Fıtık

Fıtık (Herni) Nedir?

Fıtık, fasia adındaki organları çevreleyen bağ dokusu yapısında bir organın ya da yağ dokusunun sıkışması ile oluşur. Genelde karın duvarının zayıf olduğu yerlerde oluşan fıtık, kasık bölgesinde de sıklıkla görülebilir. Fıtıklar yaşlandıkça dereceli olarak ortaya çıkabilirler. Vücudun farklı hareketleri sırasında fıtığın olduğu bölge deri altında bir çıkıntı gibi belirgin olabilir. Fıtık bazı durumlarda ağır semptomlar gösterir ve hayat kalitesini oldukça düşürür.

Fıtık (Herni) Tanı

Fıtığın tanısı genelde basit bir anamnez ve takibinde fizik muayene ile kolayca konulabilir. Fakat bazen fıtığın çıkıntısı küçüktür ya da endometriozis ve böbrek taşı gibi bazı hastalıklara benzer semptomlar gösterebilir. Bu durumlarda ayırıcı tanı için radyolojik testler kullanılır. Fıtığın kesin tanısında kullanılan radyolojik testler şunlardır:

• BT taramaları: X ışınları kullanarak vücuttaki doku ve organların görüntüsü elde edilir. Bazı durumlarda tarama öncesi vücuda bir sıvı enjekte edilir. Bu sıvı sayesinde görüntü netleşir.
• MR taramaları: Egzersiz sırasında artan ağrı semptomu olan hastalarda bu yöntem tercih edilir.
• Ultrason: Gebelerde diğer yöntemler bebeğin sağlığını tehlikeye atacağı için ultrason ile görüntü alınır.

Fıtık (Herni) Belirtileri

Tüm fıtık çeşitlerinde belirtiler belirgin olmayabilir. Tiplerine göre fıtığın belirtileri de değişebilmektedir. Fıtık belirtileri erkek ve kadınlarda da değişim gösterebilir. Fıtık hastalarının genelinde görülen semptomlar şunlardır:

• Karında ya da kasıkta deri altında gözle görülür şişlik
• Karında şişkinlik hissetmek
• Uzandığında kaybolan şişlik
• Öksürme, hapşırma, ıkınma sırasında ağrı ve şişliğin belirginleşmesi
• Kabızlık ve kanlı dışkılama
• Ağır bir şey kaldırırken birden ağrı hissetme
• Eğilirken ve doğrulurken karın ya da kasıkta gerilme hissi
• Kasıklarda dirençsizlik hissetme
• Karında ya da kasıkta oluşan çıkıntıda yanma ve ağrı hissetme
• Göğüste yanma hissetme, göğüs ağrısı
• Yutkunma esnasında güçlük çekmek ve karında gerilme
• Sık sık kusma
• Testislerin etrafında ağrı

Fıtıkta şişlik içeri itildiğinde sıkışırsa mide bulantısı, kusma, ateş, dayanılmaz ağrı, kırmızı ya da mor şişlik, boşaltım yapamamak ve gaz çıkaramamak gibi ciddi semptomlar görülebilir. Bu durumda hemen doktora başvurulmalıdır.

Fıtık (Herni) Nedenleri

Fıtık bulunduğu bölgedeki bağ dokusunun zayıflığından dolayı ortaya çıkar. Bu bağ dokusunun zayıflığı genetik olabilir. Bu bölgeye alınan darbeler ve yaralanmalar da bağ dokusunda hasara ve sonrasında fıtığa yol açar. Fıtık oluşmasına bazı çevresel etkenler de sebep olabilir. Bu etkenler şunlardır:

• Hamilelik
• Ağırlık kaldırmak
• Sürekli şiddetli öksürme ya da hapşırma
• Sürekli olarak ayakta durma
• Sık sık eğilip doğrulma
• Obezite
• Kistik fibrosiz
• Büyümüş prostat
• Periton diyalizi
• Sigara içmek, alkol kullanmak
• İnmemiş testis

Fıtık (Herni) Tedavi Yöntemleri

Fıtık hastanın semptomlarına bağlı olarak ameliyat ile tedavi edilebilir. Ancak ameliyat her hastaya önerilmez ve uygulanmaz. Fıtığı kötü etkileyecek aktivitelerden kaçınarak ve fıtığın bulunduğu bölgeleri güçlendirecek egzersizler ile fıtığın semptomları biraz da olsa kontrol altına alınabilir. Sadece ağır semptomlar gösteren ve ciddi komplikasyonlar geliştiren hastalarda ameliyat tedavisi yapılır.

Fıtık (Herni) Ameliyatı

Fıtık ameliyatı yaygın olarak yapılan bir ameliyattır ve risk düzeyi minimumdur. Ameliyat, cerrahın zayıflayan bağ dokuya destek ağları ile güç katması yoluyla yapılır. Ameliyat esnasında dışarı çıkan fıtık dokusu karın duvarının içine itilir ve duvarın zayıf kısmı güçlendirilerek tekrar fıtık oluşma olasılığı azaltılır. Fıtık ameliyatında, laparoskopik cerrahi yöntemi ya da robotik cerrahi yöntemi kullanılabilir.

Fıtık (Herni) Patlaması

Fıtık patlaması genelde bel fıtığında ortaya çıkan bir durumdur. Bel fıtığında omurlar arasında bulunan disklerden biri çıkarak, omuriliğe baskı yapar. Bu süreç çok hızlı ilerlediğinde ise durum fıtık patlaması olarak adlandırılır. Omuriliğe uygulanan baskı, omurilikteki sinirleri zedeler ve sıkıştırır. Bu durum da hastada dayanılmaz ağrılara sebep olur. Hasta yürüyemez, dik duramaz hatta bazı durumlarda hareket bile edemez.

Fıtık (Herni) Çeşitleri

Fıtıklar vücutta bulunduğu bölgeye göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmaya göre fıtık çeşitleri şunlardır:

• Kasık fıtığı
• Femoral fıtık
• Göbek fıtığı
• Omurga fıtığı
• Epigastrik fıtık
• Hiatal herni
• Kesi yeri fıtığı

Kasık Fıtığı

En sık görülen fıtık türüdür. Fıtık hastalarının %75’i kasık fıtığına sahiptir. Genelde erkeklerde görülen kasık fıtığı, testis çevresinde konumlanır. Yaşlandıkça görülme olasılığı artar. Yağ doku ya da bağırsağın bir bölümünün uyluk kaslarına sıkışması sonucu ortaya çıkar.

Femoral Fıtık

Çoğunlukla kadınlarda görülen fıtık türüdür. Kasık fıtığında olduğu gibi bağırsak veya yağ dokunun uyluk kaslarındaki kasığa sıkışması ile oluşur. Yine kasık fıtıklarında olduğu gibi yaşlandıkça ortaya çıkma ihtimali artar.

Göbek (Mide) Fıtığı

Göbek fıtıkları erkeklerde ve kadınlarda eşit oranda görülür. Yağ doku ya da bağırsağın göbek deliği yakınlarında karın duvarına sıkışması ile oluşurlar. Bebeklerde göbek bağının geçtiği karın duvarı bölümü, tam kapanmazsa oluşabilir. Yetişkinlerde ağırlık kaldırma ya da zorlanma ile ortaya çıkabilir.

Omurga Fıtığı (Boyun, bel vs.)

Sırt fıtığı olarak da bilinen omurga fıtığı, omurlar arasındaki disklerin yer değiştirerek omuriliğe baskı yapması sonucu oluşur. Genelde bel ve boyun bölgesinde daha sık görülen omurga fıtığı, fıtığın derecesine göre hastanın hayatını oldukça zorlaştırabilir. Temel motor fonksiyonlara bile tutulum yapabilir. Cerrahi yöntemlerle erken dönemde tedavi edilmesi gereken bir fıtık türüdür. Aksi halde insan sağlığı için tehlikeli olabilir.

Epigastrik Fıtık

Göbek deliği ile göğüs kafesinin arasındaki karın duvarındaki zayıflıkta, yağ dokusunun sıkışması sonucunda oluşan fıtık çeşididir. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür.

Hiatal Herni

Hiatus fıtığı diyaframda bulunan zayıf bir noktadan midenin bir kısmının yukarı doğru çıkması sonucu oluşur. Diyafram karın boşluğu ve göğüs boşluğunun sınırlarını belirleyen ince ve yassı bir kastır. Hiatal herni olan kişilerde mide yanması başlıca semptomlardandır. Hiatus fıtığı, yaş arttıkça diyaframın zayıflaması ve kas tonusu düşmesi sonucunda oluşabilir.

Kesi Yeri Fıtığı

Diğer adı ile insizyonel fıtık, karın duvarında daha önceden kesi atılan bir noktanın yeterince kaynaşmaması kaynaklı zayıflık sonucu oluşur. Abdominal cerrahi işlemleri sonrasında sıklıkla görülen bir fıtık çeşididir.