Polinöropati Nedir?
Çoklu çevre sinirlerinin zarar görmesine polinöropati denir. Merkezi sinir ile vücudun diğer bölümleri arasında bilgi aktarımı yapan sinirlerde görülen polinöropati aynı zamanda periferik nöropati olarak bilinmektedir. polinöropatide birden fazla sinirin aynı zamanda zarar görmesinden dolayı hareket kabiliyetlerinden ve duygulardan sorumlu olan sinirlerin de etkilenmesi söz konusudur. Polinöropati genellikle kanser, diyabet ve otoimmün gibi hastalıkların sonucunda oluşmaktadır.
Polinöropati Çeşitleri
Polinöropati gelişme hızına bağlı olarak üçe ayrılmaktadır.
Akut Polinöropati
Nadir olarak görülen akut polinöropatide hastalık hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Genellikle otoimmün hastalıkları ya da enfeksiyon sebebiyle oluşur. Kısa süre içinde tedavi edilebilirler. Akut polinöropati genellikle ölümcül bir otoimmün hastalık olan Gullian Barre sendromu olan kişilerde görülmektedir.
Kronik Polinöropati
Böbrek hastalıkları ya da diyabet gibi hastalıkların sebep olduğu polinöropati türüdür. Belirtiler zaman içerisinde ve yavaş bir şekilde ortaya çıkar. Bunun yanında kronik polinöropatiye birçok etken neden olabilir. Bu sebeple de altında yatan nedeni bulmak zorlu olabilmektedir.
Çoklu Polinöropati
Bu polinöropati türünde hastaların en az iki periferik sinir bölgesi zarar görür. Bu türe neden olan hastalıklar içinde kan damarlarının iltihaplanması, sarkoidoz ve bazı kanser türleri neden olmaktadır.
Polinöropati Belirtileri
- Baş dönmesi,
- Yürümede güçlük,
- Yemek yeme ve yutkunma güçlüğü,
- Nefes almada zorluk,
- Kan basıncı ve nabızda anormallikler,
- Sindirim sistemi sorunları,
- Mesane sorunları,
- Aşırı terleme,
- Isıyı tolere edememe,
- Bacak ve ayak ülserleri,
- Cilt ve tırnak enfeksiyonları,
- Düşme atakları,
- Koordinasyon eksikliği,
- Kas güçsüzlüğü,
- Kaslarda seyirme,
- Sıcaklık değişimlerini algılamada güçsüzlük,
- Yanma ve bıçaklanma tarzında ağrı hissetme,
- Donma tarzında ağrı hissetme,
- Dokunmaya karşı aşırı hassasiyet,
- Gece ağrılarına bağlı olarak uyku problemleri,
- Kol, bacak, el ve ayakları kullanmada zorlanma,
- Uyuşma,
- Acı hissetme,
- Karıncalanma ve iğnelenme hissi,
Polinöropati Nedenleri
Polinöropatinin temel nedeni periferik sinirlerin hasar görmesidir. Periferik sinirlerin zarar görmesinde etkili olan nedenler ise şunlardır.
Diyabet
Kan şekerinin insülin tarafından kontrol edilememesi polinöropatiye neden olabilmektedir. Özellikle de tip 2 diyabete sahip olan her 5 hastadan birinde görülmektedir.
Aşırı Alkol Tüketimi
Aşırı alkol tüketiminin yanı sıra dengesiz beslenmeden dolayı periferik sinir hasarı görülmektedir.
Otoimmün Hastalıklar
Sjögren, lupus, Guillain Barre sendromu, çölyak hastalığı, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar periferik sinirlerin zarar görmesine neden olmaktadır.
Bakteriyel ve Viral Enfeksiyonlar
Hepatit B, Hepatit C, Lyme, Zona gibi hastalıklara ek olarak bazı viral ve bakteriyel enfeksiyonlar nöropatinin en sık görülen sebeplerinden birisidir.
Kemik İliği Bozuklukları
Bazı kemik iliği kanserleri kandaki protein seviyelerinin anormal artmasına neden olduğu için nöropatiye de sebep olabilmektedir.
Kalıtsal Bozukluklar
Charcot Marie Tooth hastalığı gibi bazı kalıtsal bozukluklar kişilerde nöropatinin gelişmesinde etkili olabilir.
İlaçlar
Kemoterapi ve HIV tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar nöropatiye neden olmaktadır.
Karaciğer ve Böbrek Hastalıkları
Araştırmalar böbrek hastalarının yaklaşık olarak yarısında nöropatinin geliştiğini göstermektedir. Ayrıca karaciğer hastalarında da nöropati yaygın görülen bir durumdur.
Yetersiz Beslenme
E vitamini ve özellikle B1, B6 ve B12 vitaminleri açısından yeterli beslenemem durumlarında sinirler zarar görmektedir. Bu durumda nöropatinin oluşmasına neden olur.
Yaralanma ve Travmalar
Yazı yazmak gibi sürekli olarak tekrar edilen hareketler ile travma sonrası yaralanmalarda periferik sinir hasarları görülebilmektedir.
Toksinler
Arsenik ve civa gibi kimyasallara maruz kalmak, ilaç ve kimyasal maddelerin kötüye kullanımı gibi sebepler de polinöropatinin sebepleri arasında yer almaktadır.
Hipotiroidizm
Tiroid bezlerinin az çalışması nadir olarak görülse de periferik sinir sisteminde hasarların oluşmasına neden olabilmektedir.
Polinöropati Nasıl Teşhis Edilir?
Polinöropati teşhisi için öncelikle hastaların öykülerine başvurulmaktadır. Ayrıca detaylı bir fiziki ve nörolojik muayene de yapılır. Kas gücünün, reflekslerin, koordinasyonun ve postürün kontrol edilmesi için ise bazı testlerden yararlanılır.
MRG ve BT Taramaları
Sinir hasarına neden olabilecek tümör ya da fıtık gibi etkenlerin belirlenebilmesi için bu görüntüleme yöntemlerinden yararlanılmaktadır.
Elektro Tanısal Testler
Bu testler ile hem kaslardaki hem de sinirlerdeki elektiriksel aktiviteler ölçülebilmektedir. Kullanılan elektromiyografi yöntemi ile ise sinir iletim hızını ölçmek mümkün olmaktadır. Bu testler sinirlerde oluşan hasarın tespit edilmesine yardımcı olmaktadır.
Biyopsiler
Sinir ya da sinir uçlarındaki anormalliklerin tespit edilebilmesi için sinir ya da deri örneği alınabilir.
Polinöropatinin Tedavisi
Polinöropatinin tedavi edilebilmesi için öncelikle neden olan hastalığın tedavi edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında beslenme dolayısıyla vücutta eksik kalan vitamin ve minerallerin de tamamlanması sağlanır.
İlaç Tedavisi
Nöropati tedavisinde kullanılan ilaçlar altta yatan sebebe göre farklılık göstermektedir. Bunun yanında polinöropatinin semptomlarını hafifletmek için de ilaç tedavisi kullanılır. Tedavide kullanılan ilaç grupları ise şunlar olmaktadır.
- Ağrı kesiciler,
- Hipotiroidizm kaynaklı ise insülin içerikli ilaçlar,
- TCA grubu antidepresanlar ve duloksetin,
- SNRI ilaçları,
- Bazı nöbet ilaçları,
Transkutanöz Elektriksel Sinir Uyarımı
Cildin içine yumuşak bir elektrik akımı gönderen bu tedavi yönteminde hastaların hissetmiş oldukları ağrının hafifletilmesi sağlanır.
Plazma Değişimi
Özellikle otoimmün ve inflamatuar hastalıkları sebebi ile oluşan polinöropati de kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde hastaların kanı vücuttan çıkarılarak antikorlardan ve proteinden arındırılmaktadır. Daha sonrasında ise kan vücuda geri döndürülmektedir.
İmmünglobulin Tedavisi
Antikor ve yüksek protein seviyelerinin kontrol altına alınabilmesi ve bağışıklık sisteminin düzenlenebilmesi için kullanılan tedavi yöntemlerinden birisidir.
Polinöropatik Fizik Tedavi
Kas zayıflığının ve koordinasyon bozukluğunun giderilmesi için fizik tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Bu sayede hastaların bu şikayetlerinde azalma görülür.
Polinöropati Egzersizleri
Polinöropati için ideal olarak görülen 3 farklı egzersiz türü bulunmaktadır. Bunlardan ilki aerobiktir. Aerobik büyük kas gruplarının hareket etmesini sağlayarak hastaların derin nefes almasına yardımcı olur. İkincisi ise denge egzersizleridir. Bu egzersizler ise kasların ve eklemlerin esnekliğinin artmasını sağlarken aynı zamanda düşme olasılığını da azaltmaktadır. Son olarak esneme egzersizleri de önerilmektedir.
Ortez ve Cihazlarla Tedavi
Atel, tekerlekli sandalye ya da diş telleri gibi bazı tıbbi cihazlar özellikle bacakların, kolların ve ellerin rahatlamasını sağlamaktadır.
Tamamlayıcı Tedaviler
Meditasyon, akupunktur ve masaj gibi bazı yöntemler hastaların ağrılarını hafifletmektedir.
Polinöropati Hastaları İçin İpuçları
- Kafein tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- Stresli bir yaşamdan kaçınmak gerekmektedir.
- Günlük yürüyüşler, yoga ve meditasyon gibi aktivitelerin yapılması hem kasların hem de hastaların rahatlamasını sağlamaktadır.
- Anksiyete ya da depresyon gibi sorunların en kısa zamanda tedavi edilmesi gerekir.
- Bol miktarda demir, kalsiyum, folik asit ve magnezyum gibi elementleri içeren besinlerin tüketilmesi kasların güçlenmesini sağlar.
- Vejeteryan ya da vegan bir beslenme düzeni takip ediliyorsa B12 takviyelerinin kullanılması gerekir.
- Vitamin ve mineral açısından zengin beslenmek gerekmektedir.
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için dengeli beslenmeye özen gösterilmesi gerekmektedir,
- Alkol ve sigara kullanımının bırakılması gerekir.
- Fizik tedavi seanslarının düzenli olarak takip edilmesi ve egzersizlerin aksatılmaması gerekir.
