Kontakt lens nedir?
Gözdeki kırma kusurlarının düzeltilmesi için kullanılan kontakt lensler korneanın ön yüzeyine takılmaktadır. Kontakt lensler sadece görme kusurlarının giderilmesinde değil aynı zamanda kozmetik amaçla da kullanılan merceklerdir. Protez çeşitlerinden birisi olan kontakt lensiler korneanın yüzeyine yerleştirilerek bazı görme kusurlarının düzeltilmesini sağlamak kalmaz aynı zamanda bazı göz hastalıkların da tedavi edilmesini sağlar.
Kontakt lens nasıl kullanılır?
Kontakt lenslerin görme kusurları ya da göz hastalıkları için kullanılacak olması durumunda öncelikli olarak göz muayenesinin gerçekleştirilmesi ve hasta için en uygun kontakt lensin reçete edilmesi gerekmektedir. Yapılan değerlendirmenin ardından göz yapısının kontakt lens kullanımı için uygun olup olmadığının da belirlenmesi gerekmektedir. Son olarak hastaların nasıl bir kontakt lens kullanacağının da belirlenmesi, kontakt lens kullanımından maksimumum faydanın alınmasını sağlayacaktır.
Kontakt lensler ilk kullanılmaya başlandığında gün içerisinde sınırlı süreler ile kullanılmalıdır. Daha sonrasında kullanım süreleri yavaş yavaş arttırılır. Adaptasyon süreci lensin sertlik derecesine göre değişiklik göstermektedir. Yumuşak yapıdaki lenslere alışma süreci 3- 4 günde tamamlanırken, sert lenslere alışma süreci ise 4 haftaya kadar uzayabilmektedir. Bu süre içerisinde ışık hassasiyeti, göz kırpıştrma, sulanma ve kızarıklık gibi şikayetlerin oluşması normaldir. Bu şikayetler genellikle geçici olmakla birlikte uzun süre devam etmesi halinde doktora bilgi verilmesi gerekmektedir.
Kontakt lens avantajları
Kontakt lenslerin göze uygun seçilmesi ve doğru bir şekilde kullanılması durumunda sunmuş olduğu avantajlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Spor ve egzersizin daha konforlu bir şekilde yapılmasını sağlar.
- Gözlüklere göre daha geniş bir görme açısı sağlar.
- Derinlik algısının artmasını sağlar.
- Gözlüklerde oluşan buğu gibi sorunlar görülmez.
- Gözlük çerçevesinin bulunmaması sayesinde görüntünün kesilmesi mümkün değildir.
Kontakt lensin riskleri
Kontakt lenslerin talimatlara uygun bir şekilde kullanılmaması bazı riskler ile karşı karşıya kalınmasına neden olabilmektedir. Kontakt lens kullanımının neden olduğu riskler içerisinde şunlar yer almaktadır.
Kornea enfeksiyonları
Kornea ülseri ya da keratit gibi rahatsızlığı olan kişilerde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Keratit görülmesine neden olabilecek etmenler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Lenslerin doğru bir şekilde kullanılmaması.
- Lenslerin doğru şekilde temizlenmemesi
- Lensleri kullanım ömürlerinden daha uzun süre kullanmak.
- Konjonktivit gibi bazı göz hastalıklarının görüldüğü dönemlerde lens kullanımına devam etmek
- Bağışıklık sisteminin etkilenmesine neden olan ileri derecede kanser olmak
Göz kuruması
Özellikle yumuşak yapıdaki lensleri kullanan kişilerde göz kuruluğu sıklıkla görülmektedir. Lenslerin içerisinde su miktarının azalması durumunda genellikle batma yapar. Bunun yanında göz kırpma sıklığının azalmasına neden olacak bilgisayar kullanımı gibi durumlar da göz kuruluğuna neden olmaktadır.
Alerjiler
Lenslerle birlikte kullanılan solüsyonlar, lenslerin üzerinde biriken tozlar ya da lenslerin uzun süre kullanılması alerjiye neden olabilmektedir.
Kontakt lensi kimler kullanabilir?
Kontakt lensler teorik olarak herkes tarafından kullanılabilen protezlerdir. Ancak göze herhangi bir zarar vermemesi ve kullanımının konforlu olması için kullanacak kişilerde bulunması gereken özellikler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Gözün dış yapısının normal olması
- Göz kapaklarının dış yapısının normal olması
- Göz yaşı azlığının bulunmaması
- Kronik göz enfeksiyonunun bulunmaması
- Sürekli olarak göz ilacı kullanımı gereksiniminin bulunmaması
Kontakt lens seçimi nasıl olmalı?
Kontakt lens seçiminde doktorun reçete ettiği kontakt lenslerin kullanılması gerekmektedir. Göz muayenesi ile belirlenen görme kusurlarının doğru bir şekilde düzeltilebilmesinin yanı sıra göz eğiminin ve lenslerin çaplarının da belirlenmesi sayesinde reçete edilen kontakt lenslerin kullanılması maksimumum faydanın elde edilmesini sağlamaktadır. Bunun yanında lenslerin kullanım süreleri ve nasıl kullanılması gerektiği ile ilgili olarak da doktordan gerekli talimatların alınması önerilmektedir.
Kontakt lenslerin bakımı nasıl olmalı?
Kontakt lenslerin bakımında öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken nokta hangi tipte kontakt lens kullanıldığıdır. Tek kullanımlık ve uzun süreli yumuşak lensler, lens çeşitleri içerisinde en az bakıma ihtiyacı olan çeşitlerdir. Lenslerin genel olarak bakım talimatları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Lensler takılmadan önce ellerin yumuşak bir sabun ile yıkanması gerekmektedir. Ellerde parfüm, yağ ya da losyon bulunmamalıdır. Bu maddelerin lenslere bulaşması halinde gözü tahriş etmesi ya da görüntünün bulanıklaşması mümkün olmaktadır.
- Ellerin temiz ve tüy bırakmayan bir havlu ile kurutulması gerekmektedir.
- Göz makyajının lenslerin takılmasından sonra uygulanması gerekmektedir.
- Saç spreyinin kullanılacağı durumlarda saç spreyinin lensler takılmadan önce kullanılması gerekmektedir.
- Bazı kontakt lenslerin özel bakıma ihtiyacı bulunmaktadır. Bu sebeple de her zaman doktor tarafından önerilen bakım talimatlarının izlenmesi gerekmektedir.
- Lenslerin temizliklerinde doktor tarafından önerilen dezenfektan solüsyonu, göz damlaları ve enzimatik temizleyiciler kullanılabilmektedir.
- Lenslerin musluk suyu ile yıkanmaması gerekmektedir. Bunun yanında filtrelenmiş su dahi gözde enfeksiyona neden olabilir. Bu sebeple de lenslerin temizliğinde su kullanımı önerilmez.
- Kontakt lensleri temizlerken lensler avuç içerisinde önerilen temizleme solüsyonu ile birlikte işaret parmağı aracılığı ile hafifçe ovalanmalıdır. Lens kutusunun ise her kullanımda temizlenmesi gerekmektedir.
- Lens kabının steril su solüsyonu ile temizlenmesi ve daha sonrasında kendi kendine kurumasının beklenmesi gerekmektedir.
- Lens kaplarının her 3 ayda bir değiştirilmesi önerilmektedir.
Kontakt lens kullanırken nelere dikkat edilmeli?
Kontakt lenslerin güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Lenslerin sadece doktor tarafından önerilen sürede kullanılması gerekmektedir.
- Lenslerin değiştirilme zamanlarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu zamanların hatırlanmasında güçlük çekiliyor ise çizelge hazırlanabilir.
- Başka birine ait kontakt lenslerin kullanılmaması gerekmektedir.
- Uzun süreli lensler kullanılmıyor ise lensler ile uyulmaması gerekmektedir. Çünkü gözler kapalı iken yeterince oksijen girmez.
- Solüsyon şişlerinin uçlarının ele, kontakt lense ya da diğer nesnelere temas ettirilmemesi gerekmektedir.
- Güneşe çıkıldığında UV korumalı güneş gözlüklerinin ya da şapka kullanımı gerekmektedir.
- Gözlerin nemli kalmasını sağlamak için doktor tarafından önerilen solüsyonların kullanılması gerekmektedir.
- Kontakt lenslerin ters takılması halinde göz için herhangi bir zararı bulunmaz. Ama iyi de hissettir.
- Gözün tahriş olması halinde lenslerin çıkarılması gerekmektedir. Tahriş durumu bitene kadar da kullanılmamalıdır.
- Aniden oluşan görme kaybı , düzelmeyen bulanık görme, ışık çakmaları, ağrı, enfeksiyon, şişlik, alışılmadık kızarıklık ya da tahrişin bulunması durumunda doktora başvurulması gerekmektedir.
- Kontakt lensler ile yüzülmemelidir.
Kontakt lens tipleri
Kontakt lensler genel olarak gaz geçiren sert lensler ve yumuşak lensler olmak üzere iki ana tipe ayrılmaktadır. Sert lenslerin kullanım alanı çok kısıtlı olmakla birlikte genellikle yumuşak lensler kullanılmaktadır.
Yumuşak lensler
Hidrojel lensler olarak da adlandırılan bu lensler kırma kusurlarının düzeltilmesinde kullanılmaktadır. Su tutabilen maddelerden özel olarak yapılan yumuşak lensler son derece ince ve bükülebilir yapıdadır. Korneanın tamamen kaplanmasını sağlayan yumuşak lensler farklı sürelerde kullanım ömrüne sahip olmaktadır.
Sert kontakt lensler
Yumuşak lenslerin kullanıldığı tüm alanlarda sert lensler de kullanılmaktadır. Ancak sert lensler genellikle yüksek ve düzensiz astigmatı olan kişilerde keratokonus sebebi ile kornea yüzeyinin düzensiz olması durumunda kullanımı tercih edilmektedir.
Sert lensler göze oksijen girişine izin vermektedir. Bu sayede korneanın epitel dokusunun daha az bozulmasını sağlarlar. Sert yapıları sayesinde korneanın şeklini almaz. Bu sayede astigmat ve keratokonus gibi durumlarda tercih edilir.
Renkli lensler
Renkli lenslerin kullanım alanlarının başında göz rengi değişikliği bulunmaktadır. Bu sebeple de daha çok kozmetik amaçla tercih edilirler. Ancak renkli lensler de kırma problemlerinin düzeltilmesini sağlayabilmektedir.
Bifokal lensler
Kişilerde hem yakın hem de uzak görme kusurunun bulunması halinde tercih edilebilecek kontakt lens tipleridir.
Kontak lens çeşitleri
Kontakt lensler kullanım sürelerine ve amaçlara göre çeşitli alt türlere ayrılmaktadır. Kontakt lens çeşitleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Günlük lensler
Kontakt lenslerin kullanım süreleri farklılık göstermektedir. En kısa kullanım süresine sahip olan kontakt lensler ise günlük lenslerdir. Bu sebeple de kullan at lensler olarak da adlandırılmaktadır. Bu lenslerde her gün yeni bir lens açılır ve gün sonunda gözden çıkarılan lensler atılır.
Aylık lensler
Aylık lenslerin kullanım süresi ise 30 gün olmaktadır. Bu sürenin sonunda ise lenslerin kullanılmaması gerekmektedir. Aylık lens kutuları genel olarak 6 adet lens bulunmaktadır. Kişinin her iki göz numarasının da aynı olması halinde bir kutu lens ile 3 aylık kullanım mümkün olmaktadır. Ancak göz numaralarının farklı olması halinde iki kutu aylık lensin alınması gerekmektedir.
Toric lensler (astigmatlı)
Astigmatın düzeltilmesini sağlayan toric lensler aynı zamanda astigmat lensi adı ile de bilinmektedir. Bu lensler göze gelen ışığın farklı şekilde kırılmasını sağlayarak retinada ışığın iki farklı yere odaklanmasını sağlamaktadır. Toric kontakt lenslerin yanı sıra mercek içi toric lensler de bulunmaktadır.
Gece gözde kalan lensler
Gece uyurken takılan lensler korneanın yeniden şekillendirilmesini sağlamaktadır. Bu sayede gündüz lens ya da gözlük kullanımına gerek kalmaz.
Pediatrik (afak lensler)
Pediyatrik lensler katarakt ameliyatı geçiren ve afak hastası çocuklar için reçete edilen lenslerdir. Bu lensler sayesinde bebeklerin ve çocukların görüşleri iyileşmektedir.
Yüksek numaralı lensler
Gözün kırma kusurlarının düzeltilmesini sağlayan bu lensler uzak ve yakını görememe gibi problemlerin giderilmesini sağlarken aynı zamanda astigmat için de kullanılmaktadır.
