Cushing Sendromu

Onaylayan Doktor (-lar) ; Neslihan Kurtulmuş , Canan Demir • Tem 07, 2022

KISA YOL

Cushing sendromu nadir görülen hastalıklar içerisinde yer almaktadır. Kadınlarda erkeklerden 3 kat daha fazla görülen hastalığın en karakteristik belirtisi ise halk arasında ay dede yüzü denilen yüzün yuvarlaklaşmasıdır.

Cushing Sendromu Nedir?

Böbrek üstü bezlerinden salgılanan kortizol hormonu hayati önem taşıyan hormonlardan biri olmaktadır. Vücuttaki neredeyse tüm dokular için gerekli olan bu hormonun gereğinden fazla bulunması ise vücutta sağlık problemlerine neden olmaktadır. Bunlardan birisi de Cushing sendromu olmaktadır.

Cushing Sendromunun Nedenleri

Cushing hastalığının nedenleri hastalığın türüne göre değişiklik göstermektedir. Ekzojen Cushing Sendromu denilen türüne genellikle herhangi bir hastalık için dışarıdan verilen fazla kortizol neden olmaktadır.

Cushing hastalığının bir diğer türü olan Endojen Cushing Sendromuna ise vücutta fazla kortizonun salgılanması neden olmaktadır. Vücutta gereğinden fazla kortizonun salgılanmasına ise genellikle hipofiz bezinde görülen ve iyi huylu olan tümörler neden olmaktadır.

Cushing Sendromunun Belirtileri

Cushing sendromu hastalarında görülen ayırt edici belirtilerin başında hastaların gövde kısmından aşırı derece de kilo alması bulunmaktadır. Bu hastaların kol ve bacaklarında herhangi bir kilo alımı gerçekleşmez. Santral obezite olarak adlandırılan bu durumun yanı sıra hastalarda şu belirtiler de görülmektedir.

Yüzde yuvarlaklaşma,
Yüzde kızarıklık,
Omuzlar arasında ve üst kısımda kilo alımı,
Omuzların arasında yağ birikmesi,
Ciltte incelme,
Kolay morarma,
Karın ve koltuk altı bölgesinde kırmızı- mor çatlaklar,
Yağlı ciltlerde sivilce artışı,
Kan şekeri yüksekliği,
Kolesterol yüksekliği,
Kas güçsüzlüğü,
Kemiklerin kolay kırılması,
Adet düzensizliği,
Tüylenmede artış,
Sertleşme problemleri,
Depresyon,
Kaygı,
Sinirlilik hali,
Saç dökülmesi,

Cushing Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Cushing sendromundan bahsedebilmek için kandaki kortizol seviyesinin belirlenmesi gerekir. Bu sebeple de Cushing sendromundan şüphelenilen hastaların kan, idrar ve tükürük tahlilleri alınmaktadır. Bunların yanında hastalığın nedeninin anlaşılabilmesi için de MR ve tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılmaktadır.

İdrar ve Kan Testleri

Kan ve idrar ile vücutta var olan kortizol seviyeleri ölçülmektedir. İdrar testinin bu amaç ile gerçekleşebilmesi için ise hastaların 24 saat boyunca idrar toplamaları gerekir. Bunların yanında kortizol içeren grupların etkisinin anlaşılabilmesi için hekimler hastalarından ilacı kullanmadan önce ve kullandıktan sonra da tahlil yaptırmalarını isteyebilirler.

Tükürük Testi

Sağlıklı bir insanda vücutta bulunan kortizol seviyeleri gün içerisinde yükselip düşmektedir. Özellikle akşam saatlerinde ise kortizol seviyeleri en düşük seviyede seyreder. Bu sebeple de hastalardan gece geç saatlerde alınan tükürük örneği ile cushing sendromu kolaylıkla teşhis edilebilir.

BT ve MR Taramaları

Görüntüleme yöntemleri kullanılarak cushing sendromuna neden olabilecek anormallikler saptanmaktadır. Bu sebeple de hipofiz ve böbrek üstü bezlerinin incelenmesi yapılır.

Hastalara uygulanan bu testler aynı zamanda diğer hastalıkların da elenmesini sağlamaktadır. Çünkü alkolizm ya da polikistik over sendromu gibi hastalıklar Cushing sendromunu taklit etmektedir.

Cushing Sendromu Tedavisi

Eğer hastalığın türü Ekzojen Cushing sendromu ise o zaman hastalığın tedavisinde bu duruma neden olan ilaçların kullanımının kesilmesi gerekmektedir. Ancak hasta uzun süreli kortizol içeren ilaç kullanıyor ise bu ilacın birden bire kesilmesi doğru olmamaktadır. Bu sebeple de ilaçların hekim kontrolünde ve kademeli olarak kesilmesi gerekir.

Diğer bir yandan hastalığın türünün Endojen Cushing Sendromu olması durumunda ise kortizol fazlalığının nedenine yönelik olarak tedavinin uygulanması gerekir. Bunun için de genellikle hipofiz bezinde oluşan tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması gerekir. Eğer tümörün tam olarak çıkarılması mümkün olmaz ise o zaman hastalara radyocerrahi yöntemleri uygulanmaktadır. Ayrıca tedavi seçenekleri arasında kortizol seviyesinin azalmasına yardımcı olan bazı ilaçlar da kullanılmaktadır.

Cushing Sendromu Hastaları Nasıl Beslenmelidir?

Cushing sendromunun tedavisinde hastaların beslenme düzenleri önemli olmaktadır. Çünkü vücutta kortizol fazlalığının bulunması kan şekeri, yağ dağılımı, kolesterol ve tansiyon üzerinde etkili olmaktadır. Bu etkilerinden dolayı Cushing sendromu hastalarının beslenme düzenlerinde özellikle dikkat etmeleri gereken bazı noktalar bulunmaktadır.

Cushing sendromunun neden olduğu fazla kiloların giderilebilmesi için az kalori ancak besleyici gıdaların tüketilmesi gerekir.
Cushing sendromu sebebiyle oluşan kemik kırıklarının önüne geçebilmek için ise beslenmenin kalsiyum açısından zenginleştirilmesi gerekir. Ayrıca hastaların yeterince D vitamini almaları da kemik sağlığının desteklenmesi için önemlidir.
Hastalarda görülen yüksek tansiyonun önlenebilmesi için ise beslenme düzeninden sodyumun çıkarılması gerekir. Bu sebeple de hastaların yemeklerinde tuz kullanmamaları ve işlenmiş gıdalardan uzak durmaları önemlidir.
Bunların yanında kolesterolün yükselmesinin önüne geçmek için yağlı besinlerden uzak durulmalı ve lif açısından zengin olan besinlerin beslenme düzenine dahil edilmeleri gerekir.
Son olarak karbonhidrat metabolizmasının kontrol altına alınabilmesi için ise şeker tüketiminin azaltılması gerekir.

Cushing sendromunda diyet

Cushing sendromuna aşırı kortizol üretiminin neden olmasından dolayı besinlerin işleyişinde bazı sorunların yaşanması söz konusu olmaktadır. bu sebeple de diyette yapılacak bazı değişiklikler belirtilerin sınırlandırılması ya da tamamen ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır.

Sodyum alımının azaltılması

Cushing sendromu olan kişilerin aşırı sodyum tüketmesi kan basıncının armasına ve hastaların kilo almasına neden olmaktadır. Bu durum da cushing sendromunun belirtilerinin şiddetlenmesine neden olur. Bunun için hastaların işlenmiş gıdalardan kaçınmaları ve öğünlerinde kullandıkları tuz miktarını azaltmaları gerekmektedir.

Kalsiyum ve D vitamini alımının arttırılması

Kemik yoğunluğunun azalmasına ve osteoporoza neden olan cushing sendromunun bu komplikasyonlarından korunmak için hastaların beslenmelerine bol miktarda kalsiyum içeren besinleri eklemeleri gerekmektedir. Hekimin gerekli görmesi durumunda ise D vitamini ve kalsiyum takviyeleri kullanmaları gerekir.

Yetişkinlerin günlük olarak 800 mg kalsiyum ve 5- 15 mikrogram D vitamini almaları gerekmektedir. Bunun için beslenmelerine brokoli, peynir ve lahana gibi besinleri eklemeleri gerekmektedir.

Kolesterolün azaltılması

Cushing sendromunu yaygın belirtileri içerisinde kolesterol yüksekliği de bulunmaktadır. Bunun engellenmesi için de yağ oranı yüksek olan besinlerden kaçınılması gerekir. Bunun yanında elma, armut, arpa, barbunya ve kuru erik gibi lif açısından zengin olan besinlerin tüketilmesi önerilmektedir.

Kan şekerini kontrol etmek

Kortizolün görevlerinden birisi de karaciğeri kan şekerinin yükseltmesi için uyarmasıdır. Cushing sendromu olan kişilerde kortizol seviyelerinin sürekli olarak yüksek olmasından dolayı kan şekerinin devamlı olarak yükselmesi söz konusu olmaktadır. Hiperglisemi olarak adlandırılan bu durum sinir ve böbrek hasarına neden olduğu gibi, eklem ve kemik sorunları ile kardiyovasküler sağlık problemlerine de neden olmaktadır. Bu komplikasyonlardan korunmak için ise kan şekerinin kontrol altında tutulması gerekir.

Alkol ve tütün tüketiminin azaltılması

Kronik ve aşırı alkol kullanan kişilerde hipotalamik hipofiz adrenal eksen hormonlarının dengesinin bozulması söz konusu olmaktadır. Bu durum cushing sendromu ile aynı belirtilere neden olur. Bu sebeple de psödo- cushing sendromu olarak adlandırılmaktadır. Aşırı alkol tüketimi tanı aşamasının zorlaşmasına neden olmakla kalmaz aynı zamanda cushing sendromunun neden olduğu belirtilerin şiddetlenmesine de neden olur.

Tütün kullanımı ise ameliyat sırasında komplikasyon görülme riskini arttırmaktadır. Bu sebeple de tedavi seçeneği olarak cerrahi prosedürlerin belirlenmesi durumunda hastaların tütün kullanımını bırakması önerilir.

Cushing sendromu ve hiperpigmentasyon ilişkisi

Hastalarda ACHT sendromunun bulunması ya da hipofiz cushing hastalığının olması durumunda ACHT, melanosit uyarıcı hormon reseptörlerine bağlanarak ciltte ve ağız mukozasında hiperpigmentasyonun görülmesine neden olmaktadır. Aşırı ACHT hormonun salgılanması aynı zamanda tırnaklarda da hiperpigmentasyon görülmesine neden olmaktadır. Ancak adrenal Cushing sendromu olan hastalarda aşırı kortizol üretiminin olması ACHT salınımının baskılanmasına neden olmaktadır. Bu sayede bu hastalarda hiperpigmentasyon görülmez.

Cushing sendromu ve fiziksel özellikler

Cushing sendromuna sahip olan kişilerin fiziksel olarak değişmesi de mümkün olmaktadır ve bu değişiklikler Cushing sendromunun belirtileri olarak kabul edilirler. Fiziksel bu değişikliklerin içerisinde şunlar yer almaktadır.