Kabız

Kabızlık Nedir?

Kabızlık temel olarak bağırsakların normalden az veya daha az gerçekleşmesi olarak tanımlanabilir. Konstipasyon olarak da bilinen kabızlık, neredeyse herkesin başına hayatında bir kez gelen bir durumdur.

Kabızlık ciddi sağlık sorunlarından birisi olarak görülmemekle birlikte hastaların kendilerini rahatsız hissetmelerine neden olmaktadır. Diğer bir yandan insanların bağırsak hareketlerinin normal döngüsü değişkendir. Bazı kişiler günde 2 veya daha fazla tuvalete çıkabilir iken bazı kişiler ise haftada bir kez çıkabilir ve bu normal olarak kabul edilebilir.

Diğer bir yandan 3 günden fazla tuvalete çıkmamak sorunlara sebep olabilmektedir. Çünkü 3. günden sonra dışkının sertleşmesinden dolayı tuvalete çıkmak daha da zor olmaktadır. Bu sebeple de haftada 3 kezden daha az tuvalete çıkmak kabızlık olarak görülmektedir.

Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Kabızlık belirtileri birçok şekilde görülebilir. Bunların içerisinde sık rastlanan belirtiler ise şunlar olmaktadır:

• Tuvalete çıkma sayısının az olması,
• Tuvalet yaparken hastaların zorlanması,
• Bağırsakların tamamen boşaldığı hissinin yaşanmaması,
• Dışkının sert olması,
• Dışkının çok küçük olması,
• Göbek şişkinliği,
• Bağırsakların boşaltılması için karına baskı yapma hissi,
• Parmak ile yardımcı olma hissi,

Diğer bir yandan bazı durumlarda hastaların en kısa süre içerisinde doktora gitmesi gerekmektedir. Bu belirtiler ise şunlar olmaktadır.

• Ani başlayan kabızlık
• Ani kramplar
• Hiçbir şekilde tuvalete çıkamamak
• Gaz çıkaramamak

Diğer bir yandan kabızlığın yeni başlaması ya da kabızlık için alınan önlemlerin yeterli olmaması durumunda ve aşağıdaki belirtilerin bulunması durumunda da doktora başvurulması gerekmektedir.

• Dışkıda kan bulunması
• İstemsiz kilo kaybı yaşanması
• Bağırsak hareketlerinin ağrıya sebep olması
• Kabızlığın iki haftadan daha uzun sürmesi
• Dışkının rengi, boyutu ve şeklinde belirgin değişiklikler olması

Psikolojik Kabızlık Belirtileri

Stres bağırsakların bozulmasına ve kasların gerginleşmesine neden olmaktadır. Bu durum da kabızlığın daha şiddetli bir şekilde yaşanması ile sonuçlanır. Duyguların ya da hislerin birikmesi ile ortaya çıkan psikolojik kabızlık aynı zamanda duygusal kabızlık olarak da adlandırılmaktadır. Özellikle duyguların ve ihtiyaçların sözlü olarak ifade edilemediği durumlarda yaşanmasının yanı sıra kadınları daha fazla etkileyen bir durumdur. Duygusal kabızlığın neden olabileceği belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Baş ağrısı
• Uyuşmuşluk hissi
• Kaygı
• Panik atak
• Uykusuzluk ya da uyuma zorluğu
• Başkalarıyla bağ kurmada zorluk
• Uygunsuz duygusal tepkiler
• Depresyon
• İzolasyon
• Mide ve gastrik sorunlar
• Aşırı yeme

Kabızlık Neden Olur?

Kabızlığın en büyük sebebi genellikle hayat tarzı olmaktadır. Günlük hayatta yaşanılan diyet ya da egzersiz değişiklikleri kabızlık yaşanmasında en büyük etken olmaktadır. Diğer bir yandan hastaların beslenmelerinde yeterli lif ve suyun bulunmaması da kabızlığın yaşanmasına sebep olmaktadır. Hastaların yeterince hareket etmemesi de kabızlığı tetikleyen yaşam tarzı etmenlerinden birisi olmaktadır.

Hastaların tuvalet ihtiyaçlarını sürekli olarak ertelemesi de kabızlık sebeplerinin arasında yer almaktadır. Ayrıca hastaların stresli bir dönemden geçmesi de bağırsak hareketlerini engellemektedir. 

Kabızlık bazı ilaçların kullanılması sebebiyle de meydana gelmektedir. Bu sebeplerin içinde öncelikle müshil ilaçları bulunmaktadır. Diğer bir yandan demir ilaçları, antidepresanlar, güçlü ağrı kesiciler, kalsiyum veya alüminyum bulunan antacid ilaçları kabızlığa neden olmaktadır.

Kabızlığın oluşmasını sağlayan diğer etkenler içerisinde gebelik, irritable bağırsak sendromu, yeme bozuklukları, sindirim sisteminde bulunana sinirlerde ve kaslarda sorun olması, Parkinson hastalığı, kolon kanseri, multiple skleroz, tiroid hastalıkları olmaktadır.

Kabızlığın Zararları

Kabızlığın neden olabileceği komplikasyonlar kabızlığın şiddetine ve altta yatan neden bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genel olarak görülen kabızlık komplikasyonları içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Karın bölgesinde rahatsızlık hissi
• Karın krampları
• Yaşam kalitesinin düşmesi
• Hemoroid
• Anal çatlaklar
• Pelvik taban kaslarında hasar
• Dışkı tutamama
• İdrar retansiyonu
• Sterkoral perforasyon
• Rektal prolapsus
• Volvulus
• Anüs fistülü

Hamilelikte Kabızlık

Hamilelik döneminde ki kadınların hayat tarzlarının değişmesinin yanı sıra hormonlarında yaşanan değişimler de kabızlığa sebep olabilmektedir. Diğer bir yandan bu dönemde ki kadınların demir takviyeleri kullanmaları da kabızlık sebeplerinden birisi olmaktadır.

Gebelerin beslenme düzenlerinin beslenmesi ve özellikle düzensiz beslenme kabızlık sebepleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Diğer bir yandan gebelerin kilo alması ve hareketlerinin azalması da kabızlığın sebepleri arasında yer almaktadır.

Bebeklerde Kabızlık

Bebeklerde görülen kabızlığında birçok sebebi bulunmaktadır. Bu sebeplerin başında yapısal anormallikler bulunmaktadır. Ayrıca bebeklerin çok fazla süt tüketimi de kabızlıkla sonuçlanabilmektedir. Bebeklerin sürekli olarak katı besinlerle beslenmeleri de kabız olmalarına neden olabilmektedir. Ayrıca psikolojik problemlerde bebeklerin kabız olmalarına neden olabilmektedir.

Kabızlığın Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kabızlığın tedavisi genellikle reçeteli ilaçlara ihtiyaç duyulmadan yaşam tarzındaki değişiklikler ile kolaylıkla çözülebilmektedir. Yaşam tarzı değişikliklerinde hastalara öncelikle lif açısından daha zengin beslenme, daha fazla su tüketme ve egzersiz gelmektedir.

Diğer bir yandan bazı besinlerde bağırsak hareketlerini artırmaya yardımcı olmaktadır. Bunların içerisinde incir ve kayısı gibi kuru meyveler, pancar, kereviz, pırasa, baklagiller, avokado, elma, üzüm, beyaz et, balık, kekik ve zeytinyağı bulunmaktadır.

Diğer bir yandan hastaların tuvalet alışkanlıklarında da düzenlemesi gerekmektedir. Öncelikle hastalar tuvalet dürtülerini göz ardı etmemeleri gerekmektedir. Bunun yanında tuvaletlerini yaparken kesintiye uğramamaları ve stresiz bir şekilde tuvaletlerini de yapmaları gerekir.

Kabızlık için kullanılabilecek ilaçlar içerisinde müshil bulunmaktadır. Ancak kabızlığı en hızlı çözüm olan bu yolu kullanmak için gerçekten gerekli olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Bu ilacın kullanımı için doktora başvurulması gerekir.

Devam eden bir kabızlık söz konusu ise o zaman doktora başvurulması gerekmektedir. Çünkü kabızlığa sebep olan başka hastalıkların varlığının kontrol edilmesi gerekmektedir.

Kabızlığa İyi Gelen Yiyecekler

Kabızlığa iyi gelen besin grupları ile beslenmek kabızlık tedavisinde ilk olarak tercih eden yöntemlerin başında gelmektedir.

Su

Su bağırsakların düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için en iyi besinlerin başında gelmektedir. Bağırsak hareketlerinin düzenli olmasını sağlamak için çay, kahve ya da meyve suyu hariç olarak günde 2 litre su tüketilmesi gerekmektedir. Bu sayede hem bağırsaklar düzenli bir şekilde çalışır hem de dışkının yumuşamasını sağlayacaktır.

Lif Açısından Zengin Sebzeler

Kabızlığın giderilmesinde en etkili yöntemlerden birisi de lifli besinler olmaktadır. Bu sebeple de kabızlık tedavisinde tavsiye edilen ikinci öneri olmaktadır. Hastaların öğünlerine lif açısından zengin besinleri ekleyerek kabızlık önlenebilir. Lif açısından zengin olan besinler içinde yeşil yapraklı sebzeler, brüksel lahanası, enginar, lahana, brokoli ve pırasa bulunur.

Meyveler

Kabızlık tedavisinde tavsiye edilen üçüncü tavsiye edilen besin grubu sebzeler olmaktadır. Seçilen meyvelerin de lif açısından zengin olan meyvelerden seçilmesi gerekir. Bunların içinde şeftali, böğürtlen, elma, ananas, armut ve ahududu bulunmaktadır.  Bunların yanında kuru meyveler de kabızlık tedavisinde kullanılan besin grupları içinde yer almaktadır. Kayısı ve erik gibi kuru meyvelerin sabahları aç karnına tüketilmesi ve ardından ılık su içmesi bağırsakları hareketlendirecektir.

Zeytinyağı

Zeytinyağının içerisinde yer alan değerler bağırsakların iç yapısının yumuşamasına yardımcı olmaktadır. Bu sayede dışkı kolondan daha kolay bir şekilde geçebilir. Zeytinyağının bir diğer faydası ise dışkının daha fazla su tutmasına yardımcı olmasıdır. Bu sayede dışkı daha yumuşak bir kıvam alır. Zeytinyağının bu etkisinden faydalanabilmek için sabahları aç karnına bir çorba kaşığı zeytinyağı tüketilmesi gerekmektedir. Ancak bu miktar yetişkinler için uygundur. Bebekler ve çocuklar için ise doktordan tavsiye alınması gerekir. ayrıca yağ tüketmemesi gereken yetişkinlerin de zeytinyağı tüketmemeden önce doktordan fikir almaları gerekmektedir. 

Baklagiller

Baklagiller bağırsakları yumuşatmaya ve kabızlığın giderilmesinde etkili olmaktadır. Tuvalete çıkmayı kolaylaştırır. Ancak fazla tüketilmesi bağırsaklarda gaz ve şişkinliğe sebep olacağı için yeterli miktarda tüketilmesi gereken besin grubudur.

Tahıllar

Tuzsuz ve yağsız olmak koşulu ile yulaf, mısır unu, kepekli tahıllar ve çavdar kabızlığı azaltan besin grupları içinde yer almaktadır.

Yoğurt 

Başta ev yapımı yoğurtlar olmak üzere içeriğinde yüksek miktarda probiyotik içermektedir. Probiyotikler ise bağırsak florasının destekleyerek iyi bakterilerin artmasına yardımcı olmaktadır. Bu sebeple de bağırsağı rahatlatarak kabızlığın giderilmesine yardımcı olmaktadır. 

Ancak kişide laktoz intoleransının bulunması ya da süt proteinine karşı alerjisinin olması durumunda yoğurdun kabızlık yapması mümkün olmaktadır.

Kabızlığa İyi Gelen Hareketler

Genel olarak egzersiz besinlerden bağırsaklardan geçişini hızlandırmaktadır. Yapılan egzersizler kalp atışını ve nefesi hızlandırmaktadır. Bu sayede bağırsak kasılmaları da canlanır ve dışkılama kolaylaşır.

Yapılan egzersiz çeşidinin yanı sıra egzersizin zamanı da kabızlığın önlenmesinde son derece önemli olmaktadır. Yemek yedikten sonra en azından bir saat egzersiz yapılmaması gerekir. Çünkü, bu bir saat içinde kan akışı sindirim sistemine yönlendirmektedir. Eğer bu süre içinde egzersiz yapılırsa kan kaslara ve kalbe yönlenir ve sindirim süreci zarar görür.

Kabızlığın önlenmesi için karmaşık hareketlerin ya da sporların yapılmasına gerek yoktur. Bunun yerine 10- 15 dakika yürümek sindirim için yeterli olacaktır. Bunların yanında düzenli olarak yapılan koşma, tempolu yürüme, esneme hareketleri, yoga, dans, yüzme ve aerobik kabızlık için tercih edilebilecek sporlardandır.

Kabızlık ve Gaz Sıkışması

Gaz, büyük bağırsakta yer alan bakterilerin dışkıdaki karbonhidrat ile beslenmesi durumunda oluşmaktadır. Kabız olan kişilerde ise gazın geçmesi çok daha zor olmaktadır. Bu sebeple de kişilerin kendileri şişkin ve rahatsız hissetmesi mümkündür. 

Diğer bir yandan gaz sıkışması kabızlığa neden olabilmektedir. Çünkü gaz sıkışması bağırsak hareketlerinin engellenmesine neden olabilmektedir. Bu durum ise döngünün yaratılmasına neden olur. Bu döngünün kırılabilmesi için bol su tüketimine ve dengeli beslenmeye dikkat edilmesi gerekmektedir.

Safra Kesesi Taşı Kabızlık Yapar Mı?

Safra, safra kesesinde üretilerek ince bağırsağa iletilir. Safranın görevi ise besinlerdeki yağların parçalanarak emilimini kolaylaştırılmasıdır. Safra kesesi taşının oluşumu halinde ise safra ince bağırsağa dökülmez ya da ince bağırsağa iletilen safra miktarında düşüş olur. Bu durumda besinlerin içerisinde yağlar sindirilemez ve kabızlıkla sonuçlanır.