Şizofreni

Şizofreni Nedir?

Zihinsel bozukluklardan birisi olan şizofreni, hastaların gerçek ile gerçek dışını birbirinden ayıramadıkları ve gerçekliği anormal olarak yorumladıkları bir hastalık olmaktadır. Şizofreni hastaların günlük hayatta işlevsiz kalacakları kadar ciddi bir akıl hastalığı olmaktadır. Düzensiz düşünme, sanrılar ve halüsinasyonların kombinasyonundan oluşmaktadır.

Şizofreni hastalığının bir tedavisi bulunmamakla birlikte kontrol altına alınabilmektedir. Bu sebeple hastaların yaşam boyu tedavilerine devam etmeleri gerekmektedir. Tedavinin hastalığın erken döneminde başlaması kontrol altına alınmasında ciddi şekilde etkili olmaktadır. Bu sayede hastaların hayat kalitelerinin iyileşmesi adına uygun adımlar atılabilmektedir.

Şizofreni Belirtileri

Şizofreni hastaların bilişsel olarak etkileyen bir hastalık olduğu için her hastada farklı belirtilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ancak hastalarda genel olarak görülen belirtiler içinde düzensiz konuşma varlığı, halüsinasyonlar ve sanrılar bulunur.

Sanrıların tanımı ise gerçeğe uygun olmayan inançlar olmaktadır. Şizofreni hastalarında yaşanan sanrılar genellikle hastaların zarar gördüklerine dair olmaktadır. Bu hastalar belirli hareketlerin her zaman kendilerine yönelik olarak gerçekleştiğine inanır. Diğer bir yandan bu hastalar ünlü olduklarını ya da alakası olmayan birinin onlara aşık olduğuna inanabilirler. Şizofreni hastalarının büyük bir çoğunluğunda sanrılara rastlanır.

Halüsinasyonlar ise gerçekte var olmayan şeylerin duyulup görülmesidir. Şizofreni hastaları için halüsinasyonlar her zaman gerçektir. Hastalarda görülen düzensiz ve anormal motor davranışlarının içinde ise ajitasyondan çocuksu davranışlara kadar birçok farklı davranış gösterebilirler.

Şizofrenin negatif belirtileri arasında ise hastaların hayatlarını normal bir şekilde devam ettirememeleri bulunur. Hastalar kişisel hijyenlerini ihmal edebilir ya da yüz ifadesini değiştirmeyerek ve monoton bir sesle konuşmaları bulunur.

Şizofrenin belirtileri aynı hastada zaman içinde değişiklik gösterebilir. Bazı semptomlar sabit olarak devam ederken bazı belirtiler zaman içerisinde azalabilir veya artabilir. Şizofren belirtileri tipik olarak erkeklerde 20’li yaşlarının ortalarında kadınlarda ise 20’li yaşlarının sonunda görülür. Diğer bir yandan 45 yaşın üzerinde ve ergenlik öncesi çocukların tanı alması çok nadir görülen bir durum olmaktadır.

Şizofreni hastalarında intihar düşüncesi son derece sık rastlanılan belirtilerden biri olmaktadır. Bu sebeple hastada bu belirtinin görülmesi durumunda en kısa süre içinde tıbbi yardım almasının sağlanması gerekir.

Şizofreni Kimlerde Görülür?

Erkeklerde daha erken yaşlara beliti vermeye başlayan şizofreni aynı zamanda daha ağır bir şekilde seyretmektedir. Şizofreninin en büyük sebebi genetik olmaktadır. Ancak şizofreniye sebep olan tek bir gen bulunmamaktadır. Bunun yerine birkaç genin kombinasyonu ile hastalık ortaya çıkmaktadır. Hastada şizofreniye sebep olan ne kadar çok gen bir arada bulunursa hastalık o kadar şiddetli olur.

Şizofreninin yoğun olarak görüldüğü hasta grubu özelliklerinin içinde kış ve ilkbahar doğumlu olmak, annenin hamilelik dönemini stres altında geçirmesi, yaşlı bir babaya sahip olmak ve şehirde yaşamak yer almaktadır.

Şizofreni Neden Olur?

Şizofreni birçok bağlı faktöre bağlı olarak gelişmektedir. Şizofrenin oluşmasına neden olan etmenleri şu şekilde sıralayabiliriz.

• Travmaya neden olan olaylar,
• Genç yetişkinlik ve ergenlik döneminde kullanılan psikotropik ve psikoaktif ilaç kullanımı,
• Artmış bağışıklık sistemi yanıtları,
• Doğum esnasında oksijensiz kalma gibi doğum komplikasyonları,
• Prematüre doğum ya da düşük doğum ağırlığı,
• Rahimde yetersiz beslenme,
• Bazı virüslere maruz kalma,
• Genetik yatkınlık,
• Uyuşturucu kullanımı,

Şizofreni Çeşitleri

Katatonik Şizofren

Katatonik şizofreni genellikle hastaların çevrelerinde ki değişimi anlayabildikleri ancak hiçbir tepki vermedikleri bir çeşidi olarak bilinmektedir. Ancak bazı katatonik şizofreni hastalarında hareketlilik de görülmektedir. Katatonik şizofreni özellikleri arasında şunlar bulunur:

• Baskın olarak hareket bozuklukları bulunur,
• Yemek yemezler ve bir şeyler içmezler,
• Konuşmazlar,
• Uyumazlar,
• Öğütleri dinlemezler,
• Bazen aşırı hareketi oldukları atak durumları bulunur,
• Tepki vermemelerine rağmen çevrelerinde olup bitenleri farkındadırlar,
• Telkine yatkın olabilirler,

Paranoid Şizofreni

• Kendini savunma,
• Toplumdan kaçınma,
• Öfkeli, sert ve kavgacı tutumlar,
• Dine aşırı düşkün olma,
• Metafizik, cinsel ya da filozofik uğraşlar,
• Düşünce kopuklukları,
• Tutarsız sanrılar,
• Alınganlık,
• Kuşkuculuk,
• Kötülük göreceğine inanma,
• Büyüklük sanrıları,
• Geç başlayan ve yavaş yavaş ortaya çıkan bir tablo izler.

Desorganize (Dağıtılmış Tip) Şizofreni

Şizofreninin bir diğer alt türü olan dezorganize şizofreni de hastaların duygu durumları hızlı bir şekilde değişmektedir. Bu değişim ile birlikte hastaların düşünme yapılarında ilkelleşme görülür. Diğer şizofreni türlerinde de olduğu  gibi sanrılar söz konusu olmaktadır. Bunların yanında en belirgin belirtileri arasında tekrarlayan cümleler ile konuşma ve bozuk cümle yapıları bulunur.

Hebefrenik Şizofreni

Genç yaşta başlayan hebefrenik şizofreni pozitif belirtileri ile başlamaktadır. Hebefrenik şizofreni özellikleri arasında şunlar yer almaktadır:

• Düşünce hareket bozuklukları son derece baskın olmaktadır,
• Duygusal manipülasyonları çok iyidir,
• Yüzeyseldirler,
• Düşünce bozukluklarına rastlanır,
• Kişiliğin dağılması ve yıkımı hızlı bir şekilde gerçekleşir,
• Dış dünya ile olan ilişkileri kopuktur,
• Davranışları çocuksu ve ilkel olmaktadır,
• Farklı ve acayip jest, mimik ve davranışları bulunur,

Kalıntı (Rezidüel) Şizofreni

Kalıntı tipi şizofreni hastalarında gözlemlenen belirtiler şunlar olmaktadır:

• Zevk almama,
• Konuşma ve düşünme de azalma,
• Somutlaşma,
• Apati,
• Kişisel bakımda azalma,
• Sosyal ilişkilerde geri çekilme,
• Vurdumduymazlık,
• İsteksizlik,
• Eylem ve girişimlerin azalması,

Farklılaşmış Şizofreni

Farklılaşmış şizofreni tanısı alan hastalara şizofreni teşhisi konulmuştur. Ancak şizofreninin hiçbir alt türü içinde sınıflandırılmamıştır. Bu sebeple de farklılaşmış şizofreni tanısı altında sınıflandırılırlar.

Tortu Tip Şizofreni

tortu tip şizofreni teşhisi alan hastalar geçmişlerinde en az bir kere şizofreni atağı yaşamış ancak daha sonrasında hiçbir belirti göstermeden normal hayatlarına devam etmişlerdir. Geçirilen bu atakta hastaların yaşadıkları belirtiler içinde ise şunlar bulunmaktadır:

• Olağan dışı algılar,
• Acayip inanışlar,
• Hafif duygusal küntlük,
• Dugunluk,
• Yavaşlık,
• Göz temasında azalma,
• Sosyal performansta azalma,
• Özbakımda azalma,

Şizofreni Nasıl Koyulur?

Şizofreni teşhisi genel olarak hastanın yakınları tarafından fark edilen belirtiler aracılığı ile konulmaktadır. Çünkü hastalar yaşadıkları bu değişimleri hiçbir zaman fark etmezler. Hastalığın teşhisinde muayene, şizofreni tanı testi ve tanı testlerinden yardım alınmaktadır. Ancak şizofreni birçok akıl hastalığı ile benzerlik göstermesinin yanı sıra alkol ve uyuşturucu madde ve diğer medikal ilaçların kullanımının elenmesi gerekmektedir.

Şizofreni Nasıl Tedavi Edilir?

Medikal İlaç Tedavisi

Şizofreni kronik bir hastalık olmaktadır. Bu sebeple de tedavisini ömür boyu sürmesi gerekir. Bu sebeple de hastaların sürekli olarak doktor kontrolünde olması gerekmektedir. Şizofreninin tedavisinde kullanılan ilaçlar hastaların semptomlarını önlemeye yönelik olduğu için zaman içerisinde dozlarının ve çeşitlerinin değişebilmesi de söz konusu olmaktadır.