Mastit

Mastit Nedir?

Meme dokusunun iltihaplanması olarak tanımlanan mastit, bazı durumlarda enfeksiyon ile birlikte görülmektedir. Şişliğe ve kızarıklığa neden olmasının yanında memede ağrı ve sıcaklığa da sebebiyet vermektedir. Enfeksiyon gelişmesi durumunda ise ateş ve titreme görülebilir. Genellikle emziren anneleri etkileyen mastit, emzirmeyen kadınlarda da görülebilmektedir. Emziren bir kadında oluşması halinde laktosyon mastiti adını almaktadır.

Emziren kadınlarda mastit oluşması halinde annelerin kendilerini bitkin hissetmeleri ve bu sebeple de bebeğe bakmada zorlanmaları sık görülen bir durumdur. Bazı durumlarda ise mastit bebeklerin planlanandan daha önce sütten kesilmelerine neden olabilmektedir. Ancak antibiyotik kullanımında dahi emzirmeye devam edilmesi hem anne hem de bebek açısından faydalıdır. 

Mastit Nedenleri

Mastitin temel sebebi göğüste sütün sıkışmasıdır. Diğer nedenler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Süt Kanalının Tıkanması

Memenin emzirme sırasında tamamen boşalmaması durumunda süt kanallarından biri tıkanabilir. Bu sebeple de süt geri gelir ve meme enfeksiyonuna neden olur.

Göğse Giren Mikroplar

Derinin yüzeyinde bulunan ve bebeğin ağzından gelen mikroplar süt kanallarına girebilir. Bu meme ucundaki derideki bir çatlaktan veya süt kanalı açıklığından olabilir. Ayrıca boşaltılmayan bir göğüste kalan sütte mikroplar üreyebilir. 

Aşırı Süt Üretimi

Hiperlaktasyon olarak da adlandırılan bu durum aşırı süt üretimi sebebi ile süt kanallarının daralmasına ve çevredeki dokulara baskı yapılmasına neden olur. Bu durum angojmana yol açar. Bu durum aynı zamanda inflamatuar mastit olarak da adlandırılmaktadır.

Mastit Belirtileri

Mastit belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Göğüslerin şiş, hassas ve sıcak olması
• Süt kanallarının tıkanması
• Bebeği emzirirken kötüleşen meme ağrısı ya da yanma hissi
• Göğüste sert kitleler
• Memede kırmızı lekeler
• Enfeksiyon olması durumda ateş ve titreme gibi grip benzeri belirtiler

Mastit Tanı Kriterleri

Mastit tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulmaktadır. Ancak bazı şüphelerin oluşması halinde aşağıdaki testlerin de istenmesi mümkün olmaktadır.

• Göğüs ultrasonu
• Göğüsteki sıvıya aspirasyon yapılması ve kültür testinin uygulanması
• Mamogram
• Ultrason

Mastit Tedavi Yöntemleri

Mastitin tedavi yöntemleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

Antibiyotikler

Enfeksiyonun görülmesi halinde genellikle 10 gün devam eden bir antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. Tüm ilaçların düzenli bir şekilde alınması önemlidir. Bu sayede enfeksiyonun geri gelme riski önemli ölçüde azaltılır. Antibiyotik kullanımından sonra iyileşmenin sağlanmaması durumunda ise yeniden doktora başvurulması gerekmektedir.

Ağrı Kesiciler

Reçetesiz satılan ağrı kesiciler hissedilen ağrının hafiflemesini sağlayabilir. Ağrı kesici seçeneklerinin içerisinde asetaminofen veya ibuprofen yer almaktadır.

Evde Bakım Önerileri

İnflamatuar mastit tedavisinin desteklenmesi için evde yapılabilecekler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Buz

Sırt üstü yatarken şişliğin azaltılması için memelere buz kompresi uygulanır. Bu sayede şişlik lenf düğümlerine akar. Isı uygulamak ise durumun kötüleşmesine neden olabilir.

Lenfatik Drenaj

Lenfatik drenaj, göğüslerin, köprücük kemiklerinin üzerindeki ve koltuk altındaki lenf düğümlerinin hafif bir şekilde masaj yapılmasıdır. Masaj sırasında bası uygulanmamalıdır. Bu sayede sıvının hareket etmesi sağlanır.

Ters Basınç Yumuşatma

Bu tür bir masaj sıvının meme ucundan uzaklaşarak areolardaki ve memede ucundaki şişliğin azalmasını sağlar. Bebeğin dolu bir memeye daha kolay tutunmasını sağlar. Ters basınç yumuşatma uygulamak için iki parmağın meme tabanına yerleştirilmesi gerekir. Daha sonrasında baskı uygulanır ve ardından meme ucu tabanına yerleştirilir. Yeniden baskı uygulanır. Sonrasında parmaklar meme ucunun etrafından uzaklaştırılır. Bu masaj birkaç farklı açı ile uygulanmalıdır.

Destekleyici Sütyen

Göğüsleri çok fazla sıkmadan göğüslerin desteklenmesine yardım eden bir sütyenin kullanılması gerekmektedir. Bu sayede göğüslerin etrafında fazladan baskı olmaz.

Yapılmaması Gerekenler

Mastit olması halinde uygulanmaması gereken tekniklerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Isı uygulamak
• Göğüslere sertçe masaj yapmak
• Göğsü herhangi bir şeye batırmak
• Göğüslerde masaj aleti kullanmak

Emzirme

Mastit durumunda dahi emzirmeye devam etmek hem anne hem de bebek açısından faydalıdır. Emzirme ile ilgili şu ipuçlarına dikkat edilmesi gerekir. 

• Emzirme aralarında göğse çok fazla dokunulmamalıdır.
  
  
• Bebeğin memeyi iyi bir şekilde kavraması gerekir. Memenin şiştiği bu durumda bebeğin memeyi kavraması zor olabilir.
  
  
• Emzirmeden önce memenin elle ve az miktarda boşaltılması gerekir.
  
  
• Emzirirken ya da süt sağarken göğse hafif bir şekilde masaj yapılmalıdır. Masaja etkilenen bölgeden başlanmalı ve daha sonrasında meme ucuna doğru hareket edilmelidir. 
  
  
• Emzirmeden sonra memenin tamamen boşaldığından emin olunması gerekmektedir. Göğsün boşalmasında sorun varsa emzirme ya da sağımdan önce memenin üzerine ılık ve nemli bir bez konulabilir.
  
  
• Öncelikli olarak etkilenen tarafın emzirilmesi gerekmektedir. Bu sayede bebek açken daha sert bir şekilde emerek memenin boşalmasını sağlayabilir. 
  
  
• Emzirme pozisyonunun değiştirilmesi gerekir.
  
  
• Bol sıvı tüketilmelidir.

Mastit Türleri

Mastit kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Mastit türleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

Periduktal Mastit

Genellikle genç kadınlarda ve sigara içen kişilerde görülen bir mastit türüdür. Göğsün şişmesine ve ağrı hissedilmesine neden olur ve genellikle antibiyotikler ile tedavi edilir. Ancak bazı vakalarda kendiliğinden geçtiği de görülmüştür. Meme kanserine yakalanma riskinin arttırmayan bu mastit türünün neden olabileceği belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Memenin şiş, hassas ve kızarık olması
• Meme ucundan gelen ve kanlı da olabilen akıntı
• Meme ucunun arkasından hissedilen yumru
• Yüksek ateş
• Nadir olarak apse yapması
• Nadir olarak süt kanalı ile cilt arasında anormal bağlantı oluşturması

Genellikle kadınlarda görülen bir mastit türü olmakla birlikte erkeklerde de görülen bir sağlık sorunudur. Ancak bu durum nadir olarak yaşanır. 

Granülamotöz Mastitler

Granülamotöz kanser genellikle meme kanseri ile karıştırılabilen belirtilere neden olsa da tamamen iyi huylu bir durumdur. Granüler lobüler mastit olarak da adlandırılan bu durum tüberküloz ve diğer enfeksiyonlar, sarkoidoz ve polianjiitli granülomatozis gibi çeşitli sebepler ile ikincil komplikasyon olarak görülmektedir. Bazı özel formları ise diyabetin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkmaktadır. Bazı vakalarda silikon enjeksiyonundan ya da diğer yabancı cisim reaksiyonlarından kaynaklanmaktadır. 

İdiyopatik granülamotöz mastit ise herhangi bir neden olmaksızın görülmektedir. Ortalama olarak 17 ila 42 yaş aralığında görülür. Vakaların önemli bir kısmı ise doğumdan sonraki 6 ay içerisinde olmaktadır. Gebelik sırasında ya da erkeklerde teşhis edilme oranları ise son derece düşük olmaktadır. Granilamotöz mastitin neden olabileceği belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Memede sert yumru
• Meme başı çekilmesi
• Ağrı
• Üstteki derinin iltihaplanması
• Meme başı akıntısı
• Fistül
• Büyümüş lenf düğümleri

Bu mastit türü genellikle tek bir memenin etkilenmesine neden olmaktadır. Ancak iki memenin de etkilendiği bazı vakalar bilinmektedir. 

Mastit  Nasıl Engellenir?

Mastitin önlenmesi için öncelikle emzirmeye önem verilmesi gerekmektedir. Eğer sağım yapılarak anne sütü veriliyor ise bebeğin ihtiyacı olan kadar sütün sağılması gerekir. Emzirmeden sonra da göğüslerin boşaltılması için sağım yapılmamalıdır. Başarılı bir emzirme için uzmanlardan yardım alınabilir. Emzirmenin iyi bir şekilde sağlanması halinde süt üretimi doğru bir şekilde ayarlanabilmektedir. 

Emziren kişilerin mastit hastalığına yakalanma riskini azaltmak için ise şu noktalara dikkat etmesi gerekmektedir.

• Vücudu ve memeleri sıkan sütyenlerin kullanılmaması
• Meme uçlarına kılıf ya da diğer aletlerin kullanılmaması

Mastit'in Risk Faktörleri

Mastit görülme riskini arttıran faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Daha öncesinde mastit öyküsünün bulunması
• Meme uçlarında ağrı ya da çatlak olması
• Süt akışını kısıtlanmasına neden olacak şekilde göğse baskı yapmak
• Doğru şekilde emzirmemek
• Aşırı yorgun ya da stresli olmak
• Kötü beslenmek
• Sigara içmek