Donuk Omuz Sendromu

Omuz bölgesinde sürekli olarak bir ağrı ve tutulma hissi ile ortaya çıkan donuk omuz sendromu aynı zamanda adezil kapsül iltihabı da denilmektedir. Toplumda çok sık karşılaşılmasına rağmen pek iyi bilinmeyen bir sorundur.

Donuk Omuz Nedir?

Ortopedi ve travmatoloji bölümünde en sık karşılaşılan problemlerden birisi olan donuk omuz sıklıkla kadınlarda görülmektedir. Hareket kaybına yol açan bu hastalıkta ayrıca ağrı da yaşanmaktadır. İleri vakalarda ise omuz hareketleri ileri derecede kısıtlandığı için dolaptan bir şey alma, diş fırçalama, etek ilikleme ya da saç toplama gibi günlük fonksiyonlarda zorluklar yaşanır. Birçok donuk omuz hastasında gece ağrısı görülür. Donuk omuzun ilk belirtisi hastaların omuzlarını incitmiş gibi hissettikleri omuz ağrıları olmaktadır.

Donuk Omuz Sendromunun Belirtileri

Donuk omuz sendromunun ilk belirtisi ağrı olmaktadır. Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda hastalarda görülen diğer belirtiler arasında ise şunlar bulunur:

• Kolun belli bir noktadan daha yukarı kaldırılamaması,
• Kolun döndürülememesi,
• Omuzda görülen ve günlük işleri yapmayı zorlaştıracak derecedeki ağrılar,
• Uyumayı zorlaştıran şiddetli omuz ağrıları,
• Kolun hareketi ile birlikte artan omuz ağrıları,

Donuk omuz sendromu risk faktörleri nelerdir?

Sorular donuk omuz görülme riskini arttırabilmektedir. Bu faktörlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

Yaş ve cinsiyet

Donuk omuz sendromu özellikle 40 yaşın üzerindeki kişilerde daha sık görülmektedir. Kadınların da erkeklere oranla daha fazla donuk omuz sendromundan şikayet ettikleri bilinmektedir.

Hareketsizlik

Omzun hangi bir neden ile uzun süre hareketsiz kalması durumunda donuk omuz gelişme riski artmaktadır. Bunun yanında omuz hareketlerinin kısıtlanması da donuk omuz sendromuna neden olabilmektedir. Omzun uzun süre hareketsiz kalmasına neden olabilecek etmenler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Ameliyat olmak
• Felç
• Kolun kırılması
• Rotator manşet yaralanması

Sistemik hastalıklar

Bazısını olan kişilerdi donuk omuz gelişimi olasılığı artmaktadır bu sistemik hastalıklar içerisinde şunlar yer alır.

• Parkinson
• Kalp-damar hastalıkları
• Diyabet
• Aşırı aktif tiroid
• Az aktif tiroid

Donuk Omuz Sendromunun Nedenleri

Toplumumuzda erkeklerden daha fazla kadınlarda görülen donuk omuz sendromu özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda daha sık görülmektedir. Bazı idiopatik denilen bazı vakalarda yaşanan bir omuz incelemesinden yıllar sonra donuk omuz sendromu ortaya çıkabilir.

Donuk omuz sendromunun ortaya çıkmasında omuz eklem tendon yırtıkları, omuz eklem kireçlenmeleri, travma veya cerrahi sonrası omuz eklem hareketliliğinin kısıtlılığı bulunmaktadır.

İdiopatik olan domuz hastalarının özellikle boyun problemleri, kadınlarda meme hastalıkları, kalp problemleri, kolesterol yüksekliği, tiroid problemleri ve şeker hastalığının bulunup bulunmadığı araştırılması gerekmektedir. Ayrıca günümüzde hastaların çoğunun yoğun stres altında olması sebebiyle donuk omuz sendromu görülmektedir. Şeker hastalığına bağlı olarak görülen donuk omuz sendromunda ise hastaların tedaviye cevap vermemesi ya da tedavinin yetersiz gelmesi bulunmaktadır.

Donuk Omuz Evreleri

Donuk omuz sendromu klinik tablosu genellikle 3 evre şeklinde seyretmektedir.

1. Evre (Yangı Evresi)

Donuk omuz sendromunda ilk evrede omuz eklemlerinde başlayan şiddetli ağrıyı ilerleyen dönemlerde eklem tutukluğu takip etmektedir. Bu evrede görülen omuz ağrıları özellikle geceleri daha fazla şiddetlenir ve omuz tutukluğu sendromunun ilk evresi 2 ila 9 ay arasında sürebilir.

2. Evre (Donma Evresi)

Donuk omuz sendromunun ikinci evresinde ağrı kısmen hafiflemekle birlikte tutukluk devam eder ve hastalar günlük işlerini yaparken omuz hareketlerini yapamaz hale gelirler. Donuk omuz sendromunda ikinci evre 4 ila 6 ay arasında sürebilmektedir.

3. Evre (Çözülme Evresi)

Ağrıların gittikçe azaldığı ve omuz ekleminde görülen tutukluğun ve hareket kısıtlılığının giderek azalmaya başladığı dönem üçüncü evre olmaktadır. Diğer bir deyişle iyileşme evresi olan 3 evrede 6 ay ile 3 yıl arası sürebilmektedir.

Donuk Omuz Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Donuk omuz sendromunun teşhis edilebilmesi için öncelikle hastaların yaşadığı belirtileri tam ve doğru bir şekilde hekimlerine bildirmeleri gerekmektedir. Daha sonrasında hekimler hastalara fiziki muayene yaparlar. Bu muayenede kol yukarı kaldırılır ve kendi etrafında hareket ettirilir. Yapılan bu muayenede kolun ne kadar hareket ettiği ve hareketin ağrıya  sebep olup olmadığı gözlemlenir. Daha sonrasında doktorlar omuz röntgeni ya da diğer görüntüleme tetkiklerini isteyebilir. Tetik sonuçları ile birlikte fiziki muayene bulguları kullanılarak tanı konulmuş olur.

Donuk Omuz Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Donuk omuz tedavisinde öncelik hastaların omuzlarında yaşadıkları ağrının azaltılarak omuz ekleminin daha hareketli hale getirilmesidir. Bu amaçla da ödem azaltıcı ilaçlar ve ağrı kesicilerin yanı sıra omuz eklem enjeksiyonları ve fizik tedavi uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemi ile hastaların hissettikleri ağrılar azaltılır ve omuz eklemi daha etkin bir şekilde kullanılması için hastalar teşvik edilir.

Kortizon İğneleri

Şişme ve hassasiyeti azaltmaya yardımcı olan kortizon iğneleri doğrudan omuz ekleminin içine enjekte edilmektedir. Bu durum donmuş omuz durumunu geçirmemekle birlikte ağrıyı azalttığı için omuz esnetme hareketlerini yapmaya olanak tanımaktadır.

Artroskopik Cerrahi

Donuk omuz sendromunun tedavisinde kullanılan yöntemlerden birisi de artroskopik cerrahi olmaktadır. Bu işlem ile amaçlanan donan omuz kapsüllerindeki yapışıklıkların giderilmesidir. Genel anestezi altında uygulanan artroskopik cerrahi de omuz eklemi açılmadan kapsüldeki daralma görülen bölgeler artroskopik olarak gevşetilir. Bu operasyon ile omuz eklem hareketliliği sağlanır ve donuk omuz sendromu hızlı bir şekilde tedavi edilir. Ayrıca bu işlem sırasında hastalar genel anestezi altında muayene edilerek hareket kaybının olup olmadığı da fiziki muayene ile takip edilir.

Artroskopik Cerrahi Sonrasında Fizik Tedavi Gerekli Midir?

Artroskopik cerrahi sonrasında hastalar ağrı hissetmektedir. Bu sebeple de operasyon sonrasında rehabilitasyonun mutlaka uygulanması gerekir. Özellikle ameliyatın ardından ilk gün hastalarda ağrı şikayeti sıklıkla görülmektedir ve bu dönemde ağrı kesiciler kullanılarak hastaların ağrısı hafifletilir.

Fizik tedavi ise genellikle ameliyattan sonraki gün başlar. Fizik tedavinin planlanmasında ameliyatı yapan hekimin bulguları ve fizik tedavinin uzmanının birlikte çalışması gerekmektedir çünkü ameliyatı yapan hekimin fizik tedavi iyi yönlendirmesi son derece önemli olmaktadır. Başlangıç aşamasında hekim hastaya kendi başına yapabileceği basit egzersizleri anlatır ve hasta bu egzersizleri en kısa zamanda uygulamaya başlarının hareketlerine tam olarak kavuşmasıdır.

Hastaların kendi başına uyguladığı fizik tedavinin yanı sıra gerekli görülmesi durumunda fizyoterapistlerden de profesyonel destek alınması sağlanmalıdır. Fizyoterapi süresi hastalara bağlı değişiklik göstermekle birlikte genellikle 4-6 hafta arasında değişmektedir.

Artroskopik cerrahi sonrasında genellikle donuk omuzda hareket yeteneği hemen hemen tümüyle geri gelmektedir. Ancak bu zaman alan bir süreçtir. Bu sebeple sabırlı olunması ve fizik tedavinin düzenli olarak uygulanması gerekir. Uzun süre içerisinde yapılan esnemeler hem ağrıyı azaltmakta hem de omuz eklem hareketliliğini arttırmaktadır.

Donuk Omuz Sendromunda Fizik Tedavi ve Egzersizler

Donuk omuz sendromunda en başarılı tedavi fizik tedavi olmaktadır. Fizik tedavi kürlerinin içerisinde eklem hareket açıklığı egzersizlerini içeren derin ve yüzeysel ısıtıcı ve elektroterapi gibi seçeneklerin yanında pasif ve aktif egzersizler de yer almaktadır.

Sarkaç

Donuk omuz tedavisinin temel hareketlerinden birisi olan sarkaç hareketinde hasaların sağlıklı kolları ile bir masaya yaslanmaları gerekmektedir. Öne hafif eğik pozisyonda sorun olan kol önce öne ve arkaya doğru daha sonrasında ise dairesel hareketler ile sallanır. Tedavinin ilerleyen bölümlerinde ise bu hareketler ağırlık kullanılarak uygulanmaktadır.

Makara

Bu hareket için tavana ya da duvara bir çengel asılması ve bu çengele ip geçirilmesi gerekir. Daha sonrasında ise ipin iki ucu her iki elle tutulur ve sağlıklı olan kolla ağrılı kol yukarı çekilip bırakılır.

Tırmanma egzersizi

Bu egzersizde hastaların yüzlerin duvara dönük ve elleri duvarda olur. Ayaklar ise duvardan bir ayak mesafede konumlanır. Daha sonrasında kollar ile duvara tırmanma hareketi yapılır.

Elle omuz germe

Bu hareket için öncelikle ağrı olan kol çapraz omuzun üzerine konumlandırılır. Daha sonrasında ise sağlıklı olan kolla dirsekten hafifçe ittirilerek omuz ekleminin açılması sağlanır.

Omuz fleksiyonu

Bu hareket hem oturularak hem de sırt üstü yatılarak uygulanmaktadır. Bunun için dik pozisyonda durmaya özen gösterilmesi gerekir. Daha sonrasında sağlam olan el ile donuk omuz sendromu olan el tutulur ve kollar dik olacak şekilde baş üstüne doğru çekilir. Günde 3 kez uygulanması gereken bu hareketi 15- 20 tekrar yapmak yeterli olmaktadır.

Omuz rotasyonu

Bu hareketi gerçekleştirebilmek için öncelikle hastanın bir masanın yanına oturması ve donuk omuz problemi olan kolun dirsek ve ön kolu masaya yerleştirilir. Daha sonrasında ise kol masanın üzerinde öne ve arkaya doğru 10 kez çevrilir. Bu hareketin de günde 3 kez tekrarlanması önerilmektedir.

Aktif yukarı kaldırma

Tırmanma hareketine benzeyen bu hareket için hastaların duvarın karşısında dik bir şekilde durması gerekmektedir. Daha sonrasında kol dümdüz tutulur ve parmakların duvara temas etmesi sağlanır. Daha sonrasında parmaklar ile duvara tırmanma hareketi yapılır. En üst noktada 10 saniye beklenir. Günde 3 kez uygulanması gereken bu hareketin tekrar sayısı ise 4 olmaktadır.

Aktif omuz içi rotasyonu

Ayakta ve dik bir pozisyondayken elinizin tersini belinize yerleştirmelisiniz. Daha sonrasında ise eliniz bu pozisyonda iken belinizi itmelisiniz. 10 kere tekrarlanması gereken bu hareketin gün içerisinde sabah, öğlen ve akşam yapılması gerekmektedir.

Yukarı kaldırma

Bunun için hastaların yine ayakta ve düz pozisyonda durması gerekmektedir. Kolun düz bir şekilde öne uzatılması ve daha sonrasında yukarı kaldırılması gerekir. Yukarı pozisyonda ise 10 saniye durulması gerekmektedir. Günde 3 kez ve 3 tekrar yapılmalıdır.

Omuz abdüksiyonu

Sandalyede dik bir şekilde oturan hasta kolunu düz bir şekilde yana doğru açar. Kol 90 derecelik açıda 10 saniye tutulur ve tekrar indirilir. 4 tekrarın yeterli olduğu bu hareketin günde 3 kez tekrarlanması gerekir.

Omuz ekstansiyonu

Bu hareketin yapılabilmesi için hastaların duvarın önünde dik bir şekilde durması gerekmektedir. Hastanın sırtının duvara dönük olması ve dirsek düz olacak şekilde el ayası ile duvarın ittirilmesi gerekir. Bu pozisyonun 5 saniye korunması ve hareketin 10 kez tekrarlanması önerilmektedir.

Omuz dış rotasyon

Bu hareketi yapabilmek için hastanın ayakta be dik bir şekilde durması gerekir. Kolun ise vücudun yanında konumlanması ve dirseğin 90 derecelik açı yapması gerekir. Daha sonrasında hasta elini dışa doğru açar ve 5 saniye bu pozisyonda durur. Günde 3 kez tekrarlanması gereken bu hareketin tekrar sayısı ise 10 olmaktadır.

Omuz iç rotasyon

Bunun için hastaların duvarın köşesine geçmesi gerekir. Daha sonrasında ağrı olan elin ayası duvara yaslanır. Bu sırada dirseğin 90 derecelik açıda olması gerekmektedir. Daha sonrasında el 5 saniye duvarı iter ve gevşetilir. 10 tekrar yapılması gereken bu hareket günde 3 seans olarak uygulanmaktadır.