PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) nedir?
Genellikle kanser ile ilişkilendirilmiş olan PET taraması dokuların ve organların metabolik veya biyokimyasal fonksiyonunun anlaşılmasını sağlayacak bir görüntüleme testidir. PET taraması hem tipik hem de atipik metabolik aktiviteyi göstermek için izleyici adı verilen radyoaktif bir ilaç kullanılarak uygulanmaktadır.
PET taraması hastalardaki izleyicinin atipik metabolizmasını bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme gibi diğer görüntüleme testlerinde hastalık ortaya çıkmadan önce sıklıkla tespit edebilmektedir. İzleyici ilaç genellikle eldeki ya da koldaki damara enjekte edilerek verilmektedir.
Daha sonrasında vücutta yüksek düzeyde metabolik veya kimyasal aktiviteye sahip bölgelerde bu ilaç toplanmaktadır. Bu sayede hastalığın yeri belirlenebilir. Daha sonrasında PET görüntüleri tipik olarak bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme ile birleştirilir. Bu sebeple de PET- CT veya PET-MRI taramaları olarak adlandırılmaktadır.
PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) neden çekilir?
PET taraması kanser, kalp hastalığı ve beyin bozuklukları da dahil olmak üzere çeşitli hastalıkların keşfedilmesine yardımcı olan etkili görüntüleme yöntemlerinden birisidir. Uzmanlar sadece hastalıkların teşhis edilmesinde değil aynı zamanda hastaların izlenmesinde ve tedavinin kontrol edilmesinde de PET taramalarından yararlanmaktadır.
Kanser
Kanser hücreleri PET taramalarında parlak noktalar olarak görülmektedir. Bunun sebebi ise kanser hücrelerinin normal hücrelere göre daha yüksek bir metabolik hıza sahip olmalarıdır. PET taramaları kanser amaçlı olarak şu şekilde kullanılmaktadır.
- Kanseri tespit etmek
- Kanserin yayılıp yayılmadığını anlaşılması
- Tedavinin etkinliğinin kontrol edilmesi
- Kanser nükslerinin bulunması
PET taramalarının dikkatli bir şekilde yorumlanması gerekmektedir. Çünkü kanserli olmayan bazı durumlarda kanser ile benzer bulgulara neden olabilmektedir. Bunun yanında bazı kanserler PET taramalarında görülmez. PET taramaları ile görülebilen birçok katı tümör türü bulunmaktadır. Bu tümör türleri içerisinde şunlar yer alır.
- Beyin
- Göğüs
- Servikal
- Kolorektal
- Yemek borusu
- Kafa ve boyun
- Akciğer
- Lenf sistemi
- Pankreas
- Prostat
- Tiroid
Kalp hastalıkları
PET taramaları sayesinde kalpte kan akışının azaldığı alanlar ortaya çıkarılabilmektedir. Bu bilgi sayesinde tedavide hangi ameliyat prosedürünün kullanılacağı karar verilebilir.
Beyin bozuklukları
PET taramaları sayesinde beyindeki tümörlerinin tespit edilebileceği gibi Alzheimer hastalığı ve nöbet gibi bazı beyin bozukluklarının kontrol edilmesi de mümkün olmaktadır.
PET taraması riskleri
PET taraması için izleyici adı verilen radyoaktif bir ilaç enjekte edilmektedir. Takip cihazında maruz kalınan radyasyon miktarı az olduğundan radyasyondan olumsuz etkilenme riski son derece düşüktür. Ancak izleyici ilaç bazı durumlarda riskli olabilmektedir. Bu durumların içerisinde şunlar yer alır.
- Hamilelik
- Emzirme
- Alerjik reaksiyon
PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) nasıl yapılır?
PET taramasından önce bazı hazırlıkların yapılması gerekmektedir. Bu hazırlıkların neler olduğu konusunda sağlık uzmanları tarafından ayrıntılı talimatlar verilmektedir. Genel olarak taramadan önceki birkaç gün boyunca yorucu egzersizlerden kaçınmak ve taramadan 4 saat önce yemek yemeyi bırakmak gerekmektedir. Ayrıca hastaların aşağıdaki durumları bulunması durumunda sağlık uzmanlarına bilgi vermeleri gerekmektedir.
- Daha önce kötü bir alerjik reaksiyon geçirilmesi
- Yakın zamanda hasta olmak
- Diyabet hastalığının bulunması
- Herhangi bir ilaç, vitamin ya da bitkisel tedavi takviye kullanımı
- Hamile olmak ya da hamilelik şüphesini bulunması
- Emzirme
- Klostrofobi durumunun varlığı
PET taraması MRI cihazına benzeyen bir cihazla yapılmaktadır ve tüm tarama yaklaşık olarak 2 saat sürer. Tarama sonrasında hastaların hastanede kalmalarına gerek bulunmaz. Taramadan önce hastane önlüğünün giyilmesi ve mesanenin boşaltılması istenebilir.
Daha sonrasında sağlık uzmanı izleyici ilacı hastanın koldaki ya da eldeki bir damardan enjekte eder. Hastalar kollarından yukarı doğru çıkan soğukluk hissinin kısa süreliğine hissedebilir. İlacın enjekte edilmesinden sonra vücut tarafından emilmesi için hastaların 30 ile 60 dakika boyunca uzanarak dinlenmeleri gerekmektedir.
Hastaların hazır olmasından sonra tarayıcının masasına uzanılır. Tarama sırasında görüntülerin bulanık olmaması için hastaların hareket etmemesi gerekmektedir. PET bilgisayarlı tomografi taramasının tamamlanması yaklaşık 30 dakika sürerken PET-MRI taramasının tamamlanması için yaklaşık olarak 45 dakika sürmektedir. Hastalar uğultu ve tıkırtı sesleri duyabilirler.
PET taraması ağrısız bir görüntüleme yöntemi olmaktadır. Ancak kapalı alanlardan korkan hastalar tarayıcının içindeyken kaygı hissedebilirler. Hastaları rahatsız eden herhangi bir endişenin oluşması durumunda derhal hemşireye ya da teknisyene bildirilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda hastalara sakinleştirici ilaç verilebilir.
PET taramasından sonra aksi söylenmediği sürece hastalar günlerini her zamanki gibi devam etmektedir. İzleyici ilacın vücuttan temizlenmesine yardımcı olmak için bol miktarda sıvı tüketilmesi gerekmektedir.
