Bipolar Bozukluğu

Bipolar Nedir?

Manik depresif bozukluk olarak da adlandırılan bipolar bozukluk, kişinin günlük aktiviteleri başta olmak üzere enerjisini, ruh halini ve konsantrasyonunu ciddi ölçüde düşüren psikolojik bir hastalık olmaktadır. Temel olarak bipolar bozukluk hastaların kendilerini bir an çok iyi hissederken, bir süre sonra kendi içine kapanık bir hale gelmeleri olmaktadır.

Bu sebeple de bipoların en karakteristik özelliği hastaların duygu durumlarının uçlarda olmasıdır. Bu sebeple bipolar bozukluk üst seviyelerde iken hastalar tam bir enerji patlaması yaşarlar ve kendilerini çok mutlu hissederler. Ancak hastalar depresif ruh hallerine büründüklerinde ise depresif bir ruh haline bürünmekle birlikte intihar eğiliminde olurlar.

Eğer ileri düzeyde bir bipolar bozukluk söz konusu değilse hastalar hayatları boyunca bu atakları sadece birkaç kez yaşayabilirler. Birçok hasta kendisinde oluşan bu değişiklikleri fark edebilmelerine rağmen ileri düzeyde ki hastalarda bu durum söz konusu olmamaktadır. Birçok farklı sebebe bağlı olarak gelişen bipolar bozukluk genellikle depresyon sebebi ile doktora başvuran hastalarda en sık görülen bozukluk olmaktadır.

Bipolar Bozukluk Belirtileri

Bipolar bozukluk aşırı uç noktaları bulunan bir hastalık olmaktadır. Bu sebeple bipolar hastaları özellikle mani aşamasında yaşadıklarını farkına varmama eğilimindedirler. Ancak mani dönemi geçtikten sonra yaptıklarını sorgulama aşamasına geçerler. Bipolar hastalarının durumu farkında olmamalarından dolayı da genellikle yakınlarının teşviki ile uzmana giderler.

İleri bipolar teşhisi olan hastaların ise bu atakları çok daha şiddetli bir şekilde geçirirler. Bu sebeple de iş, aile ve sosyal yaşamları ciddi şekilde etkilenir. Bunların yanında bipolar bozukluğu yaşayan hastalar özellikle mani depresyon dönemlerinde halüsinasyonlar görebilir ve sanrılara inanabilirler. Bipolar bozukluğunun belirtileri hastaların mani ya da depresyon döneminde olmalarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Manik Atakların Belirtileri

Bipolar bozukluğu olan kişilerin mani dönemi genellikle enerjilerinin yüksek oldukları dönemdir. Bu sebeple de manik dönemde görülen belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Çok mutlu, çok sinirli ya da çok alıngan hissetmek
• Normalden daha aktif olmak
• Gergin hissetmek
• Uyku ihtiyacının azalması
• Farklı konular hakkında hızlı bir şekilde konuşma
• Yiyecek ya da cinsel ilişki gibi zevklere duyulan iştahın artması
• Alışılmışın dışında güçlü ya da yetenekli hissetmek

Depresif Atakların Belirtileri

Bipolar bozukluğu olan kişilerin depresif dönemlerinde görülen belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Çok üzgün hissetmek
• Endişeli olmak
• Yavaşlamış hissetmek
• Huzursuz olmak
• Konsantrasyon problemleri
• Kararsızlık
• Daha fazla uyuma eğilimi
• Çok yavaş konuşmak
• Söylenecek bir şey bulamamak
• Unutkanlık
• Tüm faaliyetlere karşı ilgi eksikliği
• Günlük aktiviteleri yapamamak
• Umutsuz ve değersiz hissetmek
• İntiharı düşünmek

Mani Dönem

• Huzursuzluk gibi duyguların uç noktalarda yaşanması,
• Sürekli olarak para harcamak,
• Sabırsızlık,
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı,
• Yaratıcılık,
• Hızlı konuşma,
• Halüsinasyon görme,
• Odaklanmada güçlük yaşama,
• Aşırı özgüven,
• Cinsel dürtülerde artış,
• Daha az uyuma,
• Hiperaktivite,
• Olayların merkezinde olma duygusu,
• Aşırı neşe,

Depresif Dönem

• Günlük işleri yerine getirememe,
• İntihar düşünceleri,
• Azalan cinsel istek,
• çevresindeki insanlarla sürekli olarak tartışmak,
• uyumada zorluk yaşamak,
• Sanrılar görmek,
• İştahsızlık,
• Sürekli olarak kuşku duymak,
• Umutsuzluk hali,
• Suçluluk hissetme,
• Olaylara konsantre olmada güçlük yaşamak,
• Keyifsizlik,
• Yorgunluk,
• Uzun süre uyuma isteği

Karma Dönem

Bu dönemdeki hastalarda ise hem mani hem de depresyon dönemlerine ait belirtiler birlikte gözlemlenmektedir. Bu süreç içinde hastalar bir an çok mutluyken bir sonraki an çöküntü ruh haline girebilmektedir.

Hızlı Döngü

Bipolar bozukluğun bir türü olmayan hızlı döngü terimi, bipolar I veya bipolar II bozukluğu olan kişilerde hastalığın seyrini tanımlamak için kullandıkları bir terimdir. 1 yıllık süre içerisinde ruh hali ataklarının dört veya daha fazla kez meydana geldiğinde geçerli olmaktadır. Kadınların bu tür bir hastalık seyri geçirme olasılığı erkeklerden daha fazladır ve bipolar bozukluğun seyri boyunca herhangi bir zamanda gelip gidebilir. Hızlı döngü genellikle depresyon tarafından yönlendirilmektedir ve intihar düşüncesi veya davranışlarını artıran bir durumdur. 

Bipolar Bozukluğun Tipleri

Bipolar bozukluğun farklı tipleri bulunmaktadır. Bu tiplerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

Bipolar-1 Bozukluk

Bipolar I bozukluk türünde manik dönem en az bir hafta boyunca sürmektedir. Depresif dönemleri ise en az 2 hafta sürmektedir. Manik dönemlerinin çok şiddetli olmasından dolayı tıbbi bakıma ihtiyaç duyarlar.

Bipolar-2 Bozukluk

Bipolar II bozukluk türünde ise majör depresif dönem geçirilmiş olmasına ve bir hipomanik dönem bulunmasına rağmen hiçbir zaman mani yaşanmaması durumudur.

Siklotimi

Siklotimi türü yetişkinlerde en az 2 yıl, gençlerde ve çocuklarda ise en az 1 yıl süren manik ve depresif dönemleri içermektedir. Görülen belirtiler yukarıda bahsedilen türleri kadar şiddetli olmamaktadır. 

Tanımlanamayan Bipolar

Daha öncesinde tanımlanamayan bipolar bozukluk olarak adlandırılan bu tür, günümüzde bir kişinin manik ya da hipomanik dönemini tanımlayan ruh hali ve enerji belirtilerinden sadece birkaçına sahip olduğu ve belirtilerin net dönemler olarak kabul edilemeyecek kadar uzun sürmediği durumları tanımlamaktadır.

Bipolar Bozukluk Kimlerde Görülür?

Bipolar bozukluğunun görülme oranları erkek ve kadınlarda eşit olmaktadır. Ancak kadınlar depresyon dönemlerini daha uzun süre yaşarken, erkekler ise mani dönemlerini daha uzun süre yaşamaktadır.

Bipolar bozukluğunun oluşmasının üzerinde hastalarının kişilikleri de rol oynamaktadır. Özellikle dışa dönük, eğlenceli ve renkli kişilikler ile; melankolik ve güneşli melankolik kişilik yapılarına sahip kişilerde daha fazla bipolar bozukluk gözlemlenmektedir. Güneşli melankolik olarak tabir edilenler ise bir an coşkulu ve sonra içe dönük olan kişiler olmaktadır.

Bunların yanında ailesinde psikolojik bozukluk bulunan kişiler ve ebeveynlerden birinin bipolar bozukluk yaşadığı durumlarda kişilerde bipolar bozukluğunun görülme ihtimali de artmaktadır. 

Bipolar Bozukluk Neden Olur?

Bipolar bozukluğunun neden kaynaklandığı tam olarak belirlenememiştir. Ancak bazı etmenler bipolar bozukluğu riskini artırmaktadır. Bu etmenler içinde özellikle etkili olan üç başlık bulunmaktadır.

Genetik

Özellikle birinci dereceden yakın akrabalarda bipolar bozukluk bulunması hastaların riskini arttıran nedenler arasında olmaktadır. Bu sebeple anne, baba ya da kardeşlerde bipolar bozukluk görülmesi durumunda ailenin diğer bireylerine de doktor kontrolüne gitmeleri önerilmektedir. Ancak bipolar bozukluğun tek sebebi belirli bir gen olmamaktadır. Birçok aktarılan gen ve tetikleyici çevresel faktörler bipolar üzerinde etkili olmaktadır.

Beyindeki Kimyasal Dengesizlikler

Beyin fonksiyonları kontrol eden kimyasallara nörotransmitter adı verilmektedir. Nörotransmitlerin bir veya birkaçında görülen dengesizliklerin bipolar bozukluğuna neden olabilir. Yaşanılan bu dengesizlikler sonucunda hastalarda bipolar bozukluk semptomları görülebilir.

Tetikleyici Unsurlar

Yaşanılan stresli ya da travmatik olaylar bipolar bozukluğun nedenleri arasında yer almaktadır. Sevilen birinden ayrılma ya da ölümü, cinsel ya da fiziksel istismar ya da beyin travmaları gibi sebepler bipolar hastalığının tetikleyici faktörleri içinde yer almaktadır.

Bipolar Bozukluk Tanı Kriterleri

Bipolar bozukluğun tanısında hastaların öyküleri kadar aile geçmişlerinin de önemi bulunmaktadır. Genellikle klinik izlem ile tanı konulabilen bipolar bozukluğu eğer depresif dönemde ise o zaman tanı konması zorlaşabilmektedir.

Bir hastanın tam olarak bipolar tanısı alabilmesi için hastaların uzmanlar tarafından hem depresif hem de mani dönemlerinde tam olarak gözlemlenmeleri gerekmektedir. Bunun yanında hastaların uyuşturucu madde ya da alkol bağımlılığı söz konusu ise o zaman tanı koymak zorlaşabilir.

Bipolar bozukluğunun teşhisini zorlaştıran bir diğer etmen ise bulunduğu hastalık grubunda ki diğer hastalıklar ile semptomların benzemesidir. Bu sebeple her iki atak döneminin de gözlemlenmesi gerekliliğini doğurmaktadır.

Bunların yanında hastalarda aşırı aktif tiroide sahip olmaları da benzer semptomların yaşanmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de uzmanlar tiroid hormonları için kan tahlillerine başvurabilir. Bunun yanında beyin aktivitelerinin gözlemlenmesi için de MR gibi görüntüleme yöntemlerinden yardım alınabilmektedir.

Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Bipolar bozukluğunun tedavi süreci ve tedavinin başarısı hastaların hekimleri ile olan ilişkilerine ve hasta yakınlarının bu süreçte ne kadar destek oldukları ile yakından bağlantılı olmaktadır.

Psikoterapi

Psikoterapi yöntemleri söz konusu bipolar bozukluk olduğunda özellikle önemli olmaktadır. Bu tedaviler grup, aile ya da bireysel olarak gerçekleştirilebilir. Psikoterapi tedavi yöntemleri içinde psikoeğitim, sosyal ritim terapisi, kişiler arası terapi, bilişsel davranış terapisi ve aile terapisi yer almaktadır.

İlaç Tedavileri

Ani atak dönemleri için kullanılan ilaçlar hastaların kendilerine ve çevrelerine zarar vermelerini önlemek amacını taşımaktadır. Hastaların duygu durumlarının düzenlenmesi için antipsikotik ilaçlar tedavinin önemli bir parçası olmaktadır. Özellikle olarak devam eden hastaların mani dönemleri için kullanılan lityum bipolar tedavisinin altın standardı olmaktadır.

Kullanılan ilaç sınıflarının içinde nöbetlerin engellenmesini sağlayan antikonvülsan ilaçlar da bulunmaktadır. Bunların yanında hekimlerin gerekli görmesi halinde tedaviye atipik antipsikotik ilaçların kullanımını da başlatabilir.

Hastane Tedavileri

Bazı hastaların kendileri ya da çevreleri için tehlike oluşturmaları ya da kendilerine bakabilecek yeterliliğe sahip olmamaları durumunda tedavilerinin klinik ortamlarda devam etmesi gerekmektedir. Özellikle psikotik belirtileri bulunan hastalar için en çok tercih edilen tedavi seçeneği olmaktadır.

Bipolar Bozukluğunda Tedavi Ne Kadar Sürer?

Bipolar bozukluğun genellikle ailelerde de görülmesi sebebi aile bireyinin tedaviye verdiği yanıt, kişi için iyileşme ile ilgili ipuçları verebilmektedir. Diğer bir yandan her hastanın iyileşme süreci farklılık göstermektedir. Bu sebeple de tedavi planlarında farklılık gereklidir. Kişilerin stres seviyeleri, madde bağımlılıkları ve diğer bir sizi faktör iyileşme sürecinin biricik olmasına neden olmaktadır. Yine de genel olarak ilk iyileşme belirtilerinin görülebilmesi için 18 aylık bir tedavinin gerekli olduğu söylenebilir. 

Bipolar bozukluğun benzodiazepin ve alkol kombinasyonu ile tetiklenmesi halinde aile üyelerine göre iyileşme süresi daha uzun olmaktadır. Bu durumlarda ilk iyileşme belirtilerinin 18 aydan sonra görülmesi beklenmektedir. 

Bipolar Bozukluk Atakları

Bipolar bozukluğu atakları kişilerin ruh hallerin ani ve şiddetli bir şekilde değişimini ifade etmektedir. Ataklar hastalığın ilk dönemlerinde seyrek ve kısa süreli görülürken tedavi edilmemesi durumunda ataklar sıklaşır ve daha uzun sürer.

Bipolar Bozuklukta Evlilik ve Cinsel Yaşam

Genel olarak zor bir deneyi olan evlilikte eşlerden birisinin bipolar bozukluk tanısı alması durumunda ilişki daha karmaşık bir hale gelmektedir. Buna rağmen bipolar tanısı almış kişilerin de mutlu evlilikleri bulunmaktadır.

İletişim

Eşlerden birinin manik ya da depresif dönemde olması iletişiminin akıcı olmasını engellemektedir. Ancak eşlerin birbirine anlayışlı davranması iletişimin daha iyi bir hale gelmesini sağlayabilir. Çiftlerin belli bir düzeyde duygusal açıklamalar yapması iletişimin daha kuvvetli olması açısından hayati önem taşımaktadır. 

Bipolar hastaları ve eşleri ile yapılan çalışmalarda, eşlerin hasta olması diğer eşin kendisini üzgün ve çaresiz hissettiklerini ortaya koymuştur. Bunun yanında bipolar hastalığının evlilikleri üzerindeki etkilerini değerlendirmede zorlanmışlardır. Sonuç olarak eşlerden birisinde bipolar bozukluk olması durumunda evlilik içindeki iletişim etkilenmektedir. 

Cinsel yaşam

Bipolar eşlerin cinselliğe olan ilgileri içlerinde bulundukları döneme ve kullandıkları ilaçlara bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bazı ilaçlar kişinin cinselliğe olan ilgisinin azalmasına neden olurken; mani döneminde olmaları ise cinselliğe karşı aşırı ilgi duymalarına neden olmaktadır.

Bunların yanında bipolar bozukluk üzerine yapılan araştırmalar mani döneminde hastaların hiperseksüaliteye eğilimli olduğunu göstermektedir. Bu sebeple de bu dönemde olan eşler tehlikeli cinsel ilişki ya da aldatmaya daha yatkın olurlar. 

Ebeveynlik

Bipolar bozukluğu olan kişiler için ebeveyn olmak ödüllendirici olabileceği gibi durumun kötüleşmesine de neden olabilmektedir. Çünkü bipolar hastaları için aile sorumlulukları ve çocukların hastalıkları gibi durumlar stres kaynağı olmaktadır. Bu durum da ruh hallerinin değişmesine neden olur. Bu durum diğer eşin zorluk yaşamasına neden olmaktadır. Diğer bir yandan ebeveynlerinden birinin yaşamış olduğu bipolar bozukluğun çocuğun yaşına bağlı olarak anlatılması ve çocuğun bu durumu anlaması da zorlu olmaktadır. 

Nasıl Yardım Edilebilir?

Evlilikte eşlerden birinin bipolar bozukluğu olması durumunda her iki eşin de birbirine şefkat göstermesi zorlu olabilmektedir. Çünkü bipolar bozukluğu olan eş bir önceki dönemdeki davranışlarından dolayı kendisini suçlu hissedebilir. Diğer yandan diğer eş yaşadıklarından dolayı kızgınlık ya da dargınlık hissedebilir.

Bu durum ilişkinin devam etmesinde bazı sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Ancak çiftlerin birbirlerini desteklemeyi öğrenmeleri ile bu süreç kolaylıkla aşılabilir. Bunun için bipolar bozukluğu olan eşe yardım edecek birçok yol bulunmaktadır. Bunların içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Bipolar bozukluk konusunda yeterli bilgi sahibi olmak
• Eşin hastalığının dışında bir karakteri olduğunu kabul etmek
• Eşlerin surumla ilgili deneyimlerini paylaşmaları ve dikkat edilmesi gereken konuları belirlemeleri gerekir.
• Bipolar olan eşe sorular sormak ve onu aktif bir şekilde dinlemek iletişim kurabilmenin en önemli adımlarından olmaktadır.
• Bipolar atakları ortaya çıktığında eşe ve eve yardım edecek bir planın oluşturulması gerekir.
• Belirtilerin kötüleşmesi durumunda uygulanacak bir planın yapılması gerekir. 
• Bipolar eşin tedavisinde tutarlı olması yönünde desteklenmesi gerekir.
• Sağlıklı günlük rutinlerin desteklenmesi gerekir.

Bunun yanında bipolar bozukluğu olmayan eşin de kendisi için dikkat etmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar kısaca şu şekilde özetlenebilir:

• Kendilerine karşı her zaman nazik ve şefkatli olmalıdırlar.
• Öz bakımlarını ihmal etmemelidir.
• Başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi gerekir.
• İhtiyaç olması halinde yardım almaktan kaçınılmamalıdır.
• Sınırlarının belirlenmesi ve bu sınırlara sadık kalınması gerekir
• Sınırların ihmal edilmesi durumunda neler olacağı konusunda her zaman net olunması gerekir.

Boşanma Ne Zaman Konuşulmalı?

Bazı durumlarda bipolar bozukluğu olan kişilerin de evlilikleri yürümeyebilir. Bu durumda eşler için boşanma bir seçenek olmaktadır. Boşanma özellikle aşağıda belirtilen noktaların oluşmasında düşünülmesi gerekir:

• Bipolar bozukluğun özellikle mani dönemlerinde kişilerin aşırıya kaçması diğer eşin suistimal edilmesine neden olmaktadır. Bu aşırılıkların içerisinde özellikle finansal sorunlar ve aldatmalar öne çıkmaktadır. Ailenin finansal olarak sıkıntıya girmesine neden olmak ya da sadık olmamak boşanma için geçerli nedenlerin başında gelmektedir.
• İlişkinin sürekli olarak sağlıksız bir hal alması
• Kendi ihtiyaçların karşılanamaz bir hal alması
• Güvende hissedememe

Bunun yanında bipolar bozukluğu olan kişinin de ayrılma kararı alması son derece normaldir. Bu kararın alınması için geçerli olabilecek durumlar ise şunlardır:

• İlişkinin fiziksel, ruhsal ve psikolojik olarak güvensiz hissettirmesi
• Eşlerin yeterince destek olmaması
• Eşleri tarafından sürekli olarak yargılanmak

Bipolar Hastaları Ne Kadar Yaşar?

Genel olarak ruh sağlığı problemi ile yaşayan kişilerin beklenilen yaşam süresinin kısalması söz konusudur. Bipolar bozukluğu olan bir kişinin beklenen yaşam süresi ise 67 yıl olmaktadır. Bu sebeple de toplumun beklenen yaşam süresinden 11- 20 yıl daha kısa olduğu bilinmektedir. Bunun yanında bipolar hastalığına sahip kişilerin beklenen yaşam süreleri ile ilgili olarak şunlar da söylenebilir.

• Ölüm riskleri genel nüfusa oranla 2,6 kat daha fazla olmaktadır. 
• Tanı yaşam süresini etkilemektedir. Bu sebeple de genç yaşta bipolar teşhisinin konulması durumunda beklenen yaşam süresi daha kısa olmaktadır.

Bipolar hastalığı bulunan kişilerin yaşam süresinin kısalmasının nedenleri genel olarak genel fiziksel sağlığın daha kötü olmaktadır. Bunun yanında bipolar bozukluk aşağıda yer alan durumlarda daha yüksek oranda görülür.

• İntihar
• Kanser
• Solunum yolu hastalıkları
• Sigara kullanımı
• Metabolik sendrom
• Tip 2 diyabet
• Yüksek tansiyon
• Kardiyovasküler sorunlar

Bipolar bozuklukta yaşam süresinin uzatılması için uygulanabilecek yöntemlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Meyve, sebze, tam tahıllar, yağsız et ve balıktan oluşan tam bir diyetin uygulanması
• Ilımlı alkol tüketimi
• Sigara kullanımından kaçınmak
• Her gün 30- 60 dakika egzersiz yapmak
• Kan basıncının düşürülmesi
• Kolesterolün azaltılması
• Kilo yönetimi
• Psikolojik destek alınması
• İlaçların düzenli kullanılması
• İntihar düşüncesinin azaltılmasına yönelik yöntemlerin uygulanması

Bipolar Bozukluğu Genetik Mi?

Bipolar bozukluk genellikle kalıtsal olarak görülen bir hastalıktır. Hastalığın nedeni yaklaşık olarak %80 oranında genetik olmaktadır. Bu sebeple de aileden geçme olasılığı en yüksek psikolojik bozukluk olmaktadır. 

Aile bireylerinden birisinde bipolar bozukluk bulunması halinde çocukta görülme ihtimali %10 olmaktadır. Her iki ebeveynde de bipolar bozukluk olması halinde ise çocuklarında bipolar görülme olasılığı %40’a kadar çıkmaktadır. Ancak ailede bipolar bozukluğun bulunması diğer aile bireylerinde de görüleceği anlamına gelmemektedir.

Bipolar Bozukluk ve Şizofreni Farkı

Bipolar bozukluk ile şizofreni birbirinden çok farklı iki ruh sağlığı sorunu olmaktadır. Bipolar bozukluğu bulunan kişilerde yoğun ruh hali değişiklikleri karakteristik olarak görülürken, şizofrenide halüsinasyon, sanrı veya düzensiz düşünceler ile karakterize olmaktadır. 

Bipolar bozukluğu olan kişilerde psikotik belirtilerin görülmesinin mümkün olmasından dolayı şizofreni teşhisi almaları sık görülen bir durum olmaktadır. Bunun yanında şizofreni görülen kişilerde diğer ruh sağlığı sorunları da görülebileceği için aynı zamanda bipolar bozukluk da görülebilir.

Bipolar Bireyler İle Yaşam

Bipolar bozukluğu olan biri ile birlikte yaşamak bazı zorlukları beraberinde getireceği gibi aynı zamanda doğru bir şekilde desteklenmeleri de gerekmektedir. Bunun için gerekli ipuçlarının içerisinde şunlar yer almaktadır.

Bipolar Bozukluk Konusunda Açık Olmak

Konuşmaya ve deneyimlerini dinlemeye açık olmak, kişilerin desteklendiğini ve kabul edildiğini hissetmelerine yardımcı olmaktadır. Bunun şu adımlar denenebilir.

• Bipolar bozukluğu olan kişilerin sorunları çözmekten ziyade, ne yaşadıklarını anlamak istendiğinin hissettirilmesi gerekmektedir.
• Nasıl hissettiklerini anlayabilmek için açık uçlu soruların sorulması gerekmektedir.
• Deneyimlerinin küçümsenmemesi gerekir. 
• Tavsiye vermek yerine dinlenilmeleri gerekmektedir.

Uyarı İşaretlerinin ve Tetikleyicilerin Öğrenilmesi

Bipolar bozukluğu olan çoğu kişi ruh hali atağı yaşamak üzere olduğuna dair sinyaller vermektedir. Ayrıca birçok kişide atağın tetiklenmesine neden olacak etmenler de bulunmaktadır. Bunun için şunların denenmesi önerilmektedir.

• Uyarı işaretleri hakkında konuşulmalı ve bu işaretlerin neler olduğu keşfedilmelidir.
• Bir bölümden önce sıklıkla gerçekleşen davranışların fark edilmesi halinde bu davranışların kişiye söylenmesi gerekir.
• Tetikleyicilerin neler olduğunu ve bunlar nasıl kaçınılacağının ya da yönetilebileceğinin anlaşılması gerekmektedir.

Zor Zamanlar İçin Plan Yapmak

Bipolar bozukluğu olan kişilerin kendilerini iyi hissettikleri dönemde sunulabilecek destekler ile ilgili konuşulması gerekmektedir. Bu sayede daha istikrarlı olunabilir ve olaylar daha fazla kontrol altına alınabilir. Bu konuşmada tartışılabilecek konular içerisinde şunlar yer alabilir.

• Geçmişte işe yarayan ya da yaramayan şeylerin not edilmesi
• Zorlandıklarını belirten özel sözcüklerin ya da işaretlerin üzerinde anlaşılması
• Projeler ve taahhütler hakkında ikinci bir görüşün sunulması ile çok fazla yükün altına girip girmediklerinden emin olmak
• Atak dönemlerinde paralarının yönetilmesine yardımcı olmak
• Düzenli yemek ve uyku düzeni de dahil olmak üzere bir rutin oluşturmalarına yardımcı olmak
• Kriz planı geliştirmek

Zorluk Yaratan Davranışların Konuşulması

Birinin ruh sağlığının desteklenmesi sinir bozucu, zorlu ve korkutucu olabilir. Birinin sizin görmediğiniz ya da duymadığınız şeyleri görüp duyması ve inançlarını paylaşmadığınız için öfkelenmesine ve kafasının karışmasına neden olabilir. Bu durumlarda yapılabilecekler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Eğer sakin kalmak mümkünse sakin kalınmalıdır.
• Eğer bunu deneyimleyebilecek durumda iseler nefes egzersizleri ve gevşeme konusunda yardım edilmelidir.
• Gerçekliklerini doğrulamak ve sorgulamak yerine onların nasıl hissettiklerini desteklenmeye odaklanılması gerekir. İnançlar paylaşılmasa da gerçek hissettiklerini anladığınızın hissettirilmesi gerekmektedir.

Manik bir dönem sırasında utanç verici ya da üzen davranışlarda bulunabilir. Bu dönemde denenebilecekler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kendilerini hazır hissettiklerin nasıl hissedildiğinin tartışılması gerekmektedir.
• Genel eylemler hakkında ifadeler kullanmak yerine yaptıkları belirli şeylerin nasıl hissettirdiğinin açıklanması gerekir.
• Yargılayıcı ya da eleştirel olunmamalıdır. 

Depresif hissettikleri dönemlerde insanlarla iletişim kurmaktan veya onlara yanıt vermekten kaçınabilirler. Bu durumla başa çıkmak bazı zamanlarda son derece zor olabilir. Onlar hakkında endişeli ya da reddedilmiş hissedilmesi mümkün olmaktadır. bu durumda denenebileceklerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Mümkünse olayların kişisel algılanmasından kaçınılması gerekmektedir.
• Cevap vermeseler dahi kontrol altında tutulmaya devam edilmelidir.
• Uzun yanıt gerektirmeyen soruların yönetilmesi gerekmektedir. 

Hastaların kendilerini daha iyi hissettikleri dönemde gelecekte benzer bir durum yaşandığında bu durumla başa çıkmak için yapılacaklar tartışılabilir. Bunların içerisinde iyi olduklarını ancak konuşmak istemediklerini belirten kod sözcükler oluşturulabilir.

Varsayımlarda Bulunmaktan Kaçınmak

Bipolar bozukluğu olan kişilerle ilgilenen kişiler kendilerini sürekli olarak yeni bir atağın başlayıp başlamadığına dair işaretler ararken bulabilirler. Bu son derece anlaşılabilir bir durum olmakla birlikte desteklemek için iyi bir yol olmayabilir. Bunun yerine şunlar denenebilir.

• Herkesin farklı olduğu unutulmamalıdır. Genel olarak iyi hissederken çeşitli duygu ve davranışlar sergilenmesi mümkündür.
• Ruh halindeki herhangi bir değişikliğin hastalığın bir belirtisi olduğunun varsayılmaması gerekmektedir. Her kişinin deneyimi eşsizdir. Emin olunmaması halinde kontrol etmek için kişilerle konuşulması gerekmektedir.
• Aksiliklerin normal olduğunun hatırlanması gerekir. Bir süre belirtiler iyi bir şekilde yönetilebilir. Ancak daha sonrasında zorlu dönemler geçirebilirler. 
• Hastanın ne yapabileceğini ve yapamayacağını varsaymaktan vazgeçilmesi gerekmektedir. Yardıma ihtiyaçları olduğu düşünüldüğünde desteğin sunulması gerekir. Ancak istedikleri ya da ihtiyaç duydukları şeyin bu olduğundan emin olmadan onun adına bir şey yapılmaması gerekmektedir.

Kendine İyi Bakmak

Bipolar bozukluğu olan kişiler ile ilgilenirken kişilerin kendilerini de ihmal etmemesi gerekmektedir. Desteklenen kişi hakkında çok endişeli hissedilebilir. Ancak kendi refahında düşünülmesi gerekmektedir. Bunun için şunlar denenebilir. 

• Güvenilen biri ile konuşulması
• Sorumlulukları aile üyeleri veya arkadaşlarla paylaşmak
• Rahatlamanın yollarının bulunması
• Küçük kazanımlarla gurur duymak ve bunların kutlanması
• Kendine karşı nazik davranmak

Bipolar Bozuklukta Öz Yönetim

Bipolar bozukluk, kişilerin kendileri üzerinde çok az kontrolleri varmış gibi hissetmelerine neden olabilir. Ancak belirtin yönetilmesi ve refahın iyileştirilmesi için yapılabilecek birçok şey bulunmaktadır. 

Ruh Halinin Öğrenilmesi

Ruh halinin nasıl anlaşılacağının öğrenilmesi, yönetilmesinin yollarının bulunmasına yardımcı olabilir. Bunun için şu ipuçlarından yararlanılabilir.

Ruh Halinin İzlenmesi

Belirli bir zaman dilimindeki ruh halinin takip edilmesi yardımcı olmayadır. Ruh hali kalıpları bir günlüğe ya da telefona not edilebilir. Bunun yanında ruh hali ölçekleri ve ruh hali günlük olarak tasarlanmış uygulamalardan da yardım alınabilir.

Tetikleyicilerin Anlaşılması

Ruh halinde neyin değişiklik yarattığının anlaşılması yardımcı olabilir. Tetikleyiciler her hasta için farklılık gösterebilir. Bazı tetikleyici örnekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kendini bunalmış hissetmek
• Stresli dönemler
• Düğün, çocuk sahibi olma ya da sevilen birinin kaybedilmesi gibi önemli yaşam olayları
• Değişim ya da belirsizlik dönemleri
• Uyku eksikliği
• Diğer fiziksel ve ruhsal problemler
• Bipolar bozukluğu tedavisinde değişiklikler ya da sorunlar

Kalıpların anlaşılması yönetim için yardımcı olacaktır. Daha sonrasında tetikleyicileri önlemek veya etkisini en aza indirmek için harekete geçilebilir.

Uyarı İşaretlerinin Öğrenilmesi

Ataklardan önce nasıl hissedildiği ile kalıplar fark edilebilir. Bu değişiklikler içerisinde şunlar yer alabilir.

• Uyku düzeni
• Yeme alışkanlıkları veya iştah
• Davranış

Ruh halinde bir değişiklik olacağını farkında olmak şunların yapılmasına yardımcı olabilir.

• Destek sistemlerine başvurmak
• Kendine iyi bakmaya odaklanmak
• Uyarı işaretlerinin yardımcı olan kişilerle paylaşılması

Pratik Adımların Atılması

Bipolar bozukluğun günlük yaşam üzerindeki etkilerin yönetilmesinde yardımcı olacak bazı pratik ipuçları içerisinde şunlar yer almaktadır.

Bir Rutine Bağlı Kalmak

Bir rutine sahip olmak ruh halinin yüksek olduğu durumlarda daha sakin, ruh halinin düşük olduğu durumlarda daha motive ve genel olarak daha istikrarlı hissetmeye yardımcı olacaktır. Rutin şunları içerebilir.

• Yemek ve uyku saatleri gibi günlük aktiviteler
• Zaman ayırma, rahatlama, farkındalık, sosyal planlar ve hobiler
• Herhangi bir ilacı her gün aynı saatte almak

Stresin Yönetilmesi

Stres ruh hali değişikliklerinin tetiklenmesine neden olabilmektedir. Bunun için dikkate alınacak ipuçlarının içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Stresten kaçınmak
• Stresin yönetilmesi
• Stresli hissedilen zamanlarda kendine iyi bakmak

Mali Durumun Yönetilmesi

Mali durum kontrolden çıktığında hissedilen çok korkutucu ve stresli olabilir. Bu konuda zorlanılması halinde atılabilecek pratik adımlar hakkında güvenilen biri ile konuşulması gerekmektedir. Ayrıca yardımcı olabilecek kuruluşlar da bulunmaktadır. 

Kriz İçin Önceden Plan Yapmak

Bir krizin ortasındayken, insanlara hangi tür desteğin yararlı olduğunu söylemek zor olabilir. İyi zamanlarda hasta dönemlerde nasıl davranılmasının istenildiğine dair bir plan yapılması yararlı olabilir. 

Fiziksel Sağlığa Dikkat Etmek

Fiziksel sağlığa dikkat etmek çoğu zaman ruhsal refahın desteklenmesine yardımcı olmaktadır. Sağlığın yönetilmesini sağlayan ipuçları içerisinde şunlar yer almaktadır.

Yeterince Uyumak

Bipolar bozukluğu olan çoğu kişi için bozulmuş uyku düzeni hem ataklarda hem de atakların belirtisi olarak görülmektedir. Yeterince uyumak ruh halinin sabit tutulmasına ya da atağın kısalmasına yardımcı olabilir.

Sağlıklı Beslenmek

Dengeli ve besleyici bir diyet ile beslenmek kişilerin kendilerini daha iyi hissetmelerine, net düşünmelerini ve ruh hallerini sakinleştirmelerine yardımcı olmaktadır.

Düzenli Egzersiz Yapmak

Yoga ya da yüzme gibi hafif egzersizleri rahatlamaya ve stresin yönetilmesine yardımcı olmaktadır. Bunun yanında düzenli egzersiz yapmanın faydaları içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Manik durumda enerjinin atılmasını sağlar.
• Depresif durumda iyi hissetme kimyasallarının salgılanmasını sağlar.

Bir Destek Ağının Kurulması

Destek ağının bulunması ruh halinin yönetilmesine yardımcı olabilir. Aile, arkadaşlar ya da güvenip konuşulabilecek kişilerin sundukları destekler içerisinde şunlar yer alabilir.

• Ruh hali değişikliği yaşıyor olabileceklerinin işaretlerini tanımak.
• Rutin ve sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturarak hastaların kendilerine bakmalarına yardımcı olmak.
• Dinlemek ve anlaşılmak
• Manik dönemlerde yaşananları düşünmeye ve hatırlamaya yardımcı olmak
• Krizlere hazırlıklı olamaya yardımcı olmak.