilmesi için daha fazla test yapılması gerekmektedir.
- Düşük trombosit sayılarında ise kanama riskinin değerlendirilmesi için kişinin hematoloji uzmanına yönlendirilmesi gerekmektedir.
Hemogram testi mono yüksekliği nedir?
Hemogram testi sırasında tespit edilebilecek değerlerden birisi de monosit yüksekliği olmaktadır. Normal aralığın %10’nundan daha yüksek bir değere sahip olunması durumunda monosit yüksekliğinden bahsedilir. Monosit yüksekliği ise vücutta enfeksiyon ya da inflamasyon göstergesi olarak kabul edilmektedir. Monosit değerinin yükselmesine neden olabilecek etmenler içerisinde ise şunlar yer alır.
- Vücuttaki bakteriyel, viral ya da paraziter enfeksiyonlar mono değerinin yükselmesine neden olmaktadır. Çünkü monositler patojenler ile savaşarak iltihaplı dokuların temizlenmesini sağlayan bağışıklık sisteminin bir parçasıdır.
- Organlarda ya da dokularda hasar meydana gelmesi de mono yüksekliğine neden olmaktadır. Vücudun onarım sürecinde monositlerin de görev almasından dolayı mono yüksekliği görülmektedir.
- Kemik iliği bozuklukları da mono yüksekliğine neden olan etmenler içerisinde yer almaktadır.
- Son olarak otoimmün hastalıklarda bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırmasından dolayı mono yüksekliği görülebilmektedir.
Hemogram testi mono düşüklüğü nedir?
Hemogram testi sonuçlarında monosit değerlerinin düşük olması da mümkün olmaktadır. Monosit düşüklüğünden bahsedebilmek için değerin %2’nin altında olması gerekmektedir. Monosit değerinin düşmesine neden olan sebepler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kan hücrelerinin üretildiği yer olan kemik iliğindeki problemler monositlerin normalden daha az üretilmesine neden olmaktadır.
- Bağışıklık sisteminin etkilenmesine neden olan sağlık durumları monosit eksikliğine neden olmaktadır.
- Kanser tedavisinde kullanılan prosedürler kemik iliği hücrelerinin etkilenmesine neden olan mono düşüklüğüne neden olmaktadır.
- Bazı enfeksiyonlar monosit sevilerinin düşmesine neden olabilmektedir.
- Kronik iltihaplanma da monositlerin normalden daha az üretilmesine neden olan etmenler içerisinde yer almaktadır.
Monosit değerinin düşük olması kişinin bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilmektedir. Bu durum da vücudun enfeksiyonlara karşı daha savunmasız bir hale gelmesine neden olur. Monosit seviyelerinin düşmesi ise vücutta genel olarak zayıflığa ve yorgunluğa neden olmaktadır.
Hemogram testi ne için yapılır?
Hemogram çok farklı nedenden dolayı yapılan yaygın bir kan testidir. Tam kan sayımının yapılmasının nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Genel sağlığın kontrol edilmesinin yanı sıra anemi ve lösemi gibi durumların taranması amacıyla muayenenin bir parçası olarak uygulanmaktadır.
- Kişilerde görülen halsizlik, yorgunluk ve ateş gibi belirtilerin nedenlerini bulmaya yardımcı olmak için de hemogram testinden yararlanılmaktadır. Bunun yanında şişlik, ağrı, morarma ya da kanamanın nedeninin bulunmasına da yardımcı olabilmektedir.
Hemogram testi kan hücresi sayımları etkileyen koşulların izlenmesini yardımcı olmaktadır.
- Tıbbi tedaviyi kontrol etmek amacıyla da uygulanan hemogram testleri ile kan hücresi sayılarının kontrollü ve radyasyonu etkileyen ilaçlarla yapılan tedavinin takip edilmesi için yapılabilmektedir.
Hemogram testi sonuçları
Hemogram testi sonuçları litre başına hücre ya da desilitre başına gram cinsinden ölçülmektedir. Hangi ölçeğin kullanılacağı laboratuvarlara göre farklılık göstermektedir. Yetişkinler için beklenen normal hemogram testi sonuçları şu şekilde olmaktadır
Kırmızı kan hücresi sayım
Normal değerlerde kırmızı kan hücresi sayımı erkeklerde 4,35 trilyon ile 5,65 trilyon hücre/ litre olmaktadır. Bu değer kadınlarda ise 3,92 trilyon ile 5,13 trilyon hücre/ litre aralığında olmaktadır
Hemoglobin
Hemogram testi sonuçlarında erkeklerde hemoglobin değerinin 13,2 16,6 g/ desilitre arasında olması beklenmektedir. Bu değerler kadınlarda ise 11,6 ila 15 g/ desilitre arasında olması normal olarak kabul edilir.
Hematokrit
Hematokrit değerlerinin erkeklerde %38,3 ila %48,6 arasında olması beklenirken kadınlarda ise %35,5 ila %44. 9 arasında olması beklenmektedir.
Beyaz kan hücresi sayımı
Beyaz kan hücresi sayımında kadınlar ile erkekler ortak değerleri paylaşmaktadır. Normal değerlere göre kişilerde 3,4 milyar ile 9,6 milyar hücre/ litre olmaktadır.
Trombosit sayımı
Trombositten erkekler için normal kabul edilen değeri 135 milyar ile 137 milyar/ litre olurken kadınlarda ise 157 milyar ila 371 milyar/ litre aralığında olmaktadır.
Bu değer aralığının dışında değerlere sahip olan kişiler için kesin bir teşhis konulması mümkün değildir. Beklenen aralığın dışındaki sonuçların takip edilmesi gerekebilir ya da gerekmeyebilir. Bu konuda uzman doktorlar görüşlerini bildirerek gerekli görmesi halinde ek testler isteyebilir.
Sonuçlar neyi gösterebilir?
Hemoglobin testinde aşağıdaki alanların tipik aralıkların üzerinde ya da altında olması bir soruna işaret edebilmektedir. Buna göre değerlerin neden olduğu belirteçler şunlar olmaktadır
Kırmızı kan hücresi sayımı, hemoglobin ve hematokrit
Bu üçünün sonuçları birbiriyle ilişkilidir çünkü haber bir değer kan hücrelerinin bir özelliğini ölçmektedir. 3 alanda da normalden daha düşük değerlerin görülmesi anemi belirtisi olarak kabul edilmektedir. Normalden daha yüksek olması ise eritrositoz olarak adlandırılır. Değerlerin normalden yüksek olması kan kanseri ya da kalp hastalığı gibi tıbbi durumlara işaret edebilmektedir.
Beyaz kan hücresi sayımı
Beyaz kan hücresi değerlerinin normal aralıktan düşük olması lökopeni olarak bilinmektedir. Bu durum beyaz kan hücrelerinin yok olmasına neden olan otoimmün bozukluk, kemik iliği sorunları ya da kanser gibi tıbbi bir durumun nedeni olarak görülebileceği gibi bazı ilaçlarda beyaz kan hücresi sayısında düşüşe neden olabilmektedir.
Normalden daha yüksek beyaz kan hücresi sayımına sahip olmak ise enfeksiyon ya da iltihaplanma nedeniyle görülmektedir. Bunun yanında bağışıklık sistemi bozukluğu veya kemik iliği hastalığına da işaret edebilir. Bunların yanında ilaç kullanımı ya da ağır egzersize karşı bir reaksiyon olarak da beyaz kan hücreleri sayısında artış görülebilir.
Trombosit sayımı
Trombosit sayısının normalden daha düşük olması trombositopeni olarak adlandırılmaktadır. Daha yüksek olan değerlere ise trombositoz adı verilmektedir. Bu tıbbi bir durumun belirtisi ya da ilacın yan etkisi olan bilmektedir. Bu sebeple tipik aralığın dışında olan trombosit sayısının nedenini teşhis edebilmek için daha fazla test yapılması gerekmektedir.
