30 Saniyelik Özet
- Bir tür görüntüleme testlerinden birisi olan bilgisayarlı tomografi, röntgende olduğu gibi vücudun içerisindeki yapıları göstermektedir. Ancak röntgende olduğu gibi 2 boyutlu görüntü oluşturmak yerine yüzlerce görüntü alınmasını sağlamaktadır.
- Test genellikle yatak benzeri bir masanın hastaların sırt üstü yatması ile yapılmaktadır. Eğer ilaçlı tomografi çekilecekse işlemden önce hastalara damar yolu ile kontrast madde enjekte edilmektedir.
- Bebeklerin ya da küçük çocukların görüntüleme sırasında sabit kalmasını sağlamak için sakinleştirici ilaçların verilmesi gerekebilir.
- İşlem sonrasında hastalar günlük hayatlarına geri dönebilir. Kontrast maddenin kullanıldığı görüntülemelerde ise öncelikli olarak hastaların kendilerini daha iyi hissetmelerini gerekir. Bunun için de bir süre dinlenilmesi gerekmektedir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Nedir?
Bir tür görüntüleme testlerinden birisi olan bilgisayarlı tomografi, röntgende olduğu gibi vücudun içerisindeki yapıları göstermektedir. Ancak röntgende olduğu gibi 2 boyutlu görüntü oluşturmak yerine yüzlerce görüntü alınmasını sağlamaktadır. Bu görüntülerin elde edilmesi için makine hastanın etrafında dönerken X- ışını ile resimleri çeker.
Röntgenden elde edilemeyen sonuçların elde edilmesi için BT kullanılmaktadır. Çünkü vücuttaki yapıların üst üste gelmesi röntgenden yeterli verim ve ayrıntının alınamamasına neden olmaktadır.
Bilgisayarlı tomografi aynı zamanda bilgisayarlı eksenel tomografi (CAT) adı olarak da adlandırılmaktadır. İsimler farklı olsa da aynı görüntüleme yöntemini betimlemektedir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Neden Çekilir?
BT taraması birçok farklı sorunun tespit edilmesi için kullanılan bir testtir. Sıklıkla kullanım nedenleri içerisinde ise şunlar yer aşmaktadır.
- Bazı kanser türleri
- İyi huylu tümörler
- Kemik kırıkları
- Kalp hastalığı
- Kan pıhtısı
- Bağırsak hastalıkları
- Böbrek taşı
- Beyin yaralanmaları
- Omurilik yaralanmaları
- İç kanama
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Nasıl Çekilir?
BT taramasının aşamaları şu şekilde olmaktadır.
- Test genellikle yatak benzeri bir masanın hastaların sırt üstü yatması ile yapılmaktadır.
- Eğer ilaçlı tomografi çekilecekse işlemden önce hastalara damar yolu ile kontrast madde enjekte edilmektedir.
- Hazırlıkların tamamlanmasının ardından yatak makinanın içine doğru kayar. Görüntülerin net olması için hastaların hareketsiz kalması gerekmektedir.
- Genellikle hastaların 15- 20 saniye boyunca nefeslerini tutmaları istenir.
- Uzman istenilen bölgenin fotoğraflarını çeker.
- İşlem bitince masa yeniden dışarı doğru kayar.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
BT taramasından yararlanılan hastalıklar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kemik kırıkları
- Ülseratif kolit
- Kemik tümörleri
- Sinüzit gibi inflamatuar hastalıklar
- İç organ yaralanmaları
- Böbrek taşları
- İç kanama
- Mesane taşları
- Tümör
- Kolekteral kanser
- Enfeksiyon
- Kanser evresinin belirlenmesi
- Kan pıhtısının konumun belirlenmesi
- Kanser tedavisi gibi bazı tedavilerin değerlendirilmesi
- Ameliyat gibi cerrahi işlemlerin planlanması
- Kanser
- Biyopsi gibi işlemlerde görsel yardım
- Kalp hastalıkları
- Karaciğer kitleleri
- Akciğer nodülleri
Bilgisayarlı Tomografi (BT) İşleminde Nelere Dikkat Edilmeli?
BT işleminden önce görüntülenecek kısma bağlı olarak hastalardan aşağıdakiler istenebilir.
- Hastaların kıyafetlerinin bir kısmının ya da tamamının çıkarılması ve hastane önlüğünün giyilmesi
- Görüntü sonuçlarının etkilenmesine neden olabilecek kemer, mücevher, takma diş ve gözlük gibi metallerin çıkarılması
- Taramadan birkaç saat önce hiçbir şey yiyip içilmemesi
Çocukların Tarama İçin Hazırlanması
Bebeklerin ya da küçük çocukların görüntüleme sırasında sabit kalmasını sağlamak için sakinleştirici ilaçların verilmesi gerekebilir. Bu sebeple de bebeklerin ve küçük çocukların hazırlanması konusunda uzmanlarla görüşülmesi gerekmektedir.
İşlem Sonrası
İşlem sonrasında hastalar günlük hayatlarına geri dönebilir. Kontrast maddenin kullanıldığı görüntülemelerde ise öncelikli olarak hastaların kendilerini daha iyi hissetmelerini gerekir. Bunun için de bir süre dinlenilmesi gerekmektedir. Ayrıca kontrast maddenin vücuttan atılabilmesi için bol su tüketilmesi gerekmektedir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Riskleri
BT taramasının sahip olduğu riskler içerisinde şunlar yer almaktadır.
Radyasyon
BT taramalarında röntgene göre daha fazla radyasyon bulunmaktadır. Ancak bu güvenli düzeydedir. Taramalarda kullanılan düşük dozdaki radyasyonun uzun vadeli zarara yol açtığı kanıtlanmamıştır. Ancak taramaların tekrarlaması halinde kanserin yaşam boyu riskinde küçük bir artışa neden olabilir ve bu risk çocuklarda daha yüksektir.
Fetüs
Taramadan önce doktora hamilelik konusunda bilgi verilmesi gerekmektedir. Taramanın karın ya da pelvik bölgeye uygulanmaması durumunda fetüse zarar verme ihtimali yoktur.
Kontrast Madde
Bazı BT taramalarında kontrast madde kullanılmaktadır. Bu materyal ağız yolu, enjeksiyon ve lavman yolu ile verilebilir. Bu tür işlemlerde nadir de olsa kontrast maddeye karşı tıbbi sorunların ve alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. Çoğu alerjik reaksiyon hafiftir ve döküntüye neden olur. Daha nadir olarak ise yaşanan ciddi reaksiyonlar hayatı tehdit edebilmektedir.
