Ayak bileği artroskopisi nedir?
Ayak bileğinde görülen sağlık problemlerinin tedavisinde kullanılan yöntemlerden birisi olan ayak bileği artroskopisi kapalı cerrahi yöntemlerden birisi olmaktadır. Ayak bileği artroskopisinde ayak bileğine açılan küçük bir keşiden giriş yapılır. Ameliyatta özel fiber optik kamera ve minimal cerrahi aletler kullanılmaktadır. Ayak bileği artroskopisi sadece tedavi için değil aynı zamanda çeşitli hastalıkların teşhisinde de kullanılmaktadır.
Ayak bileği artroskopisinin uygulandığı sağlık problemlerinin içerisinde şunlar yer almaktadır:
- Kıkırdak lezyonları
- Yumuşak doku ağrıları
- Kemik sıkışma ağrıları
- Eklem içerisinden serbest cisim çıkarma
- Romatolojik hastalıklar
- Sinovit temizliği
- Bağ hasarı
- TOL
- Eklem zarı tümörü
- Futbolcu ayağı
Ayak bileği artroskopisinin uygulanmasından önce hastalarda neden olan belirtilerin nedeninin anlaşılması gerekmektedir. Ayak bileğinde görülen bu belirtilerin önemli bir kısmı hastalara uygulanan fizik tedavi ve istirahat ile geçmektedir. İlaç, fizik tedavi ve istirahat ile uygulana bu tedaviler yaklaşık olarak 3 ay sürmektedir. Eğer bu süre zarfında iyileşme görülmezse ayak bileği artroskopisi uygulanmaktadır.
Ayak bileği artroskopisinin uygulanabilmesi için sağlık sorununun ayak bileği ekleminde ya da ekleme komşu bir alanda olması gerekmektedir. Bunun yanında başparmağı fleksör tendonunun iltihaplanması gibi yumuşak doku içerisinde yer alan durumlar için de artroskopi uygulamalarından yararlanılmaktadır.
Ayak bileği artroskopisi öncesi
Ayak bileği artroskopisi ameliyatından önce dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Bunların içerisinde şunlar ye alır:
- Hastaların ameliyattan önceli 12 saat içerisinde hiçbir şey yiyip içmemeleri gerekir.
- Hastanın düzenli olarak kullandığı ilaçlar hakkında doktoru bilgilendirilmesi gerekir.
- Eğer kan sulandırıcı ilaç kullanılıyor ise doktorun önceden belirttiği sürede bırakılması gerekmektedir.
Ayak bileği artroskopisi nasıl uygulanır?
Ayak bileği artroskopisi genel ya da lokal anestezi altında uygulanmaktadır. İşlemin uygulanması için ayak bileği eklemine ulaşılması gerekmektedir. Bu sebeple de cerrah deri üzerinde ufak kesikler açar. Açılacak bu kesiler tendonlara, sinirlere ve kan damarlarına zarar vermemek için uygun yerlere açılmaktadır. Daha sonrasında ameliyatta kullanılacak kamera ve cerrahi ekipmanlar bu kesiler içerisinden yerleştirilerek işleme başlanır. Operasyon gerçekleştirilirken monitörden izleme yapılır.
İşlemin sona ermesinin ardından kamera ve cerrahi ekipmanlar çıkarılarak kesiler dikiş ile kapatılır. Eğer işlem ayak bileğinin yeniden şekillendirilmesi gibi karmaşık işlemler içeriyor ise ayak bileğinin engellenmesi ve iyileşmenin hızlı bir şekilde gerçekleşmesi için ayak bileği alçıya alınabilir.
Ayak bileği artroskopisinin süresi yapılacak işlemlerin uzunluğuna göre değişiklik gösterecektir. Ameliyattan sonra genellikle bandaj ya da sargı uygulanmaktadır. Cerrahi işlem sonrasında ayak bileğinin hareket kabiliyetinin artması için fizik tedavi uygulanması gerekir. tamamen iyileşme için gerekli olan süre ise yapılacak işlemlere göre değişiklik göstermektedir.
Ayak bileği arkasının artroskopisi
Ayak bileği artroskopisindeki son gelişmelerden birisi de ayak bileğinin arka bölgesine de artroskopi uygulanabilmesidir. Ayak bileğinin arkasına uygulanan artroskopi ameliyatların klasik yönteme göre 2 farkı bulunmaktadır. Bunlardan ilki hastanın yüz üstü pozisyonda yatar ve aşil tendonunun her iki yanında 2 adet delik açılır. İkinci olarak ise artroskopi işlemi diğerine göre daha riskli olmaktadır. Çünkü aşil tendonunun etrafında çok fazla sinir bulunur. Bu sebeple de işlemi yapmak daha riskli olmaktadır. Bu riskin azaltılması için işlemin alanında uzman ve deneyimli cerrahlar tarafından uygulanması gerekmektedir. Ayak bileği arkasının artroskopisi ile tedavi edilebilecek hastalıkların içerisinde ise şunlar yer almaktadır:
- Aşil tendonunun yapışma yerindeki problemler
- Tendinitler
- Sinovitler
- Buristler
- Kemik ve yumuşak dokulardaki sıkışmalara bağlı ortaya çıkan ağrılar
- Kemik ve yumuşak doku kistleri
- İyi huylu tümörler
- Ön taraftan ulaşılamayan kıkırdak bölge lezyonları
Ayak bileği hastalıklarında görülen belirtiler
Ayak bileği hastalıklarının tedavisinde kullanılan ayak bileği artroskopisi tedavisini gerektirecek hastalıkların neden olduğu belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ayak bileğinde şişlik
- Ağrı
- Ayak bileğinden ses gelmesi
- Emniyetsizlik hissi
- Çömelememe
- Sık sık burkulma
- Hareket kısıtlığının yaşanmasından dolayı merdiven inememe veya çıkamama
Ayak bileği artroskopisi sonrası fizik tedavi
Ayak bileği artroskopisi uygulamalarından sonra ayak bileğinin güçlenmesi ve eski fonksiyonunu geri kazanması için fizik tedavi uygulanması gerekebilmektedir. Uygulanacak fizik tedavi uzmanların gözetiminde yapılabileceği gibi hastalar evlerinde de uygulayabilmektedir.
Ayak bileği germe
Ayak bileği germe hareketinin yapılabilmesi için pilates bantlarından yardım alınmaktadır. Hastalar sırt üstü yatarken pilates bandının bir ucunu ayak uçlarına bağlar ve ayak parmaklarını kendilerine doğru çekerler. Bu pozisyonda 10 saniye beklenir. Eğer ağrı hissedilirse hareketin sonlandırılması gerekir. Ayak bileği germe hareketinin gün içerisinde 30 kez tekrarlanması gerekmektedir.
Ayak bileği itme
Ayak bileği itme hareketinde hastalar sırt üstü yatar ve yine pilates bandı kullanılır. Parmak ucuna sabitlenen pilates bandının diğer ucu göğüs bölgesine kadar çekilir ve bu pozisyonda iken ayak parmakları ileri doğru itilir. Bu pozisyonda 5 saniye durulması yeterlidir. Ayak bileği itme hareketinin de günde 30 tekrar yapılması önerilir.
Ayak bileği çekme
Bu hareketin uygulanabilmesi için hastaya yardımcı olunması gerekmektedir. Hasta sırt üstü pozisyonda yatarken başka bir kişi hastanın ayak ucunda ve biraz geride durması gerekir. Daha sonrasında pilates bandı hastanın ayak ucuna bağlanarak hastanın parmaklarını ileri ve geri hareket ettirmesi istenir. Hem geri hem de ileri harekette pozisyonun 5 saniye korunması yeterlidir ve günde 30 tekrar gerektirir.
Ayak bileğini dışa çevirme
Ayak bileğini dışa çevirme hareketinin yapılabilmesi için hastaların oturur pozisyonda olmaları gerekmektedir. Hareket süresince diz ve kalça bölümlerinin sabit olmasına dikkat edilmesi gerekir. Daha sonrasında pilates bandı ayak parmaklarının ucuna sabitlenir ve parmak uçları hem geri hem de dışarı olacak şekilde ayak bileğinden hareket ettirilir.
Ayak bileğini içe çevirme
Bu hareketin uygulanabilmesi için de hastaların oturur pozisyonda olmaları gerekmektedir. Ayak bileğine dışa çevirme hareketinde dikkat edilmesi gereken noktalara bu harekette de dikkat edilmesi gerekir. Ayak bileğini içe çevirme hareketinde ayak bilek kısmında geri ve içe doğru çevirir.
Rulo ile diz bastırma
Bu hareketin yapılabilmesi için dizlerin altına rulo şeklinde destek konulması gerekmektedir. Sırt üstü yatar pozisyonda hastalar bacakları düz olacak şekilde ayaklarını kaldırır ve daha sonrasında ayak uçlarını geriye doğru hareket ettirir.
Ayak bileği artroskopisinden sonra uygulanan fizik tedavide ağrıların artması durumunda harekete son verilmesi gerekmektedir. Ancak egzersizlerin düzenli olarak yapılması iyileşmenin hızlanmasını sağlar aynı zamanda ağrıların azalmasına ve hareket kabiliyetinin artmasına da yardımcı olacaktır.
Ayak bileği artroskopisi iyileşme süreci
Ayak bileği artroskopisi uygulamasından sonra hastaların ayak bileklerinde ağrı, şişlik ve morarma beklenen bir durumdur. Bu komplikasyonların en az seviyeye indirilmesi için soğuk kompres uygulamasının yapılması ve ayak bileğinin kalp hizasından yukarıda tutulması gerekmektedir. Ameliyattan sonra yaşanabilecek ağrıların giderilmesi için ise reçete edilen ağrı kesiciler kullanılabilir.
Ameliyat sonrasında hastaların hemen yürümesi mümkün olmaktadır. Ancak bacağa ağırlık verilmemesi gerekmektedir. Bacağa ağırlık vererek yürüyebilmek için ise birkaç ayın geçmesi gerekir. Ameliyattan sonra ne kadar süre ayağın üzerine basılabilmesi için gerekli olan süre ameliyatın ciddiyetine ve doktorun tavsiyelerine bağlı olmaktadır. Bunun yanında hastanın fizik tedaviye ihtiyaç duyup duymayacağı ve spor gibi ağır fiziksel aktivitelere ne zaman başlanacağı hakkındaki bilgiyi ise yine doktor verecektir.
Basit operasyonlardan sonra hastaların işlerine geri dönebilmesi için birkaç gün yeterli olmaktadır. Ancak operasyonların önemli bir kısmında hastaların işe dönebilmeleri birkaç haftayı bulabilmektedir. Hastaların yüksek düzeyde fiziksel aktiviteye geri dönebilmeleri için ise 4 ile 6 hafta geçmesi gerekmektedir.
Ayak bileği artroskopisi riskleri
Her ameliyat bazı komplikasyonları içermektedir. Bu komplikasyonlar genellikle anestezi, kanama, enfeksiyon ve kan pıhtılarının oluşması bulunur. Bunun yanında ayak bileği artroskopik ameliyatlarından sonra görülebilecek komplikasyonlar da bulunmaktadır. Bunların içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Ayak bileği çevresindeki sinirlerin zarar görmesi
Ayak bileği artroskopisinin faydaları
Ayak bileği artroskopisinin hastalar açısından sağladığı birçok fayda bulunmaktadır. Bu avantajların içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Artroskopi ameliyatları küçük kesiler aracılığı ile uygulandığından dolayı doku hasarı en alt seviyede olmaktadır.
- Ameliyat sonrasında görülebilecek enfeksiyon ve kanama ihtimali en aza inmektedir.
- Ayak bileği artroskopisi ayakta tedavi prosedürü ile yapılmaktadır. B sayede hastalar hastaneden aynı gün içerisinde taburcu edilirler.
- Fizik tedavi süreci daha hızlı başlar.
- Spor gibi üst düzey fiziksel aktivitelere kısa süre içerisinde dönüş sağlanabilir.
Ayak bileği artroskopisi sonrasında beslenmesinin önemi
Ayak bileği artroskopisinden sonra iyileşme sürecinin daha hızlı gerçekleşmesi için eklem sağlığına yönelik beslenme önemlidir. Bunların içerisinde öncelikle iltihaplanmanın hafifletilmesine ya da engellenmesine yönelik besinlerin beslenmeye katılmasıdır. Bunun için anti- enflamatuvar besinlerden tüketilmesi önerilir. Bu besinlerin özellikleri arasında antioksidan ve Omega- 3 açısından zengin olan besinler yer almaktadır. Özellikle zencefil ve zerdeçalın yanı sıra yeşil yapraklı sebze ve meyvelerin tüketilmesi önerilmektedir.
Dokuların daha hızlı bir şekilde iyileşmesi için ise protein tüketimine dikkat edilmesi gerekir. Kas dokularının temel taşı olan protein özellikle tavuk ürünleri, yumurta, süt ürünleri ve kırmızı etin yanı sıra mercimek, fasulye ve tofu gibi bitkisel besinlerden de yararlanılması önerilir.
İyileşme sürecinin hızlanması için vitamin ve minerallerden de yararlanılması gerekir. Özellikle D vitamini, kalsiyum ve fosfor kemik gelişimi için son derece önemli olmaktadır. Bunun yanında çinko. Demir ve C vitamini bağ dokularının iyileşmesi açısından son derece önemli olan vitamin ve minerallerdir.
Dokuların onarılması ve iyileşmenin hızlı bi şekilde gerçekleşmesi için hidrasyona da dikkat edilmesi gerekmektedir. Çünkü su vücuttaki besinlerin dokulara iletilmesini sağlar. Bunun için de iyileşme sürecinde günlük alınan su miktarına dikkat edilmesi gerekmektedir.
