Histoplazmozis nedir?
Akciğerlerde enfeksiyona neden olan bir tür mantar sebebiyle görülen histoplazmozis dünyanın birçok bölgesinde toprakta yaşayan histoplazmozis capsullatum mantarı sebebiyle görülmektedir.
Yaygın olarak kuş ve yarasa dışkısının bulunduğu yerlerde bulunmaktadır. Genellikle gözle görülebilir belirtileri neden olmayan bir histoplazmozis nadiren uzun süre devam edebilen veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilen ateş, öksürük ve nefes darlığına neden olabilmektedir.
Histoplazmozis nedenleri
Histoplazmozis enfeksiyonuna histoplazmozis capsulatum adı verilen mantar neden olmaktadır. Toprakta yer alan mantar soluyarak insanlara geçmektedir. Özellikle toprakta yarasa veya kuş dışkısının bulunması mantar üremesini arttırmaktadır. Dünyanın çoğu bölgesinde bulunan bu mantar özellikle aşağıdaki bölgelerde yoğunlaşmaktadır.
- Avustralya
- Asya
- Afrika
- Orta ve Güney Amerika
- Ohio ve Mississipi nehri vadileri
İnsanların önemli bir kısmı sözü edilen mantarı solumalarına rağmen herhangi bir enfeksiyon geliştirmezler. Ancak belirli sağlık koşullarına sahip olan kişilerde gözle görülen belirtiler görülebilmektedir.
Histoplazmozis belirtileri
Histoplazmozisin belirtileri içerisinde şunlar yer alabilmektedir.
- Ateş
- Terleme
- Göğüs ağrısı
- Kas ağrısı
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Baş ağrısı
- Alt bacakta döküntü veya şişlikler
Histoplazmozis risk faktörleri
Büyük miktarlarda mantar konsantrasyonları ile temas halinde olunabilecek iş veya hobileri olan kişiler histoplazmozis riski daha yüksek olmaktadır. Bu meslek ve hobilerin içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Mağaracılık
- Çiftçilik
- Tavuk veya kuş beslemek
- Yıkım ve inşaat işiyle uğraşmak
Aşağıdaki durumlarda ciddi veya kronik histoplazmozis vakaları açısından daha fazla risk taşımaktadır.
- Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olmak
- KOAH veya amfizem hastası olmak
- 55 yaşın üstünde veya 1 yaşın altında olmak
Histoplazmozis tanı kriterleri
Histoplazmozis tanısının konulabilmesi için kan, idrar, balgam, kemik iliği veya etkilenen doku örneğinin test edilmesi gerekmektedir. Bu örnekler aşağıdaki amaçlarla kullanılabilir.
- Hastalığı teşhis etmenin en keskin yolu örneklere kültür testinin uygulanmasıdır. Ancak bu birkaç hafta zaman alabilir ve ağır vakalarda uzmanlar sonuçlar gelmeden önce hastaları tedavi etmek isteyebilir.
- Örneklerde histoplazmoza neden olan mantarın mayasının aranması
- Vücutta enfeksiyona neden olan mantar belirtilerinin test edilmesi
Bunların yanında enfeksiyonun akciğerlerde neden olduğu hasarı araştırılması için göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınmaktadır. Kullanılan spesifik test türleri histoplazmozis türünün belirlenmesi de kullanılmaktadır. Histoplazmozisi teşhis etmek için uygulanan testler şunlar olmaktadır.
- İdrar testi
- Balgam testi
- Kan testi
- Biyopsi
- Bronkoskopi
Histoplazmozis'in neden olduğu hastalıklar
Histoplazmozisin neden olduğu ciddi komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Akciğerlerde yara izi veya diğer akciğer hasarı
- Akciğerlerin arasındaki alanın yaralanması
- Akut solunum sıkıntısı sendromu
- Mantarın beyne yayılması durumunda beynin şişmesine, baş ağrısına, kafa karışıklığına, düşünce bozukluğuna ve felce benzer semptomlar görülmesi
- Enfeksiyonun göze yayılması durumunda görme kaybı
- Enfeksiyonun karaciğer, dalak, kemik iliği veya cilde yayılması
Histoplazmozis tedavi yöntemleri
Gerekli görülmesi halinde histoplazmozis antifungal ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Uzun süre geçmeyen hafif belirtilerin bulunması ve ciddi enfeksiyon riskinin yüksek olmaması durumunda tedavi önerilmeyebilir.
Histoplazmozis tedavisinde sıklıkla önerilen antifungal ilaçlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- İtrakonazol
- Amfoterisin B
- Kortikosteroidler
Hastaların sağlıklı bir bağışıklık sisteminin bulunması ve altta yatan başka bir durumun olmaması durumunda histoplazmozis kendi kendine kaybolabilmektedir. Ancak bazı vakalarda tedavi edilmemesi durumunda vücudun diğer bölgelerini yayılım gösterebilmektedir. Altta akciğer hastalığının bulunması durumunda ise akciğer hasarına neden olabilmektedir.
Histoplazmozis'in türleri
Uzmanlar belirtileri ne kadar süredir devam ettiğine ve vücudun geri kalanına yayılıp yayılmadığına bağlı olarak histoplazmozis türünü teşhis edebilmektedir.
Akut pulmoner histoplazmoz
Histoplazmozis enfeksiyonunun en sık görülen türü olan akut pulmoner histoplazmozisde mantar ile enfekte olan kişilerin yaklaşık %10'unda öksürük, ateş ve nefes darlığı gibi zatürreye benzer belirtilere neden olmaktadır. Mantarın düşük seviyesine maruz kalınması durumunda birkaç ay süren daha hafif belirtiler görülebilmektedir.
Kronik kaviter pulmoner histoplazmozis
Sıklıkla amfizem veya koah hastası olan kişilerde görülen uzun süreli bir histoplazmozis şeklidir. Akut pulmoner histoplazmozdan daha hafif belirtileri neden olmakla birlikte gece terlemeleri ve kilo kaybı da görülmektedir. Bu belirtiler aylarca veya yıllarca devam edebilir. Belirtileri tüberküloz ile benzerlik göstermekle birlikte tedavi edilmemesi durumunda akciğerlerde gittikçe kötüleşen hasara neden olmaktadır.
Progresif yayılmış histoplazmozis
Enfeksiyonun akciğerlerden diğer birçok vücut bölgesine yayılması durumunda progresif yayılmış histoplazmozis adı verilmektedir. Genellikle ileri HIV hastaları gibi bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıflamış kişilerde ortaya çıkmaktadır. Progresif yayılmış histoplazmozis yorgunluğa, ilerleyen nefes darlığına, kilo kaybına ve cilt türlerine neden olabilmektedir.
