Kronik Obstrüktif akciğer hastalığı kelimelerinin baş harfleri ile adlandırılmış olan Koah hastalığı akciğerlerde bulunan ve bronş adı verilen hava keseciklerinin tıkanması sonucu meydana gelen bir akciğer hastalık türüdür. Bu hastalık öksürük, solunum güçlüğü ve nefes darlığı gibi şikâyetlere neden olmaktadır. Nefes alma işlevinde akciğerlere dolan temiz hava bronşlar tarafından emilerek temiz hava içerisinde yer alan oksijen, kan ile tüm dokulara ulaştırılır. Koah hastalığının oluşması sonucunda bronşlar tıkanarak akciğer kapasitesinin büyük bir oranda azalmasına neden olmaktadır. Bu durum sonucunda ise alınmış olan temiz hava akciğerlerden yeteri kadar emilemez ve kan ile dokulara yeterli oksijen iletimini sağlayamaz.
Koah Tanısını Nasıl Yapılır?
Belirti görülen hasta sigara kullanıyorsa öksürük, uzun süreli nefes darlığı ve balgam şikâyetlerinin varlığı bulunuyorsa bu belirtilerin hepsi koah tanısı için yeterlidir. Ancak kesin tanı konması için hastalara solunum testi değerlendirmesi uygulanmalıdır. Yalnızca birkaç dakika içerisinde uygulanan solunum değerlendirme testi, şikâyetleri olan kişinin solunum cihazına derin bir nefes alarak üflemesi ile gerçekleştirilen testler arasında yerini almaktadır. Bu test akciğerin kapasitesini ve hastalığın evresini kolaylıkla belirlemektedir. Şikâyetler olsun ya da olmasın özelliklede 40 yaş üzeri olan ve sigara kullanan kişilerin bu testi senede en az bir kere yaptırmaları gerekmektedir.
Koah Belirtileri
- Hırıltı ve nefes darlığı olması
- Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı yaşanması
- Göğüste sıkışma
- Sarı, beyaz ve yeşil renkte olan balgamlar
- Siyanoz
- Sık sık solunum yolu enfeksiyonu
- Yorgunluk ve halsizlik
- İleri aşamalarda seyreden istenmeyen kilo kayıpları
- Ayaklarda, ayak bileklerinde ya da bacaklarda şişme
- Öksürük
- Çarpıntı
- Terleme
- Kabızlık
- Cinsel isteksizlik
- Karın şişliği
- Bacaklarda ödem
- Ellerde titreme ve uyuşma hissi
- Boyun damarlarında belirginleşme
- Uyku apnesi
- Diyabet
- Yüksek tansiyon ve kolesterol
- Depresyon
- Anksiyete
- Reflü
- Akciğer kanseri
- Kemik ve kas erimesi
Koah Nedenleri
En büyük risk faktörlerinin en başında sigara ve tütün kullanımı yer almaktadır. Bu ürünlerin dumanına maruz kalan kişilerde hastalığın görülme riski diğer insanlara nazaran kat kat arttığı gözlemlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan araştırmalara göre koah hastalığının ortaya çıkmasında kirli hava koşullarının da etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Günlük yaşamımızda iş yerlerinde yer alan duman, kimyasal maddeler, toz ile ayrıca ev ortamlarında kullanılmakta olan tezek ve odun gibi organik yakıtlara bağlı olarak gelişen hava kirliliğinde hastalık ortaya çıkmakta büyük rol oynamaktadır. Bu hava kirliliklerine maruz kalan kişilerin bronşları tıkanarak, akciğer kapasitesinin büyük oranda azaldığı gözlemlenmektedir.
Koah Hastalığı Evreleri
Koah hastalığı belirtilerin şiddetine göre orta, hafif , ağır ve çok ağır olarak 4 farklı evre olarak gözlemlenmektedir. Bunlar:
Orta Koah
Hastada gece uykusunu bölmeyen ancak günlük basit işler sırasında nefes darlığı gelişimine neden olan koah sınıfında yerini almaktadır.
Hafif Koah
Merdiven çıkma, yoğun tempolu işlerde, yük taşıma gibi efor gerektiren günlük yapılan aktiviteler sırasında ortaya çıkan kaoh sınıfında yerini almaktadır. Bu evre hastalığın ilk başlangıcı olarakta gözlemlenmektedir.
Ağır Koah
Hastalarda nefes darlığı sempromu ile gece uykusunu dahi böldüğü koah sınıfında yerini almaktadır. Ayrıca solunum sıkıntısına bağlı olarak gelişen ve kendini göstermekte geç kalmayan halsizlik problemlerinin günlük yapılan aktivite ve işleri yapmayı engellediği gözlemlenmektedir.
Çok Ağır Koah
Bu evreye gelen hastalarda nefes almak artık neredeyse imkânsız hale gelmektedir. Kişi ev içerisinde dahi yürümekte aşırı zorluk çeker. Dokulara yeterli oksijen gitmemesi sebebiyle vücutta çeşitli organlarda rahatsızlıklar meydana gelmektedir. Öyle ki ilerleyen akciğer hastalığına bağlı kalp yetmezliği geliştiği gözlemlenmektedir. Bu durumda ise hasta hayatını oksijen desteği olmadan sürdürmesi mümkün değildir.
Tedavi Yöntemleri
Koah tedavisinde cerrahi işlemler genel olarak hastalığın ortadan kaldırılmasına yönelik değil, belirti ve rahatsızlıkların şiddetinin azaltılmasına yönelik yapılan uygulamaları kapsamaktadırlar. Bu noktada tedavi için uygulanabilecek olan ilk adım, eğer kullanılıyorsa sigaranın hemen bırakılması ve hava kirliliği bulunan ortamlardan tamamen uzaklaştırılması ile başlamaktadır. Sigara ve kirli havaya maruz kalmayan hastalarda bronşlardaki tıkanıklık bir miktar da olsa hafifleyerek, hasta olan kişilerin biraz da olsa daha rahat nefes almalarını sağlayacaktır.
Koah tedavisi için erken tanı büyük önem taşımaktadır. Erken evrede hastalığın tedavi edilmesi, hastalıkla beraber ilerleyen diğer vakarlın engellenmesi şansını fazlasıyla artırmaktadır. Ancak koah hastalığın kesin ve kalıcı bir tedavisinin olmadığı unutulmamalıdır. Ancak uygulanan her tedavi hastanın bu süreci daha rahat atlatarak yaşamını sürdürmesini sağlamaktadır.
Kanda ki oksijen seviyesinde ciddi oranda azalma olan son evre hastalarında oksijen tedavisi uygulanması en uygun çalışmalar arasında yer almaktadır. Kaoh tedavisinde yer alan diğer yöntemler grip ve zatürre aşıları, fizik tedavi, solunum destek cihazları olarak uygulanan yöntemler arasında yerlerini almaktadır.
Koah Hastalığına Ne İyi Gelir?
Bu hastalıkla mücadele eden kişiler, alacakları bazı tedbirler ile tedavi sürecine katkı sağlamayı başarmaktadırlar. Alınan bu tedbirler sayesinde hem hastalığın önüne geçilmesi sağlanır hem de hastanın yaşam kalitesi fazlasıyla artar. Koah hastalarının alabilecekleri önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Hava kirliliğinin yoğun olduğu ortamlardan mümkün olduğunca korunmak ve bulunmamak
- Düzenli egzersiz yapmak, kasların güçlenmesi nefes darlığının azalmasını sağlayacaktır.
- Az miktarda ama sık sık yemek tüketmek
- Dumanlı ve tozlu ortamlardan uzak durmak
- Sigara kullanan kişiler ile aynı ortamlarda bulunmamak
- Bol sıvı tüketmek
- Yiyeceklerin nefes borusuna kaçmaması için oturarak ve ağır ağır yemek yemek
- Alkol ve sigara kullanımından uzak durmak
- Gaz ve hazımsızlığa sebep olan yiyeceklerden uzak durmak
- Nefes darlığının şiddetlendiği zamanlarda, nefes egzersizleri yapmak
- Nefes almayı engelleyecek kıyafetlerden kaçınılmak
- Dinlenerek merdiven çıkmalı eğer varsa kesinlikle ilk alternatif asansör olmalı
- Mola vererek çalışmalara devam edilmeli
- Her sonbahar mevsiminde grip aşısı yapılmalı
- Grip virüsü taşıyan kişilerden uzak durulmalı
- İdeal kilosunu korumalı asla aşırı kilo alınmamalı
