Renk körlüğü nedir?
Retinada ışığı algılayan iki çeşit hücre bulunmaktadır. Bunlardan ilki çubuk hücrelerdir. Bu hücreler sadece ışığı ve karanlığı algılarlar. Bu sebeple de düşük ışık seviyelerine son derece hassastır. Koni hücreler ise renk algılamakla görevlidirler. Özellikle görüşün merkezine yakın olan yerlerde yoğunluk gösterirler. Koni hücreler de kendi içerisinde üçe ayrılmaktadır. Her bir tür farklı renkleri görür. Bu renkler mavi, yeşil ve kırmızı olmaktadır. Beyin renkleri yorumlarken koni hücrelerden gelen verileri kullanır.
Renk körlüğü ise bir ya da daha fazla renk konisinin fonksiyonunu yerine getirememesi ya da farklı renkleri algılaması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında ciddi vakalarda üç koni hücresinin tamamı bulunmaz. Hafif renk körlüğünde ise üç koni türü de bulunmaktadır. Ancak bir koni hücresi çeşidi düzgün çalışmaz. Bu sebeple de normalden farklı bir renk algılanır.
Renk körlüğünün çeşitli dereceleri bulunmaktadır. En hafif vakalarda loş ışıklarda bazı renkleri görmekte zorluk yaşarken, ağır vakalarda ise hastalar tamamen gri görürler. Bunun yanında renk körlüğü her iki gözü de aynı derecede etkiler.
Renk körlüğü tanı
Renk körlüğünün olup olmadığının anlaşılması için göz doktorları basit bir testten yararlanmaktadır. Bu testte çok renkli noktalardan oluşan bir desen gösterilmektedir. Renk eksikliği olmayan kişilerde renkler ve sayılar görülür haldedir. Ancak renk körü olan kişilerde sayı ya da şekil bulmada zorluk yaşanmaktadır. Desen olan testlerde ise renk körü olan kişiler hiçbir şey göremez.
Renk körlüğü belirtileri
Renk körlüğünün neden olduğu belirtiler hafiften şiddetliye kadar değişiklik göstermektedir. Renk körlüğü olan kişilerin önemli bir kısmında belirtiler son derece hafif görülmektedir. Bu sebeple de renk eksikliği olduğunu fark etmez. Çocuklarda görülen renk körlüğü ise ancak renkleri öğrendikten sonra fark edilebilir. Renk körlüğünün neden olduğu belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Renkleri her zamanki gibi görememe
- Renklerin parlaklığını her zamanki gibi görememe
- Aynı ya da benzer tondaki renkleri birbirinden ayırt edememe
Renk körlüğünün en şiddetli hali dahi görme keskinliği üzerinde etkili değildir. Hiçbir rengi görememe ya da sadece gri görme durumuna ise akromatopsi adı verilmektedir. Nasir olarak görülen bir durum olmasının yanında neden olduğu belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Zayıf görüş
- Işık hassasiyeti
- Göz titremesi
- Göz tembelliği
Renk körlüğü nedenleri
Renk körlüğü doğuştan gelen sağlık problemleri içerisinde yer almaktadır. Konjenital renk görme kusurları ise anneden oğula geçen bir durumdur. Doğuştan gelen kusur retinadaki koni hücrelerinin kısmen ya da tamamen yokluğundan kaynaklanmaktadır.
Bunun yanında bazı renk körlüğü vakaları yaşamın ilerleyen durumlarında görülebilmektedir. Sonradan oluşan renk körlüğünün nedenleri arasında ise şunlar yer almaktadır.
- Hastalık
- Damar hastalıkları
- Travma
- Metabolik hastalık
- İlaçların toksik etkileri
- Retina dekolmanı
- Radyasyon tedavileri
- Lazerin neden olduğu göz yaralanmaları
- Beyin tümörü türleri
Daha sonradan oluşan renk körlüğü doğuştan gelen renk körlüğüne oranla daha az anlaşılabilir. Hastalık nedeni ile ortaya çıkan renk körlüğünde iki göz farklı derecelerde etkilenir ve genellikle zaman içerisinde kötüleşir. Bu duruma edinilmiş renkli görme kaybı denmektedir. Retina ya da optik sinirlerdeki hasar sonucunda ortaya çıkar.
Renk körlüğü tedavi
Doğuştan olan renk körlüğünün herhangi bir tedavisi bulunmamaktadır. Genellikle günlük hayatın önemli ölçüde etkilenmesine neden olmazlar. Doğuştan gelen renk körlüğünün neden olduğu belirtilerin giderilmesi için ise özel kontakt lensler ya da gözlükler kullanılmaktadır.
Edinilmiş renk körlüğünün tedavisi ise renk körlüğüne neden olan neden bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu vakaların önemli bir kısmı tedavi edilebilmektedir.
Kimler renk körlüğü riski altındadır?
Doğuştan gelen renk körlüğü genellikle erkeklerde daha fazla görülmektedir. Ortalama olarak 10 erkekten birinde bir çeşit renk eksikliği görülmektedir. Bunun yanında Kuzey Avrupa kökenli erkeklerde daha fazla görülür.
Edinilmiş renk körlüğü riskini arttıran sebepler arasında ise şunlar yer almaktadır.
- Orak hücre anemisi
- Glokom
- Lösemi
- Diyabet
- Kronik alkolizm
- Makula dejenerasyonu
- Parkinson hastalığı
- Alzheimer hastalığı
Bunların yanında bazı ilaçlar da renk körlüğü riskini arttıran nedenler arasında yer almaktadır. Romatoid artrit tedavisinde kullanılan Hidrosiklorokin ilacı renk körlüğüne neden olabilmektedir.
Renk körlüğü çeşitleri
Farklı renk körlüğü türleri hastaların farklı renkleri görmede problem yaşamasına neden olmaktadır. Renk körlüğü kendi içerisinde üçe ayrılır.
Kırmızı yeşil renk görme eksikliği
Renk körlüğünün en yaygın görülen çeşidi yeşil kırmızı renk körlüğü olmaktadır. Bu renk körlüğü türü de kendi içerisinde dörde ayrılmaktadır.
- Döteranomali kırmızı yeşil renk körlüğünün en sık görülen çeşidi olmaktadır. Bu türde yeşilin belirli tonları daha kırmızı görülür. Hafif olan bu tip genel olarak günlük aktivitelerin etkilenmesine neden olmaz.
- Protanomali ise kırmızının belirli tonlarının daha kırmızı ve daha az parlak görülmesi durumudur. Bu çeşidi de günlük aktivitelerin etkilenmesine neden olmaz.
- Protanopi ve döteranopi türlerinin her ikisi de kişilerin kırmızı ve yeşil renkleri anlayamazlar.
Mavi sarı renk körlüğü
Renk körlüğü arasında daha nadir görülen bir türü olmaktadır. Birkaç farklı renk kombinasyonunun arasındaki farkın söylemeyi zorlaştırır. Mavi sarı renk körlüğünün de iki alt türü bulunmaktadır.
- Trianomali türünde mavi ile yeşil ve sarı ile kırmızı arasındaki farkın söylenmesini zorlaştırır.
- Tritanopia olan kişilerde ise mavi ile yeşil, mor ile kırmızı, sarı ile pembe arasındaki farkın anlayamamasına neden olmaktadır. Bunun yanında renklerin daha az parlak göründüğü türdür.
Tam renkli görme eksikliği
Tam renk görme eksikliği bulunan kişilerde renkler hiçbir şekilde görülemez. Nadir görülen bir tür olan tam renk görme eksikliği monokromasi veya akromatopsi olarak da adlandırılmaktadır. Tam ren görme eksikliğinin türüne bağlı olarak kişilerde net görme zorluğu yaşanabilir ve ışığa karşı daha duyarlı olunabilir.
