Koah

Koah nedir?

Kronik obstrüktif akciğer hastalığının baş harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulan bir terim olan KOAH hastalığı akciğerlerde hava keseciklerinin tıkanmasına neden olmaktadır. Akciğerlerde yer alan bu hava keselerine bronş adı verilir ve nefes alma ile birlikte içleri oksijen ile dolar. Daha sonrasında bu oksijen kan damarları yolu ile vücudun diğer dokularına ulaştırılır. Koah hastalarında ise bronşlar tam kapasitesi ile çalışamadıkları için akciğerlerde depolanan oksijen miktarında ciddi bir azalma görülür. Bu sebeple de dokulara yeterince oksijen iletilmesi mümkün olmaz.

Sigara kullanan ve uzun süreli nefes darlığı, öksürük ve balgam şikayeti olan hastalara Koah tanısı konulmaktadır. Ancak bu tanının kesinleşmesi için hastalara solunum değerlendirme testinin uygulanması gerekmektedir. Bunun yanında 40 yaşın üzerinde olan ve sigara kullanan kişilerin yılda bir kez solunum değerlendirme testini yaptırmaları önerilmektedir.

Koah tanı kriterleri

Koah tanısının konulabilmesi için kişinin sigara kullanması önemli bir kriter olmaktadır. Bunun yanında hastanın şikayetleri de göz önüne alınmaktadır. Koah tanısının kesin olarak konulabilmesi için hastalardan bazı testler istenir. Bu testlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Akciğer röntgeni
• Kan sayımı
• Biyokimya 
• Arteriyel kan gazı tayini
• Solunum testi tomografi

Solunum değerlendirme testi

Solunum değerlendirme testi Koah tanısı için en önemli testlerin başında gelmektedir. Bu test sadece Koah tanısının alınmasını değil aynı zamanda hastalığın hangi evrede olduğunun belirlenmesi ve akciğer kapasitesinin tespit edilmesi için de son derece önemli olmaktadır. son olarak solunum değerlendirme testi diğer akciğer hastalıklarından Koah hastalığını ayırt  etmek için de kullanılmaktadır.

Koah nedenleri

Koah hastalığının en büyük sebebi sigara ve tütün mamullerinin kullanımı olmaktadır. Ayrıca sigara ve tütün mamulleri dumanına sürekli olarak maruz kalan kişilerde de Koah görülme ihtimali artış gösterir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan Koah nedenleri araştırmasında ayrıca aşağıda belirtilen faktörler de Koah hastalığının görülmesine neden olduğu anlaşılmıştır:

• Kirli hava koşulları
• İş yerinde maruz kalınan toz, kimyasal maddeler ve duman
• Ev ortamlarında kullanılan tezek ve odun gibi organik yakıtlar
• Genetik hastalıklar
• Erkek olmak
• Yaş
• Daha önce astım tanısı almış olmak
• Çocuklukta ciddi solunum sistemi enfeksiyonu yaşamak
• Akciğer gelişimini ile ilgili sorunlar
• Sosyoekonomik düzey
• Kronik bronşit
• Zararlı gaz maruziyeti

Koah belirtileri

Koah hastalığında görülen belirtilerin temel sebebi bronşların kapasitelerinin büyük ölçüde düşmesidir. Bu sebeple de dokulara yeterli oksijen iletimi sağlanmaz ve hastalarda görülen çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtilerin içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında görülen nefes darlığı
• Ayak bileklerinde, ayaklarda ya da bacaklarda görülen şişme
• Hırıltı
• İstenmeyen kilo kaybı
• Nefes darlığı
• Depresyon
• Göğüste sıkışma
• Halsizlik
• Beyaz, sarı ya da yeşil renkli balgam
• Yorgunluk
• Siyanoz
• Sık sık solunum yolları enfeksiyonlarının görülmesi

Koah tedavi yöntemleri

Koah tedavisinde hastalığın iyileştirilmesine yönelik bir yöntem bulunmamaktadır. Bunun yerine hastalarda görülen şikayetlerin azaltılmasına yönelik semptom tedavisi uygulanmaktadır. Çünkü akciğerlerde oluşan hasarın geri döndürülmesi mümkün olmamaktadır. Koah tedavisinin ilk ve en önemli adımı ise hastanın sigara kullanması durumunda sigarayı bırakmasıdır.

Koah tedavisi hastalığın bulunduğu evreye göre değişiklik göstermektedir. Ancak tedavinin en önemli kısmı hastalığın alevlenme dönemlerinin engellenmesi ya da alevlenmenin önüne geçilememesi durumunda bu dönemde komplikasyonların tedavi edilmesidir.

Antibiyotik tedavisi

Koah hastalığının alevlenme döneminde en sık karşılaşılan sorun enfeksiyon olmaktadır. Genellikle akciğerlerde görülen bu enfeksiyon hastanın klinik tablosunun hızlı bir şekilde kötüleşmesine neden olmaktadır. Koah hastalarının akciğerlerindeki bozulmalar enfeksiyon riskini arttırmasından dolayı hızlı tıbbi müdahale ile enfeksiyonun en kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gerekir. 

Koah hastalarının akciğerlerinde enfeksiyon görülmesi durumunda düzenli olarak kullandıkları ilaçların yanı sıra enfeksiyon için de ilaçlar verilmektedir. Bunun yanında olası enfeksiyonların önlenebilmesi için hekimler çeşitli aşıları da önermektedir.

Pulmoner rehabilitasyon tedavisi

Özellikle orta ve ileri derecede Koah hastalığına sahip olan hastalar fiziksel aktivite sırasında şiddetli nefes darlığı yaşamalarından dolayı evden çıkmayı tercih etmiyorlar. Bu durum da kaslarının zayıflamasına ve hareket kabiliyetlerinin azalmasına sebep oluyor. Bu durumdaki hastaların kaslarının güçlendirilmesi için ise Pulmoner rehabilitasyon tedavisi öneriliyor. Bu tedavi yönteminde sadece hastaların kas kuvvetlerini korumaları değil aynı zamanda nefes alışverişlerinin düzenli bir şekilde olması da sağlanıyor. Yapılan basit hareketler ile hastaların hayat kalitelerinde önemli bir artış görülüyor.

Oksijen tedavisi

Koah hastalığının şiddetli görüldüğü vakalarda kanda bulunan oksijen seviyelerinde ciddi düşüş gözlemlenmektedir. Bu sebeple de bu hastalara oksijen tedavisi uygulanır. Oksijen tedavisinin günde en az 15 saat uygulanması gerekmektedir. Bu sayede hastalarda nefes darlığı şikayetlerinde ciddi azalma görülürken yaşam kalitelerinde de önemli bir artış görülmektedir.

İlaç tedavisi

Koah hastalarına uygulanabilecek diğer tedavi seçenekleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Balgam söktürücü ilaçlar
• Nefes açıcı ilaçlar
• Öksürük kesici ilaçlar
• Solunum rehabilitasyonu
• Fizik tedavi
• Zatürre ve grip aşılamaları
• Solunum destek cihazları

Koah hastalığının ilaçla tedavisinde bazı ilaçlar oral yolla kullanılırken bazı ilaçların solunum yolu ile alınması gerekmektedir. Solunum yolu ile alınan ilaçların doğru teknikler ile alınması tedavinin başarı oranını arttırmaktadır.

Koah balon tedavisi

Koah tedavisinde kullanımı her geçen gün daha fazla artan ve destek tedavilerden birisi olan balon tedavisi özellikle kronik bronşit sebebiyle görülen Koah hastalarına uygulanmaktadır.

Balon tedavisinde akciğerlerdeki hava yollarına ulaşmak için bronkoskopi yöntemi kullanılmaktadır. Daha sonrasında titreşimli balon kullanılarak kalınlaşmış olan hava yolu dokusu kazılır ve çıkarılır. Bu işlem sayesinde hava yolu sağlıklı haline en yakın hale gelir. Bu sayede de hastaların nefes alışverişleri rahatlayarak fiziksel aktivitelerinin arttırılması sağlanır.

Koah evreleri

Koah hastalığının evrelemesi hastalarda görülen nefes darlığının şiddetine bağlı olmaktadır. 

1.hafif evre

Hafif evrede olan hastaların tanı alması zorlu olabilmektedir. Belirtilerin son derece hafif olduğu bu dönemde belirtiler diğer akciğer hastalıkları ile karıştırılabilir.

1.hafif evre belirtileri

Hafif Koah evresinde görülen belirtiler ağır iş yapma, merdiven çıkma ya da hızlı yürüme gibi yüksek efordan sonra görülen nefes darlığı olmaktadır. Belirtilerin bununla sınırlı olmasından dolayı tanı alması zorlaşır. 

2.orta evre 

Orta evre Koah hastalarında görülen belirtiler hafif evrede görülen belirtilerden daha fazla olmaktadır. Bu sebeple de hastaların tanı alması kolaylaşır. Orta evrede görülen belirtiler hastaların günlük yaşamalarını etkilemeye başlar.

2.orta evre belirtileri

Orta evrede görülen belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kondisyon gerektiren fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı yaşama
• Balgam ve öksürüğün şiddeti artar
• Akciğer enfeksiyonu ya da soğuk algınlığı gibi hastalıklar normalden daha uzun sürede iyileşir

3.ağır evre

Koah hastalığının ağır evreye ilerlemesi durumunda hastaların günlük yaşamları ciddi şekilde etkilenmektedir. Bunun yanında hastaların uykuları da etkilenmeye başladığı için hastaların genel sağlık durumlarında kötüleşme görülür.

3.ağır evre belirtileri

Ağır evre koah hastaların görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Günlük aktiviteler sırasında yaşanan nefes darlığı
• Halsizlik
• Uyku bozuklukları
• Nefes darlığının gece görülmeye başlaması

4.çok ağır evre

Çok ağır evre Koah hastalarının yaşamış oldukları nefes darlığı sürekli hale gelmektedir. bu sebeple de hastalar evden çıkamaz hatta evin içerisinde rahat yürüyemez hale gelirler. Hastalığın en son aşaması olan çok ağır evre de hastaların yatak bakımına ihtiyacı doğar.

4.çok ağır evre belirtileri

Çok ağır Koah hastalarında görülen belirtilerin içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Bacaklarda ödem
• Boyun damarlarının belirginleşmesi
• Ellerde titreme
• Ellerde uyuşma
• Cinsel isteksizlik
• Kabızlık
• Karın şişliği
• Zayıflama
• Asabiyet
• Unutkanlık
• Uykusuzluk
• Dudak, parmak uçları ve dilde morarma
• Terleme
• Şiddetli baş ağrısı
• Çarpıntı

Koah tipleri

Koah hastalığı nedenine bağlı olarak çeşitli tiplere ayrılmaktadır.

Kronik bronşit

Koah öncesinde sıklıkla görülen kronik bronşit, sigara kullanan kişiler için Koah hastalığının ilk evresi olarak düşünülebilir. Bu sebeple de tedavi edilmesi son derece önemlidir. Akut bronşit sürekli olarak tekrarlayan solunum yolları enfeksiyonlarından kaynaklanan bir hastalık olmaktadır. Sürekli olarak tekrarlamasından dolayı da bronşlarda hasara neden olur ve bu durum hastalarda Koah görülme ihtimalini ciddi bir şekilde arttırır.

Amfizem

Uzun süre sigara içmek ve kirli havaya maruz kalmak gibi sebeplerle görülen amfizem nadir olarak da genetik geçişe bağlı olarak görülmektedir. Alveollerin ve diğer solunum yolları dokularının çeşitli nedenler ile zarar görmesine amfizem adı verilmektedir. İlk evrelerinde kolay bir şekilde kontrol altına alınabilen amfizem ilerleyen evrelerinde yatarak tedavi gerektiren bir hastalık olmaktadır.

Bronşektazi

Genellikle enfeksiyonlar ya da iltihabi sağlık sorunlarından dolayı bronşların genişlemesi durumuna verilen isimdir. Bu genişleme orta büyüklükteki bronşların duvarlarındaki elastik yapıların ve kasların kalıcı olarak zarar görmesinden dolayı oluşur. Antibiyotik tedavileri sayesinde özellikle gelişmiş ülkelerde gerileme göstermektedir.

Bronşiyal

Temel olarak geri dönüşümlü olarak hava yollarının daralması ile ortaya çıkan bir hastalık olmaktadır. Hava yollarının daralması ise tetikleyiciler sonucunda olmaktadır.  Bronşiyal alerjik ve alerjik olmayan olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Alerjik bronşiyal tipi özellikle ailesinde alerji öyküsü olan çocuklarda görülmektedir. Genellikle alerjenler tarafından tetiklenen alerjik bronşiyal aynı zamanda mesleki olarak maruz kalma sebebiyle de görülmektedir.

Bronşiyal atakları birdenbire gerçekleşebileceği gibi gün boyu süren ve daha hafif şiddetli olarak da görülmektedir. Hastaların yaşadıkları nefes darlığı tekrarlayan nitelikte olmaktadır. ancak ilaç tedavisi ile tamamen iyileşebilir.

Koah hastalarında beslenme

Koah hastalarının nefes darlığını kontrol etmede beslenmelerinin önemi büyüktür. Bu sebeple de Koah hastalarının beslenmelerinde dikkat etmeleri gereken bazı noktalar bulunmaktadır.

Koah hastalarının beslenmelerinde kaçınmaları gerekenler

Koah hastalarının beslenmelerinden çıkarmaları gereken besinlerin başında unlu, şekerli ve nişastalı yiyecekler bulunmaktadır. Bunun yanında hastaların kaçınması gereken besinlerin içerisinde şunlar da yer almaktadır.

• Rafine şeker kullanımından kaçınılması gerekir. 
• Sindirim problemleri yaşanabilecek besinlerden uzak durulması gerekir. 
• Öğünlerde büyük porsiyonlardan kaçınılmalı.
• Gaz yapacak besinlerden uzak durulması gerekir.
• Tuz tüketiminin sınırlandırılması gerekir. Çünkü fazla tuz tüketimi vücutta ödem oluşumuna ve dolayısıyla da nefes alışverişinde zorlanmaya neden olmaktadır.

Koah hastalarının beslenmelerine eklemeleri gereken besinler

Koah hastalarının nefes darlığı problemini daha az yaşamaları için sağlıklı kilolarını korumaları önermektedir. Bunun için de sağlıklı bir beslenme programının oluşturulması ve sağlıklı kiloda değilse ideal kilolarına inmeleri gerekmektedir.

• Koah hastalarının protein açısından zengin beslenmesi önerilmektedir. 
• Günlük enerjilerinin yaklaşık olarak yarısını kaliteli yağlardan almaları gerekir. 
• Lif bakımından zengin olan besinlerin tercih edilmesi gerekir.
• Taze sebze ve meyve tüketiminin arttırılması gerekir.
• Potasyum tüketimine özellikle dikkat edilmesi gerekir. Çünkü potasyum eksikliği akciğer problemi olmayan kişilerde dahi nefes darlığına neden olmaktadır. 

Koah hastaları kaç yıl yaşar?

Koah hastalığı yavaş seyirli olarak ilerleyen kronik bir hastalık olmaktadır. Bu sebeple de yaşam süreleri uzundur. Ancak son evreye gelmiş koah hastalarının yaşam süresi yaklaşık olarak 5 yıl olmaktadır. Ancak bu süre hastaların genel sağlık durumlarına ve hastanın sistemine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 

Koah ölüm belirtileri

Koah hastalığının son evresi olan çok şiddetli Koah evresinin sonlarında hastalarda görülen belirtilerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Hastanın yaşam süresinde depresyon problemi yaşamaya başlaması
• Göğüs bölgesinde şiddetli baskı ve ağrı hissedilmektedir.
• Baş dönmesi yaşanmaya başlanır.
• Uykuya dalmada problemlerin yaşanması
• Hastanın kendisini sürekli olarak halsiz ve yorgun hissetmesi
• Yemek yemede problemlerin yaşanmaya başlaması
• Hareket edilmediği zamanlarda dahi nefes almada zorluk yaşanması
• Hızlı bir şekilde gerçekleşen kilo kaybı
• Kalp atışlarında düzensizlik meydana gelmesi
• Solunumda duyulan hırıltının sürekli hale gelmesi
• Öksürüğün kronikleşmesi
• Balgam üretiminin artması
• Nefes alır verirken seste çıtırtıların duyulması

Koah atakları nedir? Nasıl olur?

Koah atakları aynı zamanda Koah alevlenmesi olarak da adlandırılmaktadır. Koah ataklarında hastalarda görülen şikayetlerin şiddetlenmesi olmaktadır. Bu sebeple de ataklarda öksürük, balgam ve nefes darlığı şiddetlenir. 

Koah atakları tüm hastalarda farklı bir seyir izlemektedir. Özellikle ileri evrelerinde ataklar daha sık görülürken aynı zamanda şiddetlenir. Bu sebeple de Koah ataklarında hastaların karşı karşıya kalabileceği risklerin bilinmesi ve bu risklere karşı önem alınması gerekir.

Koah atağı belirtisi

Koah atakları hızlı bir şekilde gelişmektedir. Bazı hastalarda belirtiler çok belirgin olmaz. Bunların dışında hastalarda Koah atakları sırasında görülebilecek belir5tiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kafa karışıklığı
• Uykululuk hali
• Ateş
• Ayaklarda ve bileklerde şişlik
• Mukus renginde değişim
• Mukus üretiminde gözle görülür bir artış
• Derin nefes alamama
• Nefes almanın sıklaşması
• Normalden daha fazla yaşanan nefes darlığı
• İnatçı ve şiddetli öksürük
• Normalden daha fazla hırıltılı nefes alma

Koah krizinde ne yapılmalı?

Koah ataklarının bir kısmında görülen belirtiler belirgin olmasa da bazı koah atakları hayati tehlike yaratabilmektedir. Bu sebeple de Koah ataklarının belirtilerinin görülmeye başlaması halinde en kısa süre içerisinde tıbbi destek alınması gerekir. Koah ataklarının bir kısmında hastane yatışı gerekli olabileceği gibi bazı ataklarda hastaların genel sağlık durumları değerlendirildikten sonra tedavilerine evde devam ederler.

Koah ataklarında hastalara uygulanan tedaviler içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Kandaki oksijen miktarının düşmesi durumunda oksijen tedavisi
• Antiviral ilaçlar
• Ventilatör desteği
• İltihabın azaltılması için glukokosteroidler
• Solunum uyarıcılar
• Antibiyotikler
• Hava yollarının genişletilmesi için bronkodilatörler

Koah ve astım farkı

Her ne kadar Koah ve astım birbirine karıştırılan iki hastalık olsa da birbirinden çok farklı olmaktadır. Öncelikle her iki hastalığın da görüldüğü risk grubu farklı olmaktadır. Astım genellikle gençlerde, kadınlarda ve alerjik bünyeye sahip olan kişilerde görülürken, Koah ise genellikle 40 yaş üstü erkeklerde, sigar içen ya da sigara dumanına maruz kalan kişilerde görülmektedir.

Koah gerilemesi çok zor bir hastalık olurken, astım ise gerekli tedavilerin uygulanması ile kolaylıkla gerilebilen bir hastalık olmaktadır. Bunun yanında Koah hastalığının neden olduğu belirtiler yavaş yavaş ve zaman içerisinde meydana gelir. İlerleyen döneminde radyolojik bulgular ile kendisini belli eder. Astım hastalarının belirtileri ise ataklar halinde ortaya çıkar ve ataklar arasında hastalarda belirtiler görülmez.

Koah hastalarının şikayetleri içerisinde balgam çıkarma ve öksürük gibi belirtiler yer alırken, astım hastalarının belirtileri içerisinde hırıltılı solunum, solunum sıkıntısı ve öksürük gibi belirtiler yer almaktadır.

Astım hastalarının sahip olduğu şikayetler ilaç tedavisi ile hissedilmeyecek kadar gerileyebilir. Bu sebeple de kontrol edilebilen bir hastalık olarak değerlendirilmektedir. Ancak Koah hastalığının neden olduğu şikayetlerin ilaç kullanımı ile tamamen azaltılması mümkün olmamaktadır.

Koah ile astım arasında tüm bu farklara rağmen bazı vakalar tam arada kalır. Bu vakalar genellikle AKOS ve astmatiform bronşit olmaktadır. Bu hastalara Koah tedavisi uygulanması durumunda hastaların şikayetlerinde herhangi bir azalma olmaz. Ancak astım tedavisine geçtiklerinde şikayetlerinde önemli ölçüde azalma meydana gelmektedir.

Koah hastaları için yaşam

Koah hastaları için yaşamın basit aktiviteleri dahi zorlu olabilmektedir. Belirtilerin şiddetine bağlı olarak hastaların günlük aktivitelerini düzenlemeleri gerekir. Ancak genel olarak Koah hastalarının uygulaması gereken hayat tarzı değişiklikleri şunlar olmaktadır.

Aşılama

Koah hastalığının alevlenmeleri genellikle üst solunum yollarında görülen enfeksiyonlar ile olmaktadır. Bu sebeple de hastaların düzenli olarak grip aşısı yaptırmaları gerekir. Bunun yanında zatürre aşısının yaptırılması da önerilmektedir.

Hijyene önem verilmesi gerekir

Her ne kadar modern tıpta bulaşıcı hastalıkların tedavi kolaylıkla sağlansa da Koah hastaları için bulaşıcı hastalıklar ciddi risk oluşturmaktadır. Bu sebeple de Koah hastalarının bulaşıcı hastalıklardan korunmak için ellerini sürekli olarak yıkamaları ve bireysel hijyenlerine özen göstermesi gerekmektedir.

Sigara bırakılmalı

Koah hastalığının temel sebebi sigara ve tütün ürünlerinin tüketimidir. Bu sebeple de hastaların sigara kullanımını bırakmaları gerekir. Sadece sigara değil aynı zamanda tüm tütün ürünlerinin ve elektronik sigaraların tüketiminin bırakılması ve sigara içilen ortamlardan uzak durulması gerekir.

Kapalı mekanların hava temizliği

Koah belirtilerinin tetiklenmesinde hava kalitesinin kötü olması etkili olmaktadır. Bunun için de hastaların sürekli olarak bulunduğu iç mekanlarda HEPA filtresine sahip hava temizleyicilerinin kullanılması önerilmektedir. Bunun yanında iç mekanların temizliğinde doğal temizleyicilerin kullanılması ve iç mekanlarda sigara kullanılmaması gerekir.

İdeal kilonun korunması

Koah hastalarının dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise ideal kilolarını korumalarıdır. Çünkü ideal kilolarının üzerinde ya da altında olmak belirtilerin kötüleşmesine neden olmaktadır. ideal kilonun altında olmak hastaların günlük enerji miktarını karşılayamamalarına neden olduğu için oksijen kullanımı optimal düzeyde olmamaktadır.

Porsiyonların azaltılması

Koah hastalarının ağır bir öğün tüketmelerinden sonra nefes alıp vermede zorluk yaşamaları söz konusu olmaktadır. Bu durumun engellenmesi için ise porsiyonların küçültülmesi gerekir. Bunun yanında Koah hastalarının nefes alışverişini gerçekleştirmek için daha fazla enerji ihtiyacı doğmaktadır. Bu enerji ihtiyacının karşılanması için öğünlerin mikro ve makro besinlerinin doğru bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

Stresin azaltılması

Stres Koah hastalığının neden olduğu belirtilerin kötüleşmesine neden olmaktadır. Bu sebeple de stresin azaltılması için hastaların uyku düzenlerine ve düzenli olarak egzersiz yapmalarına dikkat etmeleri gerekmektedir. Bunun yanında meditasyon ya da yoga gibi stresin yönetilmesine yardımcı olacaktır.