Borderline Kişilik Bozukluğu

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

Kişinin sosyal yaşamında çeşitli problemlere neden olan ve sınırda kişilik bozukluğu olarak da bilinen borderline kişilik bozukluğu, hastalığa sahip kişilerin insanlara karşı olan duygularında ve hayatı algılama biçimlerinde de sorunlar yaratır. Zihinsel bozuklukların arasında en öne çıkanlardan olan borderline kişilik bozukluğunda sergilenen anti-sosyal davranışlar nedeniyle hastalar, öfke ve dürtüsellik gösterebilirler.

Borderline kişilik bozukluğu, kişinin hayatını büyük ölçüde etkileyen ve doğru ikili ilişkiler kurmasına engel olan bir rahatsızlıktır. Bu yönü ile toplumsal yaşantıda hastanın yalnız kalmasına neden olabilir. Bu yalnızlık ise daha ciddi semptomlar göstermelerine sebep olur.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tanı Yöntemleri

Borderline kişilik bozukluğu tanısı daima uzman bir psikiyatrist tarafından konulmalıdır. Uzmanın yapacağı psikiyatrik değerlendirme sonucunda hastaya çeşitli anketler de sunulabilir. Hastanın hikayesi, bu noktada dikkatle ele alınır. Belirtileri ve hastanın durumunu en iyi şekilde analiz eden uzman, borderline kişilik bozukluğu tanısını koyar.

Tanı konulurken, belirtilerin biri ya da birkaçı değil, tamamı ele alınır. Özellikle öfke patlamaları durumu teşhis konma sırasında dikkate alınır. Zihinsel bozuklukların pek çoğu benzer özellikler sergilediği için tanının konulması konusunda acele edilmez. Doğru tedavi yöntemleri için eksiksiz tanı büyük önem taşır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Borderline kişilik bozukluğu, diğer psikiyatrik rahatsızlıklar gibi çeşitli semptomlar ile ortaya çıkar. Belirgin göstergelere sahip olmasının yanı sıra hastanın çevresinde bulunanlar tarafından da bu durum gözlemlenebilir. Günlük hayatta pek çok açıdan zorlayıcı etkilere sahip olan hastalığın en dikkat çeken belirtileri şunlardır:

• Güven sorunu
• Terk edilme korkusu
• Uçlarda yaşanan duygular
• Dürtüsellik
• Ani duygu durum değişimleri
• Tehlikeli ve stresli davranışlar sergileme
• Çabuk hayal kırıklığına uğrama
• Anti-sosyal davranışlar
• Değersiz hissetme
• Aşağılık duygusu
• İntihar eğilimi
• Saldırganlık
• Kumar oynama, gereksiz para harcama
• Değersizlik hissi
• Hassasiyet
• Kimlik karmaşası 
• Yalnız kalma endişesi 
• Kendine zarar verme
• Aşırı davranışlarda bulunma
• Öfke nöbetleri
• Zararlı alışkanlıklar edinme
• Dikkatsiz tavırlar

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedenleri

Borderline kişilik bozukluğu nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Genellikle genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkan borderline kişilik bozukluğu, erişkin dönemde artış gösterebilir.

Yapılan çeşitli çalışmalar ile bu durumun kalıtsal olabileceği ve aile bireylerinde benzer rahatsızlıklar varsa daha sık rastlanabileceği öğrenilmiştir. Ayrıca bilinen diğer zihinsel bozuklukların bir kısmı ile de ilişkili olabileceği ortaya çıkmıştır.

Hastaların birçoğunun hikayesinde; çocukluk dönemi travmaları büyük rol oynar. Cinsel istismara uğrayan ya da fiziki şiddete maruz kalan çocukların, gençlik yıllarında borderline kişilik bozukluğu belirtileri gösterdiği bilinir. Aile içi şiddet ve baskıcı bir aile ortamı da pek çok mental rahatsızlıkta olduğu gibi borderline kişilik bozukluğu için de etken olabilmektedir. Ayrıca ebeveynlerinden yeterli ilgi ve sevgi görmeyen çocuklar da genç yetişkinlik dönemlerinde borderline kişilik bozukluğu belirtileri gösterebilirler.

Borderline kişilik bozukluğu hastalarının beyinlerindeki öfke bölgelerinde farklılıklar gözlemlenmiştir. Serotonin hormonunun seviyesinin düşük olması da borderline kişilik bozukluğuna sebep olan faktörler arasında gösterilebilir. Kişinin karar alma mekanizmasını ve tüm hayatını büyük ölçüde etkileyen borderline kişilik bozukluğu, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Büyük ölçüde çevresel faktörlerin neden olduğu düşünülen rahatsızlıkta, erken tanı ve tedavi önemlidir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri

Bilinen diğer zihinsel bozuklukların tedavilerinde olduğu gibi borderline kişilik bozukluğu tedavisi için de bir uzmandan yardım alınmalıdır. Uzman desteği ile tedavi edilebilen borderline kişilik bozukluğunun, tıbbi yardım almadan tedavi edilmesi mümkün değildir. Tedavinin ilk adımında, hastaya çeşitli psikoterapi yöntemleri uygulanır. Psikoterapi yöntemleri, hastanın durumlara verdiği tepkileri yoluna koyma ve dürtüselliğini ortadan kaldırma odaklı ilerler. Uzun ama etkili bir tedavi şekli olan psikoterapi ile hızlı değişen duygu durumuyla baş etme teknikleri öğretilir. Psikoterapinin yanı sıra kimi zaman hastanın durumuna bağlı olarak ilaç tedavisi de uygulanır. Uzman psikiyatrist uygun gördüğü takdirde hastaya ilaç desteği vermek, süreci daha rahat geçirmeyi sağlar. İlaç tedavisinde, serotonin hormonunu artıran ilaçlar tercih edilebilir. İlerlemiş vakalarda ise hastaneye yatış ile daha etkin bir tedaviye başlanabilir. Bu şekilde hastanın kendisine zarar verme eğiliminin de önüne geçilir.

Tedavi sürecinde hastaya uygulanan psikoterapi yöntemleri ise şunlardır:

• Diyalektik davranış terapisi
• Zihinselleştirme odaklı terapi
• Şema odaklı terapi
• Duyguları yönlendirebilme odaklı eğitim

Borderline Kişilik Bozukluğu Özellikleri

Psikiyatrinin alanına giren zihinsel bozuklukların başında gelen borderline kişilik bozukluğu, sahip olduğu bir takım özellikler ile benzer zihinsel bozukluklardan ayrılır. Doğru tedavi ile günlük hayatta problem çözme becerisi kazandırılan borderline kişilik bozukluğu hastalarının, nüfusa oranı ise yaklaşık %2 kadardır. Erkeklerde daha nadir görülen hastalıkta, hasta takibi büyük önem taşır. Genelde aile hayatında, iş ortamında ve arkadaş çevresinde sıklıkla sıradan konular için sorun yaşayan insanlarda borderline kişilik bozukluğuna rastlanabilir.

Doğru karar verme yetisini büyük ölçüde etkileyen bozukluk nedeniyle çeşitli tehlikeli durumlara açık olan hastalar, genellikle kendilerine de zarar verebilirler. Ayrıca alkol ve uyuşturucu bağımlılığı olan pek çok kişide borderline kişilik bozukluğu belirtileri görülebilir. Zararlı alışkanlıkların yanı sıra kontrolsüz cinsel ilişkiye girme gibi riskli durumlara da açık olan hastalar, terk edilme korkusu nedeniyle yanlış kararlar alırlar. Yalnız kalma ve hayal kırıklığına uğrama gibi durumlar ile baş etme konusunda yetersiz olan hastalar, bu durumlara aşırı tepki verebilme özelliği gösterirler.

Sosyal hayatın içinde uyumsuz davranan ya da birtakım sorunlarla mücadele etmek zorunda kalan borderline kişilik bozukluğu hastaları, aniden değişen görüşleri ve davranışları ile kolayca fark edilirler. Tutarsız fikirler, çabuk sinirlenme, dürtüsel hareket etme ve intihar eğilimi gibi olumsuz özellikleri bünyesinde barındıran borderline kişilik bozukluğu, tedavi edilmediği takdirde daha da ilerleyebilir. İlerleyen vakalarda, hasta hem kendisi hem de yakınları için tehlike arz eder.

Borderline Kişilik Bozukluğu Ve Bipolar Farkı

Her ikisi de zihinsel bozukluklardan olan bu hastalıkların en büyük farkı, borderline kişilik bozukluğunun daha istikrarsız bir ruh haline sebep olmasıdır.

Borderline kişilik bozukluğu, uzun sürelere yayılan ve kişinin benlik karmaşası yaşadığı bir durum olarak özetlenebilir. Karmaşık bir duygu duruma sahip olan hasta, saldırganlık ve kendine zarar verme gibi davranışlar sergileyebilir. Bipolar bozuklukta ise aniden gelen ataklar ile kişinin ruh hali değişebilir. Ataklar arasında ise daha tutarlı davranan hasta, geçişler sırasında duygularını uçlarda yaşar.

Borderline kişilik bozukluğu yaşayan hastalar, ikili ilişkilerde karşılarındaki kişiye bir anda çok bağlanırken, aniden sebepsiz yere o kişiyi değersizleştirebilirler. Bipolar bozuklukta ise yalnızca ataklar sırasında kişi depresif, manik ya da manik depresif tutumlar sergileyerek, duygu durumlarında değişiklik yaşarlar.