Pulmoner Hipertansiyon

Pulmoner hipertansiyon nedir?

Oksijen açısından fakir olan kanı kalpten akciğerlere taşıyan kan damarlarına Pulmoner arter adı verilmektedir. Bu damarda görülen yüksek tansiyona ise Pulmoner hipertansiyon denilir. Pulmoner hipertansiyonun birçok farklı sebebi bulunmakla birlikte genellikle kalp ve akciğer hastalıklarının bir komplikasyonu olmaktadır. Ancak diğer birçok hastalık ve çevresel faktörler hipertansiyon riskini arttırmaktadır. 

Pulmoner hipertansiyon son derece tehlikeli bir sağlık durumudur. Çünkü kalp ve akciğerlerdeki kan akışının bozulmasına neden olur. Pulmoner hipertansiyon arterlerin daralmasına neden olarak kalbin oksijen açısından fakir kanı akciğerlere pompalamak için daha fazla çalışması gerektirir. Zaman içerisindeyse Pulmoner hipertansiyon kalbe zarar verir ve vücudun çeşitli yerlerinde sağlık sorunlarına neden olur. Tedavi edilmemesi halinde ise ölümcül olabilmektedir.

Pulmoner hipertansiyon tanı

Pulmoner hipertansiyon tanı aşamasında öncelikle hastalara fiziki muayene uygulanmaktadır. Bu muayenede Pulmoner hipertansiyonun belirtilerinin yanı sıra kalp ve akciğer problemlerinin neden olduğu belirtiler de kontrol edilmektedir. Fiziki muayene sırasında şah damarı şişkin olması sağ kalp yetmezliğinin bir işareti olarak yorumlanmaktadır.

Bunun yanında karnın sağ üst kısmı muayene edilerek karaciğer boyutu kontrol edilmektedir. Kalbin ve akciğerlerin dinlenmesi için stetoskop kullanılırken, ödem olup olmadığını anlaşılması için karın ayak, bileklerin ve bacaklara bakılmaktadır. Bunun yanından kan basıncı ve kandaki oksijen seviyeleri de ölçülmektedir. 

Pulmoner hipertansiyonu neden olduğu belirtiler diğer birçok hastalık belirtisine benzerlik gösterdiği için Pulmoner hipertansiyonu teşhis edilmesi de zor olabilmektedir. Bu sebeple de fiziksel muayeneden sonra daha fazla bilgi edinmek için çeşitli testler uygulanmaktadır. Bunun yanında göğüs hastalıkları uzmanı ve kardiyoloğa da yönlendirilmek mümkün olmaktadır. 

Pulmoner hipertansiyon teşhisinde kullanılabilecek farklı testler bulunmaktadır. Bu testler içerisinde Pulmoner arterdeki kan basıncını ölçmek için kullanılan yöntemler içerisinde şunlar bulunmaktadır. 

• Sağ kalp kateterizasyonu testi ile Pulmoner arterdeki basınç ölçülür ve kalbin dakikada ne kadar kan pompalayabildiği kontrol edilir. Bu test aynı zamanda Pulmoner arter kateterizasyonu adı da verilmektedir. 
  
  
• Doppler eko kardiyom ile sağ ventrikülün nasıl çalıştığını tespit edilmektedir. Bunun yanında kalp kapakçıklarındaki kan akışının da ölçülmesi sağlanır. Sistolik Pulmoner arter basıncı yine bu test sırasında hesaplanmaktadır. 

Pulmoner hipertansiyona neden olabilecek sebeplerin aranması için uygulanacak testler içerisinde ise şunlar yer almaktadır. 

• Organ fonksiyonları, hormon seviyeleri ve enfeksiyon ile ilgili çeşitli sorunların kontrol edilebilmesi için kan testleri 
  
  
• Pulmoner hipertansiyona neden olabilecek veya onu daha da güçlendirebilecek kan pıhtılarının ve diğer akciğer koşullarının aranması için göğüs BT taraması 
  
  
• Sağ ventrikülün veya Pulmoner arterin olması gerekenden daha büyük olup olmadığının anlaşılması için göğüs röntgeni 
  
  
• Uyku apnesinin olup olmadığının kontrol edilmesi için PSG 
  
  
• Akciğerlerdeki kan pıhtısının tespit edilebilmesi için Pulmoner ventilasyon perfüzyon taraması 
  
  
• Yürüme testi ile kanda ne kadar oksijen dolaştığı tespit edilebilmektedir. Bu sayede Pulmoner hipertansiyonun şiddeti anlaşılabilir.

Pulmoner hipertansiyon belirtileri

Pulmoner tansiyonunun ilk belirtisi nefes darlığı olmaktadır. Alışveriş yaparken ya da merdiven çıkarken hissedilen nefes darlığı son derece hafif olabilir. Ancak Pulmoner hipertansiyon belirtileri zamanla kötüleşerek olağan aktivitelerin yapılmasına zorlaştırmaktadır. 

Pulmoner hipertansiyonun ilerlemesi durumunda hareket edilmediği zamanlarda bile nefes darlığı hissedilmektedir. Bunun yanında görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Ciltte ve dudaklarda mı mavimsi renk 
• Ayak bilekleri, bacaklar ve karında şişlik 
• Göğüs ağrısı ve baskı 
• Hızlı kalp ritmi 
• Baş dönmesi 
• Bayılma 
• Karnın sağ üst kısmında ağrı 
• Halsizlik 
• Her zamankinden daha aç hissetmek

Bunların yanında Dünya Sağlık Örgütü, Pulmoner hipertansiyonu 4 ayrı sınıfa ayırmıştır. Hissedilen belirtilere dayanarak ayrılan bu sınıflar günlük aktivitelerin ne kadar iyi gerçekleştirebileceğine atıfta bulunmaktadır. Pulmoner hipertansiyon kötüleştikçe belirtiler daha belirgin hale gelir ve günlük yaşam daha fazla etkilenir. Bu sınıflar ve görülen belirtiler şunlar olmaktadır. 

• 1. sınıfta hastalarda herhangi bir belirti görülmez. 
• 2. sınıfta dinlenirken belirtiler görünmez. Ancak bazı rutin aktiviteler sırasında biraz rahatsızlık ya da nefes darlığı hissedilebilir. Bu aktiviteler içerisine merdiven çıkma ve ev işleri de dahil olmaktadır. 
• 3. sınıfta ise dinlenirken daha iyi hissetmekle birlikte hastalar kendilerini yorgun veya nefes darlığı hissettikleri için normal görevlerini yerine getirmekte zorlanmaya başlarlar. 
• 4. Aşamada hastalarda dinlenirken dahi belirtiler görülmeye başlar. Bunun yanında herhangi bir normal bir görevi yapmaya çalıştıklarında belirtiler daha da kötüleşir.

Pulmoner hipertansiyon nedenleri

Pulmoner hipertansiyon nedenleri türüne bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bunlar çeşitli hastalıkların yanı sıra altta yatan sağlık sorunları ve çevresel maruziyetlerle ilgili olmaktadır.

Pulmoner hipertansiyon genellikle 30- 60 yaşlarında arasındaki kişileri etkilemektedir. Bunun yanında bilinmeyen bir nedenden kaynaklanan Pulmoner hipertansiyon genç erişkinlerde daha yaygın görülmektedir. Pulmoner hipertansiyon riskini arttırabilecek faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Ailede Pulmoner hipertansiyon öyküsünün bulunması 
• Aşırı kilolu olmak 
• Sigara kullanmak 
• Kan pıhtılaşma bozuklukları veya ailede akciğerlerde kan pıhtılaşması öyküsünün bulunması 
• Asbeste maruz kalma 
• Doğuştan gelen kalp problemleri 
• Yüksek rakımlı yerlerde yaşamak 
• Bazı kilo verme ilaçları, kokain veya metamfetamin gibi yasa dışı uyuşturucular da dahil olmak üzere belirli uyuşturucuların kullanımı

Pulmoner hipertansiyon tedavi yöntemleri

Pulmober hipertansiyonunun tedavisi bulunmamaktadır. Ancak belirtileri iyileştirmek, yaşam süresini uzatmak ve hastalığın daha da kötüleşmesini önlemek için bazı tedaviler uygulanmaktadır. Bunun yanında Pulmoner hipertansiyona neden olabilecek herhangi bir sağlık sorunu içinde çeşitli tedaviler uygulanmaktadır. 

Pulmoner hipertansiyon için en uygun tedavinin bulunabilmesi genellikle biraz zaman almaktadır. Tedaviler genellikle karışık olmakla birlikte çok sayıda sağlık kontrolüne ihtiyaç bulunur. 

İlaç tedavileri 

Pulmoner hipertansiyonun neden olduğu belirtileri tedavi ederek hastaların kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olacak çeşitli ilaçlar bulunmaktadır. İlaçlar ayrıca komplikasyonları tedavi etmek ya da önlemek için de kullanılmaktadır tedavisinde kullanılacak ilaçlar şunları içermektedir. 

Kan damarlarını gevşeten ilaçlar 

Vazodilatör olarak adlandırılan bu ilaçlar daralmış kan damarlarının açılmasına ve kan akışının daha iyi bir hale gelmesine yardımcı olmaktadır. Bu ilaçlar solunabilir, oral olarak kullanılabilir ya da IV yoluyla verilebilir. Bazı türlerinde vücuda takılan küçük bir pompa aracılığıyla sürekli olarak verilmektedir. 

Çözünür guanilat siklaz uyarıcıları

Bu ilaç türü Pulmoner arterleri gevşeterek akciğerdeki basıncı azaltmaktadır. 

Kan damarlarını genişleten ilaçlar 

Endotilin reseptör antagonist adı verilen bu ilaçlar kan damarlarının duvarlarında bulunan ve damarların daralmasına neden olan bir maddenin etkisini tersine çevirerek etki etmektedir. 

Kan akışını arttıran ilaçlar 

Akciğerlerdeki kan akışının arttırılması için fosfodiestaraz 5 inhibitörleri adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçları aynı zamanda erektil disfonksiyon tedavisinde de kullanılmaktadır. 

Yüksek doz kalsiyum kanal blokerleri 

Bu ilaçlar kan damarlarının duvarlarındaki kasların gevşemesine yardımcı olarak belirtilerin şiddetinin azalmasını sağlamaktadır. Kalsiyum kanal blokerleri etkili olabilse bile Pulmoner hipertansiyonu olan kişilerin yalnızca çok az bir kısmı bunları alırken iyileşme göstermektedir. 

Kan incelticiler 

Antiforgülans olarak adlandırılan bu ilaçlar kan pıhtılarının önlenmesine yardımcı olmaktadır. Kan sulandırıcı ilaçlar pıhtılaşma sürecinin yavaşlamasını sağlarken kanama riskinin ise artmasına neden olmaktadır. 

Digoksin

Kalbin daha güçlü atmasına ve daha fazla kan pompalamasına yardımcı olan bu ilaçlar düzensiz kalp atışlarını kontrol etmeye de yardımcı olabilmektedir. 

Diüretik 

Bu ilaçlar böbreklerin vücuttaki fazla sıvıyı uzaklaştırmasına yardımcı olmaktadır. Bu sayede kalbin yapması gereken iş miktarı azalır. Bunun yanında akciğerlerde, bacaklarda ve göbek bölgesinde sıvı birikimini azaltmak için de kullanılmaktadır. 

Oksijen terapisi 

Pulmoner hipertansiyon tedavisi için bazı hastalara saf oksijen solunumu tavsiye edilmektedir. Yüksek rakımda yaşayan veya uyku apnesi olan kişilere sıklıkla reçete edilir.

Ameliyat veya diğer prosedürler 

İlaçların kullanan hipertansiyon belirtilerini kontrol altına alınmasında etkili olmaması halinde ameliyat önerilebilmektedir. Pulmoner hipertansiyonu tedavi etme yönelik ameliyat ve prosedürleri içerisinde şunlar yer almaktadır. 

Atriyal septostomi

İlaçların Pulmoner hipertansiyon belirtilerini kontrol edemiyorsa atriyal septostomi önerilebilmektedir. Bu prosedürde doktor kalbin sağ üst ve sol odacıkları arasında bir açıklık oluşturur. Bu sayede kalbin sağ tarafındaki basınç azalır. Potansiyel komplikasyonu ise aritmi olmaktadır. 

Akciğer kalp veya akciğer nakli 

Özellikle idiopatik Pulmoner hipertansiyon olan genç hastalar için kalp akciğer veya akciğer nakli gerekli olabilmektedir. Nakilden sonra reddedilme olasılığının azaltılması için ömür boyu ilaç kullanımı zorunludur.

Pulmoner hipertansiyon çeşitleri

Pulmoner hipertansiyon bağlı olduğu nedene göre çeşitlere ayrılmaktadır

1.pulmoner hipertansiyon

 Pulmoner arteriyel hipertansiyon olarak da adlandırılan 1. grup sebepleri içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Doğuştan kalp hastalığı 
• Karaciğer hastalığı 
• Fen- phen gibi diyet hapları 
• HIV
• Glikojen depo hastalıkları 
• Genetik mutasyonlar 
• Lupus 
• Metamfetamin gibi uyuşturucu maddeler 
• Portal hipertansiyon 
• Sikleroderma 
• Pulbanar kılcal hemanjiyomatozis 
• Pulmoner venoklusif hastalık 
• Şistozomiyaz

Yukarıda bahsedilen hastalıklara sahip olan kişilerde herhangi açık bir neden olmaksızın Pulmoner hipertansiyon görülmektedir. Bu sebeple de bu vakalara idiopatik adı verilir.

2.sol kalp hastalıklarına bağlı pulmoner hipertansiyon

Kalp sorunları Pulmoner hipertansiyonunun yaygın görülen nedenlerinden birisi olmaktadır. Kalbin sağ ve sol tarafı birlikte çalıştığı için sol taraftaki bir sorun sağ tarafı da etkilemektedir.

Kalbin sağ tarafı Pulmoner artere kan pompalamakla sorumlu olduğu için sol taraftaki kalp sorunları kalbin geri kalanını ve Pulmoner arteri etkileyen zincirleme bir reaksiyona neden olmaktadır. Pulmoner hipertansiyona neden olabilecek sol tarafta kalp sorunları içerisindeyse şunlar yer almaktadır. 

• Aort kapak hastalığı 
• Sol taraflı kalp yetmezliği 
• Sol ventrikül hipertrofisi
• Mitral kapak hastalığı

3.akciğer hastalıklarına ve hipoksiye bağlı pulmoner hipertansiyon

Pulmoner hipertansiyonun 3. grubu en yaygın görülen nedenlerden bir diğeri olan akciğer hastalıkları sebebiyle oluşmaktadır. Bunun yanında sol tarafta kalp hastalığı olan bazı kişilerde aynı zamanda akciğer hastalığı ya da oksijen eksikliği de görülmektedir. Pulmoner hipertansiyona neden olabilecek akciğer sorunları içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• KOAH
• İnterstisyel akciğer hastalığı 
• Obstrüktif uyku apnesi

4.kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon

Akciğerdeki tıkanıklıklar sebebiyle görülen 4. grup formuna genellikle kronik tromboembolik Pulmoner hipertansiyon neden olmaktadır. Bu durum akciğerlerdeki atardamarlarda kan pıhtılaşması ve yara izi oluşmasını içeren bir durumdur. 

Pulmoner emboli vücudun başka bir yerinden gelen ve akciğerlerdeki bir kan damarına sıkışan kan pıhtısına verilen isimdir. Bu kan pıhtıları sıklıkla tedavi edilebilir. Ancak geride yara dokusu kalma ihtimali bulunmaktadır. Kalan bu yara izleri Pulmoner arterin akmasını zorlaştırarak Pulmoner arterdeki kan basıncının yükselmesine neden olmaktadır.

5.Mekanizmaları belirsiz ya da çok faktörün neden olduğu pulmoner hipertansiyon

Pulmoner hipertansiyona birçok farklı etmen neden olabilmektedir. Bu gruptaki Pulmoner hipertansiyona neden olan etmenler tam olarak belirlenememiştir. Ancak aşağıda belirtilen durumlar ile Pulmoner hipertansiyon arasında bir ilişki olduğu bilinmektedir. Bu sebeple de bu koşullara sahip kişilerde Pulmoner hipertansiyon gelişim riski daha yüksek olmaktadır. Bu koşulların içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Gaucher hastalığı
• Böbrek hastalığı 
• Langerhans hücreli histiyositoz
• Sarkoidoz
• Tiroid hastalığı
• Tümörler

Pulmoner hipertansiyon komplikasyonları 

Pulmoner hipertansiyonunun potansiyel komplikasyonları içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Sağ taraflı kalp büyümesi ve kalp yetmezliği 
• Kan pıtıları 
• Düzensiz kalp atışları 
• Akciğerlerde kanama 
• Hamilelik komplikasyonları