Siyatik

Siyatik nedir?

Bacakların duyu ve motor fonksiyonlarının düzenlemesinde görevli olan siyatik siniri aynı zamanda vücudun en büyük siniri olmaktadır. Siyatik siniri belin en alt omuru olan 4. ve 5. omurdan çıkar. Daha sonrasında kalçadan geçen sinir, dizin arka bölgesinden ayağa kadar uzanır. Diz ekleminden sonra dallara ayrılan siyatik sinirinin sebep olduğu ağrı belden başlayarak kalçaya doğru uzanmaktadır. Daha sorasında da ayağa kadar yayılım gösterir. S1 siniri olarak da adlandırılan siyatik sinirinin herhangi bir sebeple sıkışması durumunda yaşanan ağrıya ise siyatik ağrısı ya da siyatik denilmektedir.

Genellikle tek taraflı olarak görülen siyatik ağrısı ilk başlarda hafif şiddetli olmaktadır. Daha sonrasında ağrının şiddeti artar ve kalçadan ayaklara kadar tüm bacakta hissedilir. Genç erişkinlerde diğer yaş gruplarına göre daha sık görülen siyatik özellikle ağır iş yapanlarda ve egzersiz yapmayanlarda daha sık görülmektedir.

Bacakta ağrı yaşanmasına neden olan siyatik aynı zamanda bacağın güçsüzleşmesine de neden olmaktadır. Şiddetli vakalarda ise diz ve bilek eklemlerinin reflekslerinde yavaşlama görülür. Ağrı özellikle hastanın bacağını yukarı kaldırmasıyla artar. Daha ileri belirtilerinde bacakta his kaybına neden olsa da tedavi edilebilen hastalıklardan birisi olmaktadır.

Siyatik belirtileri

Siyatiğin karakteristik belirtisi belden başlayan ve ağaya kadar uzanan ağrı olmaktadır. Bunun yanında siyatiğin belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Hastalar kalçalarından topuklarına doğru çekilme hisseder.
• Ağrı hareket etmeyle birlikte artar.
• Siyatik sinirinin geçtiği bölgelerde his kaybı gözlemlenir. 
• Yaşanan ağrı hastaların hareketlerini kısıtlar.
• Dönme hareketini yapmak zorlaşır.
• Hastanın üst beden hareketleri zorlaşır.
• Hastalar genellikle düz duramaz ve bir yöne doğru eğilirler.
• Ayaklarda ve ayak parakalarının alt kısmında uyuşma, karıncalanma ve batma hissi yaşanır. 
• Şiddetli siyatik vakalarında hareket kaybı gözlemlenir.
• Mesane ve bağırsakların kontrol edilememesi durumu ortaya çıkabilir. Bu durumda acil müdahale gerekir. 
• Siyatiğin tedavi edilmemesi durumunda bacak kaslarında incelme ve kısalma görülür.

Siyatik nedenleri

Siyatik ağrısının görülmesinde en etkili olan neden fıtık olmaktadır. Bunun yanında siyatiğe neden olan etmenler değişkenlik göstermektedir. Üç farklı kategori altında incelenen siyatik ağrıları kalça kaslarında siyatik sinirinin sıkışması, bel bölgesinde siyatik sinirinin sıkışması ve diz ekleminin arka bölümü ya da ayak bölgesindeki travmalara bağlı olarak siyatik sinirinin sıkışması sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Siyatik ağrısının yaşanmasına neden olan faktörlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Hareketsizlik

Uzun süre hareketsiz kalmak siyatik sinirinin sıkışmasına yol açmaktadır. Bu sebeple de özellikle uzun süre araç kullanılan mesleklerde siyatik daha sık görülür.

Obezite

Fazla kilolar omurganın üzerinde stres oluşmasına neden olmaktadır. Bu durum da siyatik sinirinin sıkışmasına neden olabilir.

Diyabet

Sinir sisteminin hasar görmesine neden olan diyabet hastalığı siyatik ağrılarının yaşanmasına da neden olmaktadır.

İleri yaş

Yaşlanma ile birlikte kas, kemik ve kemiklerin çevresinde bulunan dokuların zayıflaması siyatik ağrısının yaşanmasına neden olabilir.

Travma

Travma ile siyatik sinirinin çevresindeki dokuların zarar görmesi siyatik ağrısının yaşanmasına neden olmaktadır.

Gebelik

Gebelik ile birlikte artan kilonun yanı sıra genişleyen uterus siyatik sinirine baskı yapabilir. Bunun yanında karnın ve memelerin büyümesi vücudun ağırlık merkezinin değişmesine yol açacağı için siyatik sinirinin kökünde baskı oluşması söz konusu olmaktadır.

Siyatik tanısı nasıl konulur? Siyatik testleri

Hastaların ağrı şikayeti ile doktora başvurmaları durumunda hekim öncelikle hastanın öyküsünü ve ağrının tarifini öğrenecektir. Bu aşamada kalçadan başlayan ve ayağa kadar uzanan ağrı ve uyuşma ayırıcı özellik taşımaktadır. 

Hekim daha sonrasında hastayı fiziki olarak muayene eder. Bu muayene sırasında hastanın kaslarında herhangi bir zayıflık bulunup bulunmadığına ve reflekslerin durumunda bakılır. Bunun için hastalar düz bir pozisyonda yatar ve ağrı olan bacağın havaya kaldırılması istenir. Daha sonrasında germe hareketleri yapılarak ağrının ve diğer şikayetlerin şiddeti ölçülür. 

Daha sonrasında hekim sinirin hangi bölgede baskılandığını anlayabilmek için BT ve MR gibi görüntüleme yöntemleri isteyebilir. Bu sayede siyatik ağrısına neden olan etmen belirlenir ve tedavi bu etmene göre şekillenir. 

Siyatik ağrısı

Siyatik sinirinde travma, sıkışma ya da gerilme sebebiyle ortaya çıkan siyatik ağrıları halk arasında siyatik olarak adlandırılmaktadır. Hipokrat’tan bu yana bilinen hastalıklardan birisi olan siyatik ağrısı sürekli ve hafif şiddetli olabileceği gibi ani ve şiddetli ağrılar olarak da ortaya çıkmaktadır.

Siyatik ağrısı türleri

Siyatik ağrısının farklı türleri bulunmaktadır. Bu tipler tedavinin belirlenmesinde de etkili olmaktadır.

Akut siyatik

Başlangıç aşamasında olan siyatik ağrıları için kullanılan bir terimdir. 4 ile 8 hafta arasında süren siyatik ağrıları için kullanılmaktadır. Ağrılar hafifi şiddettedir ve tedaviye ihtiyaç olmaz.

Kronik siyatik

Siyatik ağrılarının 8 haftadan uzun sürmesi ve ağrı şiddetinin azalmadığı durumları belirtmek için kullanılır. Kalıcı siyatik ağrısı olduğu için hastaların tedavi edilmesi gerekmektedir. 

Alternatif siyatik

Alternatif siyatikte her iki bacakta etkilenmektedir. Nadir olarak görülen siyatik türlerinden birisi olmakla birlikte genellikle eklemlerdeki dejeneratif sorunlar sebebiyle görülmektedir.

İki taraflı siyatik

Her iki bacakta ve aynı anda görülen siyatik ağrılarına verilen isimdir. Nadir olarak görülen siyatik ağrılarından birisi olmakla birlikte genellikle omur ya da diskteki dejeneratif değişiklikler ya da kaudo ekuina sendromu gibi ciddi sağlık problemleri sebebiyle oluşmaktadır.

Siyatik tedavi yöntemleri

Siyatik tedavisi sinir sıkışmasının sebebine ve hastanın genel sağlık durumunda göre planlanmaktadır. Tedavinin başarılı olması için tedavinin erken dönemde başlaması önemlidir. Hem cerrahi hem de cerrahi olmayan yöntemler siyatik tedavisinde kullanılmaktadır. 

Cerrahi olmayan yöntemler

Öncelikli olarak cerrahi olmayan yöntemlere başvurulur. Bu yöntemlerin içerisinde ilaçlar, fizik tedavi, alternatif tedaviler ve terapötik enjeksiyonlar bulunmaktadır. Özellikle hafifi belirtiler ile seyretmesi durumunda ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar belirtilerin ortadan kalkmasını sağlamaktadır. 

İlaç tedavisinde başarılı olunamaması durumunda ise hastalara epidural steroid ilaç enjeksiyonu uygulanmaktadır. Bu ilaçlar omurganın çevresinde yer alan epidural boşluğa enjekte edilir ve siyatik ağrılarının hafiflemesini sağlar. 

Cerrahi yöntemler

Cerrahi olmayan yöntemlerin başarılı olamaması durumunda hastalar cerrahi tedavi yöntemlerine yönlendirilmektedir. Bu yöntemlerin içerisinde lomber laminektomi ve diskektomi gibi yöntemler yer almaktadır. 

Lomber laminektomi operasyonlarında sinir kökü sıkışmasına ya da tahriş olmasında neden olan etmenlerin ortadan kaldırılması hedeflenmektedir. Diskektomi işlemlerinde ise sinir kökünün altındaki ya da üstündeki kemikten bir parça çıkarılmaktadır. Her iki yönteminde siyatiğin tedavi etme başarısı yüksektir. 

Fizik tedavi yöntemleri

Siyatik tedavisinde en etkili olan yöntemlerin başında fizik tedavi gelmektedir. Bu sebeple de cerrahi yöntemlerden önce hastaların mutlaka fizik tedavi uzmanlarına yönlendirilmesi gerekir. Modern yöntemler ile uygulanan fizik tedavinin yanı sıra siyatiğe bütüncül yaklaşılması gerekir. 

Siyatik hastaları nelere dikkat etmeli?

Siyatik ağrıları genellikle omurga kaynaklı olarak ortaya çıktığı için siyatik hastalarının bellerini zorlayacak hareketlerden kaçınmaları gerekir. Özellikle yere eğilme ve eğilerek ağır kaldırma hareketlerinde bulunmamaları gerekmektedir. 

Siyatik egzersizleri

Siyatik ağrılarının tedavisinde başta pilates ve yoga olmak üzere birçok egzersiz türünden yardım alınmaktadır. Siyatik ağrılarının giderilmesi için kullanılan yoga pozisyonları ise şunlar olmaktadır.

• Dizler göğse pozisyonu
• Kobra pozisyonu
• Kedi- köpek pozisyonu
• Köprü pozisyonu

Enjeksiyon Sonrası Siyatik Sinir Zedelenmesi Belirtileri

Kalçadan yapılan enjeksiyonlarda yanlışla siyatik sinirinde meydana gelen kimyasal tahribatlar sebebiyle gözlemlenen bir durum olan siyatik sinir zedelenmesine özellikle uygun olmayan dozlarda ve uygun olmayan bölgeye uygulanması durumunda ortaya çıkmaktadır. 

Enjeksiyon sebebiyle oluşan siyatik siniri zedelenmelerinde hastalar enjeksiyon sırasında bacaklara ve topuğa doğru yayılan bir ağrı hissederler. Bunun yanında hastalar ayağa kalktıklarında bacaklarını hareket ettirmede zorluk yaşarlar.

İşinin ehli olmayan kişilerin enjeksiyon uygulaması yapması sebebiyle ortaya çıkan bu durum özellikle çocuklarda ve ileri yaştaki kişilerde daha sık gözlemlenmektedir. Bu durumun teşhis edilebilmesi için ise EMG ve nörolojik muayene gerekir.

Enjeksiyon sonrasında oluşan siyatik sinir zedelenmesinde tanının erken alınması ve fizik tedavi uygulanması sayesinde iyileşme görülmektedir. Bunun yanında sinirin işlevini tam olarak kaybettiği ya da tedaviye rağmen kontrol altına alınamadığı durumlarda cerrahi müdahale gerekmektedir.