Kleptomani

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Nedir?

Kleptomani kişinin bir şeyleri çalmak için karşı konulmaz istek duyduğu zihinsel bir bozukluktur. Bu bozukluğa sahip olan kişiler hırsızlığın yanlış olduğunu ve yasal sonuçları olabileceğini bilirler. Ancak kendilerini durduramazlar.

Kleptomani hastalarının irade eksikliği, öz kontrol eksikliği veya karakter kusuru sebebiyle hırsızlık yapmadıkları bilinmelidir. Bunun yerine kişilerde çalma dürtüsüne direnme yeteneğinin olmadığı tıbbi bir durumdur. Kleptomani hastaların hırsızlık konusunda suçluluk, utanç veya stres hissetmeleri yaygın görülen bir durumdur.

Bu sebeple de birçok eşyayı iade ederek, hayır kurumlarına bağışlayarak veya geri dönüp eşyaların parasını ödeyerek bunu telafi etmeye çalışırlar. Kliptomani kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha fazla görülmektedir. 4 yaşından 70 yaşına kadar her yaşta görülebilen zihinsel bir sağlık durumudur.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Tanı Kriterleri

Kleptomani teşhisinin konulabilmesi için karşılanması gereken 5 kriter bulunmaktadır. Bu kriterler şunlardır.

• Çalmamak için defalarca başarısız girişimde bulunmak ve eşyalar ihtiyaç duyulduğu için ya da satılmak için çalınmaz.
  
  
• Çalmadan önce gerginlik ve beklenti hissetmek
  
  
• Çaldıktan hemen sonra olumlu duygular veya doyum hissetmek
  
  
• Çalma eylemi duygusal bir tepki olmaz. Bunun yanında sanrı ya da halüsinasyon nedeniyle gerçekleşmez.
  
  
• Davranış bozukluğu, manik davranış veya anti- sosyal kişilik bozukluğu gibi başka bir akıl sağlığı durumu bu davranışı daha iyi bir şekilde açıklanamaz.

Kleptomaninin teşhis edilmesi için herhangi bir test bulunmamaktadır. Ancak diğer sağlık durumlarını dışlamak için bazı testler uygulanabilir.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Nedenleri

Kleptomaninin neden görüldüğü tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı olası nedenler ve işaret eden kanıtlar bulunmaktadır. Bu kanıtların içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kleptomani hastası olan kişilerin beyinlerinin yapısı da farklılıklar görülmesi olasıdır. Bu farklılıklar özellikle dürtü kontrollü ve engellemeleri yöneten alanlarda görülmektedir. Ayrıca beyinlerin inhibisyonu kontrol eden bölgelerindeki bağlantıların daha zayıf veya daha az olduğunda da görülebilir.
  
  
• Beyin belirli süreçleri iletişim kurmak ve yönetmek için nörotransmitterler olarak adlandırılan özel kimyasallar kullanmaktadır. Bu kimyasalları etkileyen ilaçlar kullanılmaya başlandıktan sonra kleptomani gelişen vakalar bulunmaktadır. Ancak bu vakalar nadirdir ve bu sebeple de anlaşılması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulur.
  
  
• Bazı hastalarda kleptomani bir belirti olarak değerlendirilmektedir. Çünkü bu hastalarda başta anksiyete olmak üzere depresyon, yeme bozuklukları bağımlılıklar ve madde kullanım bozuklukları olmak üzere başka zihinsel sağlık sorunları da son derece yaygın görülmektedir. Ayrıca kleptomani hastalarında kendine zarar verme ve intihar riski daha yüksek olmaktadır.
  
  
• Son olarak kleptomani hastalarının bu sorunu miras alıp almadıkları hakkında tam bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak kleptomani hastalarının ailelerinde kaygı, depresyon ve madde kullanım bozuklukları gibi çeşitli zihinsel sağlık sorunları bulunmaktadır.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Tedavi Yöntemleri

Kleptomaninin standart bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Hangi tedavilerden en iyisi sonuç alınacağına dair araştırmalar da sınırlı olmaktadır. Bunun sebebi ise kleptomani hastalarının nadiren tedavi için sağlık kurumlarına başvurmalarıdır. Kleptomani tedavisinde en yaygın kullanılan tedavi yöntemleri ikiye ayrılmaktadır.

İlaç tedavisi

Opioid ilaçların etkilerini bloke eden birinci basamak tedavi seçeneklerinden birisi ilaç tedavisidir. Bu ilaçların etkinliğini destekleyen bazı araştırmalar bulunmaktadır. Opioid antagonist olarak isimlendirilen bu ilaçların hastaların hırsızlık yaparken hissettiği olumlu duyguları bloke etmesi ve bu sayede kişinin çalma dürtüsüne karşı koyması sağlanmaktadır. Kullanılan bir diğer ilaç türleri içerisinde antidepresanlar nöbet önleyici ilaçlar ve lityum bulunmaktadır.

Psikoterapi

Akıl sağlığı terapisi veya davranış terapisi olarak bilinen bu yöntem genellikle hastanın belirli şeyleri neden yaptığını anlamasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bunun yanında davranışları değiştirmenin ve bunlardan kaçınmanın yollarını geliştirilmesine de yardımcı olunmaktadır. Bu terapiler grup terapisi ve hipnoz gibi birçok farklı formda olabilmektedir.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Hastalığının Özellikleri

 Kleptomanisi olan kişilerde şu özellikleri rastlanır.

• Kriminal hırsızlığın aksine kleptomani hastası insanlar için kişisel kazanç, intikam ya da isyan nedeniyle takıntılı bir şekilde hırsızlık yapmazlar. Dürtü o kadar güçlüdür ki ona karşı koyamadıkları için çalma eylemini gerçekleştirir.
  
  
• Hastalar genellikle aniden, planlamadan ve başka birinin yardımı olmadan çalma eylemini gerçekleştirirler.
  
  
• Kleptomani hastası çoğu kişi mağaza gibi halka açık yerlerde hırsızlık yapar.
  
  
• Çalınan eşyaların hasta için herhangi bir değeri yoktur ve genellikle bunları satın almaya yetecek maddi gücü bulunmaktadır.
  
  
• Hastalar çaldıkları eşyaları kullanılmamak üzere saklarlar. Ayrıca bu eşyaları bağışlayabilirler, ailelerine ya da arkadaşlarına hediye edebilirler. Bazı hastalar çaldıkları eşyaları gizlice iade etme eğiliminde olmaktadır.
  
  
• Hastalarda görülen çalma dürtüsü gelip gidebilir veya zamanla azalıp artabilir.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Olan Bireylere Nasıl Davranılmalı?

Yakın bir arkadaşın ya da aile üyesinin Kleptomani hastası olabileceğinden şüphelenilmesi durumunda endişelerin nazik bir şekilde iletilmesi gerekmektedir. Çünkü kleptomani bir karakter kusuru değil ruh sağlığı bozukluğudur. Bu nedenle kişiyi yargılamadan ya da suçlamadan yaklaşılması gerekmektedir. Ayrıca şu noktaları vurgulamakta faydalı olabilir.

• Kişinin sağlığına ve iyiliğine önem verdiğiniz için endişeli olduğunuzu belirtmelisiniz.
  
  
• Çalma eylemi sebebiyle işini kaybetme, tutuklanma ya da değerli bir ilişkiye zarar verme gibi risklerden endişe duyduğunuzu anlatmalısınız.
  
  
• Kleptomani hastalarında görülen çalma dürtüsünün sadece irade ile yenilemeyeceğini anladığınızı belirtmelisiniz.
  
  
• Çeşitli tedavi seçeneklerinin bulunduğunu hatırlatmalısınız.

Bu konuşmaya hazırlanmak için uzman psikiyatristlerden yardım almak değer verilen kişinin savunmada veya tehdit altında hissetmesine neden olmadan endişelerin dile getirilmesi sağlayabilmektedir.

Kleptomani (Çalma Hastalığı) Kimlerde Görülür?

Kleptomani genellikle gençlik yıllarında veya genç yetişkinlik dönemlerinde başlamaktadır. Hastaların yaklaşık olarak üçte ikisi kadınlardır ve Kleptomani açısından risk faktörü taşıyan diğer etmenler şunlardır.

• Kişinin ebeveyn ya da kardeşlerinde kleptomani veya bağımlılık bozuklukları bulunması
  
  
• Kişide anksiyete, depresyon veya madde kullanım bozukluğu gibi başka akıl sağlığı bozukluklarının bulunması

Kleptomani komplikasyonları

Kleptomaninin tedavi edilmemesi durumunda ciddi duygusal, ailevi, iş, yasal ve mali sorunlar görülebilmektedir. Kişilerin çalmanın yanlış olduğunu bilmesi ancak bu duyguya karşı koyamayacak kadar güçlü hissetmesi farklı psikolojik problemleri yaşamasına neden olmaktadır.

Bunun yanında kanunlarla sorun yaşanabilir. Diğer komplikasyonlar ise şunlar olmaktadır.

• Kompulsif kumar oynama veya alışveriş yapma gibi diğer dürtü kontrol bozuklukları
• Alkol veya diğer maddelerin kötüye kullanımı
• Kişilik bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Depresyon
• Bipolar bozukluk
• Anksiyete bozuklukları
• İntihar eğilimi