Bipolar nedir?

Manik depresif bozukluk olarak da adlandırılan bipolar bozukluk, kişinin günlük aktiviteleri başta olmak üzere enerjisini, ruh halini ve konsantrasyonunu ciddi ölçüde düşüren psikolojik bir hastalık olmaktadır. Temel olarak bipolar bozukluk hastaların kendilerini bir an çok iyi hissederken, bir süre sonra kendi içine kapanık bir hale gelmeleri olmaktadır. Bu sebeple de bipoların en karakteristik özelliği hastaların duygu durumlarının uçlarda olmasıdır. Bu sebeple bipolar bozukluk üst seviyelerde iken hastalar tam bir enerji patlaması yaşarlar ve kendilerini çok mutlu hissederler. Ancak hastalar depresif ruh hallerine büründüklerinde ise depresif bir ruh haline bürünmekle birlikte intihar eğiliminde olurlar. Eğer ileri düzeyde bir bipolar bozukluk söz konusu değilse hastalar hayatları boyunca bu atakları sadece birkaç kez yaşayabilirler. Birçok hasta kendisinde oluşan bu değişiklikleri fark edebilmelerine rağmen ileri düzeyde ki hastalarda bu durum söz konusu olmamaktadır. Birçok farklı sebebe bağlı olarak gelişen bipolar bozukluk genellikle depresyon sebebi ile doktora başvuran hastalarda en sık görülen bozukluk olmaktadır.

Bipolar bozukluk belirtileri

Bipolar bozukluk aşırı uç noktaları bulunan bir hastalık olmaktadır. Bu sebeple bipolar hastaları özellikle mani aşamasında yaşadıklarını farkına varmama eğilimindedirler. Ancak mani dönemi geçtikten sonra yaptıklarını sorgulama aşamasına geçerler. Bipolar hastalarının durumu farkında olmamalarından dolayı da genellikle yakınlarının teşviki ile uzmana giderler.

İleri bipolar teşhisi olan hastaların ise bu atakları çok daha şiddetli bir şekilde geçirirler. Bu sebeple de iş, aile ve sosyal yaşamları ciddi şekilde etkilenir. Bunların yanında bipolar bozukluğu yaşayan hastalar özellikle mani depresyon dönemlerinde halüsinasyonlar görebilir ve sanrılara inanabilirler. Bipolar bozukluğunun belirtileri hastaların mani ya da depresyon döneminde olmalarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Mani Dönem

• Huzursuzluk gibi duyguların uç noktalarda yaşanması,
• Sürekli olarak para harcamak,
• Sabırsızlık,
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı,
• Yaratıcılık,
• Hızlı konuşma,
• Halüsinasyon görme,
• Odaklanmada güçlük yaşama,
• Aşırı özgüven,
• Cinsel dürtülerde artış,
• Daha az uyuma,
• Hiperaktivite,
• Olayların merkezinde olma duygusu,
• Aşırı neşe,

Depresif Dönem

• Günlük işleri yerine getirememe,
• İntihar düşünceleri,
• Azalan cinsel istek,
• çevresindeki imnsanlarla sürekli olarak tartışmak,
• uyumada zorluk yaşamak,
• Sanrılar görmek,
• İştahsızlık,
• Sürekli olarak kuşku duymak,
• Umutsuzluk hali,
• Suçluluk hissetme,
• Olaylara konsantre olmada güçlük yaşamak,
• Keyifsizlik,
• Yorgunluk,
• Uzun süre uyuma isteği,

Karma Dönem

Bu dönemdeki hastalarda ise hem mani hem de depresyon dönemlerine ait belirtiler birlikte gözlemlenmektedir. Bu süreç içinde hastalar bir an çok mutluyken bir sonraki an çöküntü ruh haline girebilmektedir.

Bipolar bozukluk kimlerde görülür?

Bipolar bozukluğunun görülme oranları erkek ve kadınlarda eşit olmaktadır. Ancak kadınlar depresyon dönemlerini daha uzun süre yaşarken, erkekler ise mani dönemlerini daha uzun süre yaşamaktadır.

Bipolar bozukluğunun oluşmasının üzerinde hastalarının kişilikleri de rol oynamaktadır. Özellikle dışa dönük, eğlenceli ve renkli kişilikler ile; melankolik ve güneşli melankolik kişilik yapılarına sahip kişilerde daha fazla bipolar bozukluk gözlemlenmektedir. Güneşli melankolik olarak tabir edilenler ise bir an coşkulu ve sonra içe dönük olan kişiler olmaktadır.

Bunların yanında ailesinde psikolojik bozukluk bulunan kişiler ve ebeveynlerden birinin bipolar bozukluk yaşadığı durumlarda kişilerde bipolar bozukluğunun görülme ihtimali de artmaktadır. 

Bipolar bozukluk neden olur?

Bipolar bozukluğunun neden kaynaklandığı tam olarak belirlenememiştir. Ancak bazı etmenler bipolar bozukluğu riskini artırmaktadır. Bu etmenler içinde özellikle etkili olan üç başlık bulunmaktadır.

Genetik

Özellikle birinci dereceden yakın akrabalarda bipolar bozukluk bulunması hastaların riskini arttıran nedenler arasında olmaktadır. Bu sebeple anne, baba ya da kardeşlerde bipolar bozukluk görülmesi durumunda ailenin diğer bireylerine de doktor kontrolüne gitmeleri önerilmektedir. Ancak bipolar bozukluğun tek sebebi belirli bir gen olmamaktadır. Birçok aktarılan gen ve tetikleyici çevresel faktörler bipolar üzerinde etkili olmaktadır.

Beyindeki Kimyasal Dengesizlikler

Beyin fonksiyonları kontrol eden kimyasallara nörotransmitter adı verilmektedir. Nörotransmitlerin bir veya birkaçında görülen dengesizliklerin bipolar bozukluğuna neden olabilir. Yaşanılan bu dengesizlikler sonucunda hastalarda bipolar bozukluk semptomları görülebilir.

Tetikleyici Unsurlar

Yaşanılan stresli ya da travmatik olaylar bipolar bozukluğun nedenleri arasında yer almaktadır. Sevilen birinden ayrılma ya da ölümü, cinsel ya da fiziksel istismar ya da beyin travmaları gibi sebepler bipolar hastalığının tetikleyici faktörleri içinde yer almaktadır.

Bipolar bozukluk nasıl teşhis edilir? (Tanı)

Bipolar bozukluğun tanısında hastaların öyküleri kadar aile geçmişlerinin de önemi bulunmaktadır. Genellikle klinik izlem ile tanı konulabilen bipolar bozukluğu eğer depresif dönemde ise o zaman tanı konması zorlaşabilmektedir.

Bir hastanın tam olarak bipolar tanısı alabilmesi için hastaların uzmanlar tarafından hem depresif hem de mani dönemlerinde tam olarak gözlemlenmeleri gerekmektedir. Bunun yanında hastaların uyuşturucu madde ya da alkol bağımlılığı söz konusu ise o zaman tanı koymak zorlaşabilir.

Bipolar bozukluğunun teşhisini zorlaştıran bir diğer etmen ise bulunduğu hastalık grubunda ki diğer hastalıklar ile semptomların benzemesidir. Bu sebeple her iki atak döneminin de gözlemlenmesi gerekliliğini doğurmaktadır.

Bunların yanında hastalarda aşırı aktif tiroide sahip olmaları da benzer semptomların yaşanmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de uzmanlar tiroid hormonları için kan tahlillerine başvurabilir. Bunun yanında beyin aktivitelerinin gözlemlenmesi için de MR gibi görüntüleme yöntemlerinden yardım alınabilmektedir.

Bipolar bozukluk nasıl tedavilir?

Bipolar bozukluğunun tedavi süreci ve tedavinin başarısı hastaların hekimleri ile olan ilişkilerine ve hasta yakınlarının bu süreçte ne kadar destek oldukları ile yakından bağlantılı olmaktadır.

Psikoterapi

Psikoterapi yöntemleri söz konusu bipolar bozukluk olduğunda özellikle önemli olmaktadır. Bu tedaviler grup, aile ya da bireysel olarak gerçekleştirilebilir. Psikoterapi tedavi yöntemleri içinde psikoeğitim, sosyal ritim terapisi, kişiler arası terapi, bilişsel davranış terapisi ve aile terapisi yer almaktadır.

İlaç Tedavileri

Ani atak dönemleri için kullanılan ilaçlar hastaların kendilerine ve çevrelerine zarar vermelerini önlemek amacını taşımaktadır. Hastaların duygu durumlarının düzenlenmesi için antipsikotik ilaçlar tedavinin önemli bir parçası olmaktadır. Özellikle olarak devam eden hastaların mai dönemleri için kullanılan lityum bipolar tedavisinin altın standardı olmaktadır.

Kullanılan ilaç sınıflarının içinde nöbetlerin engellenmesini sağlayan antikonvülsan ilaçlar da bulunmaktadır. Bunların yanında hekimlerin gerekli görmesi halinde tedaviye atipik antipsikotik ilaçların kullanımını da başlatabilir.

Hastane Tedavileri

Bazı hastaların kendileri ya da çevreleri için tehlike oluşturmaları ya da kendilerine bakabilecek yeterliliğe sahip olmamaları durumunda tedavilerinin klinik ortamlarda devam etmesi gerekmektedir. Özellikle psikotik belirtileri bulunan hastalar için en çok tercih edilen tedavi seçeneği olmaktadır.