Kalp Deliği

Kalp deliği nedir?

Doğuştan gelen kalp problemlerinden birisi olan kalp deliği ventriküler septal defekt (VSD) olarak da adlandırılmaktadır. Delik kalbin alt odacıklarını ayıran duvarda meydana gelmektedir. Sağ ve sol ventriküller arasında olan bu delik sebebiyle oksijen açısından zengin olan kan vücuda pompalanmak yerine akciğerlere geri pompalanır. Bu sebepten dolayı da kirli ve oksijen açısından zengin olan kan birbirine karışır. Kalpteki bu değişiklikler akciğerlerindeki kan basıncının atmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de kalbin kan pompalamak için daha fazla çalışması gerekir.

Küçük delikler sağlık açısından herhangi bir sorun yaşatmayabilir. Bunun yanında birçok küçük kalp deliği kendi kendine kapanmaktadır. Orta ya da büyük kalp deliğine sahip olan bebeklerin ise erken dönemde yaşanabilecek komplikasyonların önlenebilmesi için erken dönemde ameliyat edilmeleri gerekmektedir. 

Kalp deliği tanı kriterleri

Kalp deliği yaşamın ilk günlerinde teşhis edilebileceği gibi anne karnında da teşhis edilebilmektedir. Bazı vakalarda ise ilerleyen yaşlarda tanı konulabilmektedir. Kalp deliği ilk tanısını stetoskop ile kalp dinlendiğinde elde edilmektedir. Bu dinleme sırasında kalp üfürümü duyulur. Bunun yanında tanıya yardımcı olmak için uygulanan tetkikler içerisinde şunlar da yer almaktadır.

Ekokardiyogram

Kalp deliğini teşhis etmek için en sık kullanılan yöntemdir. Ses dalgaları atan kalbin resmini oluşturmak için kullanılmaktadır. Ekokardiyogram ile kanın kalp kapakçıklarından ne kadar iyi geçtiği görülebilir.

Elektrokardiyogram

Kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden EKG ile kalbin ne kadar hızlı ya da yavaş attığı öğrenilir.

Göğüs röntgeni

Kalbin ve akciğerlerin durumunun görüntülenmesi için kullanılan göğüs röntgeni, akciğerlerde sıvı olup olmadığının ve kalbin genişleyip genişlemediğinin tespit edilmesi sağlanmaktadır.

Nabız oksimetresi

Parmak ucuna yerleştirilen bir sensör sayesinde kandaki oksijen miktarı ölçülmektedir. Kandaki oksijenin az olması akciğer problemlerine işaret etmektedir.

Kalp kateterizasyonu

Bu test için kasık ya da koldaki damarlardan birine katater yerleştirilir ve tüp damar boyunca kalbe kadar yönlendirilir. Bu test sayesinde doğuştan kalp kusurlarının teşhis edilmesi mümkün olmaktadır. Bunun yanında kalp kapakçıklarının ve odacıklarının işlevleri de belirlenmektedir.

Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme taraması

Kalbin ayrıntılı görüntülerinin alınması için MRI’dan yardım alınmaktadır. Ekokardiyogramdan sonra daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulması halinde uygulanmaktadır.

Bilgisayarlı tomografi taraması

Ekokardiyagramdan yeterince bilgi sağlanamaması durumunda tercih edilen bir diğer yöntem de BT taraması olmaktadır. 

Kalp deliği nedenleri

Bebeklerde kalp deliği, bebeğin anne karnında gelişimi sırasında ortaya çıkan bir sağlık durumudur. Kalbin sağ ve sol olarak ayrılmasını sağlayan duvar tam olarak oluşmadığı için değişen boyutlarda delikler meydana gelir. 

Kalp deliğinin oluşmasında genellikle belirli bir neden bulunmamaktadır. Bu sebeple de genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Bunun yanında kalp deliği tek başına görülebileceği gibi farklı kalp problemleri ile de görülebilmektedir. Nadir vakalara ise kalp krizi ya da bazı kalp prosedürleri sebebiyle kalp deliği yaşamın ilerleyen dönemlerinde görülebilmektedir. 

Kalp deliği belirtileri

Kalp deliği gibi doğuştan gelen kalp kusurlarının belirtileri bebeğin yaşamının ilk birkaç günü ya da haftasında ortaya çıkmaktadır. Bebeklerde görülen belirtiler deliğin büyüklüğüne göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple de bazı küçük kalp delikleri hiçbir zaman belirtiye neden olmayabilir. Genel olarak kalp deliği olan bebeklerde görülen belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Kötü beslenme
• Hızlı nefes alma
• Kolay yorulma
• Fiziksel büyümenin yavaş olması ya da hiç olmaması
• Kalbi stetoskopla dinlerken ıslık sesinin duyulması
• Nefes darlığı

Yetişkinlerde görülen kalp deliği belirtileri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Egzersiz sırasında oluşan nefes darlığı
• Kalp üfürümü

Kalp deliği tedavi yöntemleri

Kalp deliği tedavisi düzenli ilaç kullanımını ve bazı ameliyat prosedürlerini içerebilmektedir. Kalp deliği ile doğan birçok bebek ameliyata ihtiyaç duymaz ve kendiliğinden kapanır. Özellikle kalp deliğinin küçük olması durumunda hastanın durumunun düzenli bir şekilde takip edilmesi yeterli olmaktadır. Çünkü bu vakalar zaman içerisinde kendiliğinden kapanabilmektedir. 

Kalp deliği büyük olan bebeklerin ise beslenme sırasında sık sık yoruldukları için yeterli besini alamazlar. Bu sebeple de bu bebeklerin beslenme desteğine ihtiyaçları bulunmaktadır. Bazı bebeklerde ise kalp deliğinin neden olduğu komplikasyonların kontrol altına alınabilmesi için ilaç kullanımını gerekebilmektedir.

Ameliyat

Kalp deliğinin büyük ya da orta çapta olması durumunda bebeklerin ameliyata ihtiyaçları olabilmektedir. Bu ameliyatlar genellikle bebeğin yaşamının ilk yıllarında yapılmaktadır. Bunun yanında kalp deliği küçük olan vakalara da deliğin çevre dokulara zara verme ihtimalinin bulunması durumunda ameliyat önerilmektedir. Kalp deliği ameliyatlarında uygulanan prosedürler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Açık kalp ameliyatı

Kalp deliği vakalarında en sık uygulanan ameliyat prosedürü olmaktadır. Kalpteki deliğin kapatılabilmesi için yama ya da dikiş kullanılmaktadır. Açık kalp ameliyatlarında hastaların göğüslerinde kesi açılması gerekmektedir.

Kateter prosedürü

Genellikle kasığa yerleştirilen bir kateter yardımı ile kan damarlarından kalbe ulaşılarak kalp deliğinin onarımı sağlanır. 

Kalp ameliyatlarından sonra hastalar ömür boyu doktor kontrolü altında kalması gerekmektedir. Kontrollerde ameliyatın başarısının takibi için gerekli olmaktadır.  

İlaç tedavisi

Kalp deliği için kullanılan ilaçlar deliğin kapanmasını sağlamaz. Ancak kalp deliğinin neden olduğu belirtilerin ve komplikasyonların giderilmesini sağlar. Kullanılacak ilaçlar hastaların gereksinimlerine göre belirlenmektedir. Bu ilaçların üzerinde özellikle diüretikler vücuttaki sıvının azaltılmasını sağlayarak kalp üzerindeki baskının azaltılmasını sağlar. Ayrıca oksijen de verilebilir.

Kalp deliği hastalarında beslenme 

Kalp deliği olan kişilerin hayatları boyunca beslenmelerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Çünkü beslenme ile kalp ve damar sağlığı arasında sıkı bir bağlantı bulunmaktadır.

Kalp deliği olan kişilerin kaçınması gereken besinler

Kalp deliği olan kişilerin beslenmelerinden çıkarmaları gereken besinler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• İşlenmiş gıdalar
• Paketli gıdalar
• Yağlı gıdalar
• Şekerli gıdalar
• Tuzlu gıdalar
• Kızartmalar
• Kırmızı etin ve hayvansal yağların kısıtlanması gerekir.

Kalp deliği olan kişilerin beslenmelerine eklemeleri gereken besinler

Kalp deliği olan kişilerin kalp dostu besinleri beslenmelerine eklemeleri gerekmektedir. Bunun yanında ideal kilolarını korumak için porsiyonlarına her zaman dikkat etmeleri gerekmektedir. Kalp dostu olarak bilinen besinler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Yağlı tohumlar
• Kırmızı meyveler
• Keten tohumu
• Yulaf ezmesi
• Kuru baklagiller
• Turuncu ve kırmızı sebzeler
• Yeşil yapraklı sebzeler
• Bitter çikolata
• Turunçgiller ve tropik meyveler
• Domates
• Zeytinyağı
• Yeşil çay
• Kahve
• Avokado

Bebeklerde beslenme

Kalp deliği genellikle doğuştan gelen bir sağlık sorunudur. Bu sorunla dünyaya gelen bebeklerin beslenmelerinde ise çeşitli sorunlar ile karşılaşılabilir. Kalp deliği olan bebeklerin beslenmelerinde her zaman esnek davranılması gerekmektedir. Çünkü bebekler beslenme sırasında çok çabuk yorulabilirler. Bu durum da daha az besin almalarına ve gelişimlerinde yavaşlamaya neden olmaktadır. Bunun dışında kalp deliği olan bebeklerin beslenmelerinde uygulanabilecek noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Öncelik anne sütünde olmalıdır.
• Anne sütünün yanında gelişmelerinin sağlıklı olması için formül mamalar da kullanılabilir. 
• Bazı bebeklerin ise burundan beslenmesi gerekmektedir.

Kalp deliği olan bebeklerin istek üzerine beslenmesi her zaman en iyi sonucu vermektedir. Bu sebeple de bebeklerin her istediğinde ve sık sık beslenmeleri gerekmektedir. 

Bebeklerin katı gıdaya başlaması durumunda ise beslenmeleri daha iyi bir seviyeye gelmektedir. Bu aşamada öncelik verilmesi gereken besinler bulunmamaktadır. Sebzeler, meyveler, tam tahıllar, proteinler, yoğurt ve peynir yer almaktadır. Önemli olan bebeğin sağlıklı beslenme düzenini benimsemesidir. 

Kalp deliği ölüm riski

Kalp deliği vakalarının önemli bir kısmı herhangi bir tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden kapanmaktadır. Ancak ciddi vakalarda tedavi gerektirir. Bazı vakalarda ise tedaviye rağmen durum ciddiyetini korur ve bazı komplikasyonlar görülmeye devam eder. Kalp deliğine bağlı olarak görülen komplikasyonlar ise ölüme neden olabilir. 

Kalp deliği risk faktörleri

Kalp deliği için risk faktörlerinin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Doğuştan mevcut olan kalp sorunlarını ile ilgili aile öyküsünün bulunması
• Erken doğum
• Down sendromu
• Diğer genetik durumlar

Bunun yanında kalp deliği olan bebeklerde farklı kalp sorunları da bulunabilir. Bu kalp hastalıklarının içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Fallor tetralojisi
• Atriyal sptal defekt
• Patent duktus arteriyozus
• Aort koarktasyonu

Kalp deliği komplikasyonları

Küçük kalp deliği genellikle herhangi bir soruna neden olmaz. Ancak orta ve büyük çaplı kalp delikleri birçok komplikasyonun yaşanmasına hatta yaşamı tehdit edecek durumların yaşanmasına neden olabilmektedir. Kalp deliğinin komplikasyonları içerisinde şunlar yer almaktadır.

Kalp yetmezliği

Orta ve büyük kalp deliği olan kişilerde kalp daha fazla çalışır. Bu sebeple de akciğerlere çok fazla kan pompalanır. Tedavi edilmemesi durumunda kalp yetmezliği gelişmektedir.

Eisenmeger sendromu

Kalpte onarılmamış delik yıllar sonra çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonların içerisinde düzensiz kan akışının akciğerlerdeki kan damarlarının sertleşmesine ve daralmasına neden olması da bulunmaktadır. Bu durum akciğerlerde kan basıncının yükselmesine ve doğal olarak Pulmoner hipertansiyona neden olmaktadır. Pulmoner hipertansiyon akciğerlerdeki kan damarlarında kalıcı hasara neden olmaktadır. 

Endokardit

Kalp deliğinin nadir görülen komplikasyonlarından birisidir. Endokarditte enfeksiyon kalp odacıklarının ve kapakçıklarının iç astarlarının iltihaplanmasına neden olmaktadır. Bu durum da yaşamı tehdit eden bir durumdur. 

Diğer kalp problemleri

Bu komplikasyonlar kalp kapak hastalığı ve düzensiz kalp ritimleri yer almaktadır. 

Kalp deliği nasıl önlenir?

Nedeni belirlenemeyen kalp deliğinin önlenmesi mümkün değildir. Ancak kalp deliği olan kişilerin hamile kalmadan önce sağlık uzmanları ile görüşmesi gerekmektedir. Bu kişilerin hamilelik planlarında dikkat etmesi gereken noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.

Hamile kalmadan önce erken doğum öncesi bakımının alınması

Kalp deliği olan kadınların hamile kalmadan önce doktorları ile görüşmeleri gerekmektedir. Hamilelik için gerekli olabilecek yaşam tarzı değişikliklerinin konuşulması gerekmektedir. Ayrıca düzenli olarak kullanılan ilaçlar ile ilgili de doktora danışılması gerekmektedir.

Folik asit içeren multivitamin kullanımı

Kalp kusurları riskinin azaltılması için günde 400 mikrogram folik asit alınması önerilmektedir. Yapılan araştırmalar yeteri kadar alınan folik asittin beyin ve omurilikteki doğum kusurlarını azalttığını göstermektedir.

Alkolden kaçınmak

Hamilelik sırasında alkol tüketmek doğuştan kalp kusuru yaşama riskini arttırmaktadır. Bu sebeple de hamilelik döneminde alkol alımından kaçınılması gerekmektedir. 

Sigara içilmemelidir

Hamilelik sırasında sigara kullanmak bebeklerde kalp defekti riskinin artmasına neden olmaktadır. Ayrıca gelişmekte olan bebeğe zarar verebileceği için yasadışı uyuşturucu da kullanılmamalıdır.

Önerilen aşıların yaptırılması

Hamile kalmadan önce tüm aşıların güncel olduğundan emin olunması gerekmektedir. Çünkü bazı enfeksiyonlar gelişmekte olan bebeğe zararlı olabilmektedir. Özellikle kızamıkçık bebekte kalp problemlerinin görülmesine neden olabilmektedir. Bu sebeple de hamilelik öncesinde kızamıkçığa bağışıklık olup olmadığının testinin yapılması ve gerekli görülmesi halinde aşı uygulanması gerekmektedir. 

Diyabetin kontrol altında tutulması

Diyabeti olan kişilerin hamilelik öncesinde kan şekeri seviyesini kontrol altında olması gerekmektedir. Kan şekerinin kontrol edilememesi durumunda kalp deliği riski artmaktadır. Gebelik şekeri ise bu açıdan herhangi bir risk taşımamaktadır. 

İlaç kullanımı

Hamilelik sırasında reçeteli ya da reçetesiz kullanılan ilaçlar doğum kusurlarına neden olabilmektedir. Bu sebeple de hamilelik döneminde herhangi bir ilaç kullanmadan önce doktora danışılması gerekir.