Efor Testi

Efor Testi Nedir?

Stres testi olarak da adlandırılan efor testi, kalbin fiziksel aktivite sırasında nasıl çalıştığını göstermektedir. Egzersiz, kalbin daha sert ve daha hızlı pompalamasına neden olur. Efor testi, kalp içerisinde kan akışındaki değişiklikleri gösterebilir. 

Efor testlerinde genellikle hastalar koşu bandında yürürler ya da sabit bisiklete binerler. Sağlık uzmanları ise test sırasında kalp atışını, kan basıncını ve nefesi izler. Egzersiz yapamayan kişilere egzersiz yaptığı gibi kalbi etkileyen ilaç da verilebilir.

Koroner arter hastalığı ya da aritmi olarak adlandırılan düzensiz kalp atışı belirtilerinin görülmesi halinde efor testi önerilebilmektedir. 

Efor Testi Türleri

Kalp fonksiyonunun değerlendirilmesi için farklı türlerde efor testlerinden yararlanılmaktadır. Tüm kardiyak efor testleri kalp atış hızını, kan basıncını, oksijen seviyesini ve elektriksel aktiviteyi kontrol etmeyi içermektedir. Ancak aralarında bazı farklılıklar bulunmaktadır.

Standart Koşu Bandı veya Bisiklet Testi

En yaygın ve temel efor testi olmaktadır. Hastaların koşu bandında yürümesini veya sabit bisiklete binmeyi içermektedir. Bunun için iyi eğitimli bir egzersiz fizyoloğu genellikle koşu bandının hızını ve yüksekliğini hastaların yürüme yeteneklerine ve genel zindeliğine uygun olarak ayarlamaktadır. Egzersiz yapamayan hastalar için kalbin daha sert ve hızlı pompalamasını sağlayan ve koroner atardamarların genişlemesini sağlayan ilaçlar uygulanmaktadır. 

Kardiyak Stres Ekokardiyografi

Kardiyak stres ekokardiyogramı temel stres testi ile benzerlik göstermektedir. ancak bu testte daha fazla ayrıntılı veriye ulaşılır. Uzmanlar en yüksek egzersizden önce ve egzersiz sırasında kalbin ultrasonunu çekerler. Bu kardiyak görüntüleme testi, kalpteki kan akışını, odacıkları ve kalp kapakçıklarını değerlendirmek için kullanılmaktadır. 

İlk efor testinin sonuçlarının belirsiz olması durumunda kardiyak stres ekokardiyografiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu test sayesinde kalp odacıklarının egzersiz sırasında ne kadar kanlandığı anlaşılmaktadır.

Nükleer Stres Testi (Talyum veya MIBI Taraması)

Gelişmiş efor testi olan nükleer stres testi, kalp fonksiyonunun değerlendirilmesi için radyoaktif bir maddenin güvenli seviyelerini ve bir kardiyak görüntüleme taraması kullanılarak uygulanmaktadır. Uzmanlar egzersizden önce ve sonra kalbin fotoğraflarını çekerler. Bir kardiyolog dinlenme ve stresten sonra kalp kasına giden kan akışının miktarını karşılaştırır. Kan akışı sinyalindeki bir azalma genellikle kalpteki bir veya daha fazla atardamarda tıkanıklık olduğunu göstermektedir.

Nükleer kardiyak stres testleri şunları yapabilmektedir.

• Koroner karter hastalığının tıkanıklığının şiddetinin belirlenmesi
• Stent veya bypass ameliyatı gibi önceki tedavilerin gerektiği gibi çalışıp çalışmadığının değerlendirilmesi
• Kalp kateterizasyonu gibi daha invaziv kalp testlerinden kaçınılması
• Kalbin, kalp dışındaki cerrahi veya egzersiz için yeterince sağlıklı olup olmadığının değerlendirilmesi

Kardiyak Rehabilitasyon Stres Testi

Uzmanlar kardiyak rehabilitasyon önerirse, program stres testi de içerebilmektedir. Rehabilitasyon, kalp rahatsızlığı olan kişilerin fiziksel olarak daha aktif olmalarına yardımcı olan tıbbi olarak denetlenen bir egzersiz programıdır.

Kardiyak rehabilitasyon stres testi şunları içermektedir.

• Rehabilitasyon ekibinin hastanın yeteneklerine uygun bir egzersiz programı geliştirmesine yardımcı olmak için giriş stres testi
• Ekibin hastanın ilerlemesini değerlendirmesi ve rehabilitasyonu tamamladıktan sonra uzun vadeli bir egzersiz programı oluşturulmasını sağlamak için çıkış testi

Efor Testi Neden Yapılır?

Efor testinin sıklıkla tercih edildiği durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kalbin kanı ne kadar iyi pompaladığı
• Kalbin yeterince kanla beslenip beslenmediği
• Yaş ve cinsiyet açısından uygun olan popülasyona göre hastanın fiziksel durumunun nasıl olduğu
• Göğüs rahatsızlığı, nefes darlığı, kalbin hızla çarpması ve baş dönmesi gibi belirtilerin nedeni açıklayabilmek için 

Bunun yanında aşağıdaki gibi kalp problemlerinin de belirlenmesini kolaylaştırmaktadır.

• Kalp kaslarındaki ve kapakçıklarındaki problemler
• Kalp kasına yeterli kan gitmemesi
• Kalbin dinlenme ve egzersiz arasındaki elektriksel kararlılığı

Efor testi doktorların tanıyı doğrulamak için ek, genellikle daha invaziv testlere, ihtiyaç duyulup duyulmadığının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. bunun yanında tedavinin, kalp krizi riskinin azaltıp hastaların kendilerini daha iyi hissedip hissetmeyeceklerini anlaşılmasına da yardımcı olmaktadır.

Efor Testi Nasıl Yapılır?

Efor testi kalbin daha sert ve daha hızlı pompalanması ile başlamaktadır. Bunun için hastaların koşu bandına ya da sabit bisiklete binmesi gerekmektedir. Hastalar egzersiz yapmadan önce değerlerin ölçülmesi için üzerlerine elektrotlar ve tansiyonun ölçülmesini sağlayan cihazlar yerleştirilir.

Hastalar egzersizlerini yaparken şu değerler ölçülerek değerlendirilir.

• Tansiyon
• Kalp atış hızı
• Oksijen seviyesi
• Kalpteki elektriksel aktivite
• Yaşa ve cinsiyete göre diğer insanlara göre kalbin ne kadar çalıştığı

Efor testinin aşamaları şunlar olmaktadır.

• Öncelikle teknisyen, hastaların dinlenme halindeki kalp atış hızı ve kan basıncıda dahil olmak üzere hayati belirtileri almaktadır.
  
  
• Hastaların göğsüne ve kollarını küçük yapışkan elektrotlar bağlar. Elektrotlar EKG makinasına bağlanır.
  
  
• Hastalar koşu bandına ya da sabit bisiklete çıkarılır. Zaman içerisinde tempo daha yoğun hale getirilir. 
  
  
• Teknisyenler ve egzersiz fizyologları periyodik olarak hastaların nasıl hissettiklerini sorarlar.
  
  
• Test, kalp fonksiyonu hakkında okumaları yakalamak için hedef kal atış hızı yeterince uzun süre koruduktan sonra sona erer. Bu süre genellikle 10- 15 dakika sürmektedir. Hedef kalp atışı hastaların dinlenme hallerinden daha yüksek seviyede olmaktadır. Ayrıca hastaların yaş ve genel sağlık durumlarına da bağlı olarak değişmektedir.
  
  
• Hastaların şiddetli belirtiler yaşaması ya da durmak istemeleri durumunda teknisyenler testi erken aşamada sonlandırabilir. 

Bazı hastaların genel sağlık durumları ya da fiziksel yeterlilikleri egzersiz yapmak için uygun olmamaktadır. Bu hastalara damar yolu ile ilaç verilmektedir. İlaçlar hastaların kalplerinin daha sert ve hızlı atmasında neden olarak egzersizi taklit eder. İlacın etkilerinin hissedilmesi için bir saat gibi bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır.

Stres ekokardiyogram testleri ise efor testleri ile benzerlik göstermektedir. Ancak bu testte hastalar egzersize başlamadan önce ve sonra bir masaya uzanırlar ve kalplerinin ultrasonik görüntüleri alınır. Bu test yaklaşık olarak 1 saat sürmektedir. Bu sürenin 15 dakikası egzersiz ile geçmektedir.

Nükleer stres testi için radyoaktif bir madde enjekte edilir. Karmaşık bir görüntüleme çalışması sırasında kalp aktivitesinin küçük ayrıntılarını göstermeye yetecek kadar madde verilir. Radyasyon seviyesi düşüktür ve bilinen, anında oluşan herhangi bir yan etki ile ilişkili değildir.

İlk tarama sonrasında hastalar egzersiz yaparlar ya da kalbin daha fazla çalışmasını sağlayacak ilaçlar alır. PET testi genellikle 30 dakika civarında sürmektedir. Testin toplan süresi ise 3- 4 saat devam etmektedir. Ancak hastaların egzersizde geçirdikleri süre genellikle 15 dakikadır. 

Efor Testi Hangi Hastalıkları Belirlemede Kullanılır?

Efor testinin yapılma amaçları içerisinde şunlar yer almaktadır.

Koroner arter hastalığının teşhis edilmesi

Koroner arterler, kalbe kan ve oksijen getiren ana kan damarlarıdır. Koroner arter hastalığı, bu arterler hasar gördüğünde veya hastalandığında ortaya çıkar. Kalp arterlerindeki kolesterol birikintileri ve iltihaplanma genellikle koroner arter hastalığına neden olmaktadır.

Düzensiz kalp atışlarının teşhis edilmesi

Aritmi olarak adlandırılan düzensiz kalp atışı, kalbin çok hızlı ya da yavaş atmasına neden olabilir. 

Kalp tedavisinin işe yarayıp yaramadığı

Tanısı konulmuş ve tedavisine başlanmış kalp hastalıklarında hastalığın seyrinin anlaşılabilmesi için efor testinden yararlanılmaktadır. Bunun yanında tedavinin işe yarayıp yaramadığı ve yeni tedavi yöntemlerine kara verilip verilmemesi gerektiği de yine efor testleri ile anlaşılabilmektedir.

Bunun yanında kalp hastalarının aşağıdaki durumlarda da efor testi yaptırmaları gerekmektedir.

• Spor rutinine başlamadan önce
• Kişisel ya da aile geçmişi sebebi ile komplikasyon yaşama riski yüksek olan kişiler
• Aynı zamanda diyabet hastası olan kişiler

Ameliyat öncesi

Efor testi, kapak replasmanı veya kalp nakli gibi ameliyatlardan önce de uygulanmaktadır. Bu sayede uygulanacak tedavinin hasta için güvenli olup olmadığı anlaşılabilir.

Efor testi, hastada görülen belirtilerin nedenlerini açığa çıkarmazsa uzmanlar görüntüleme testi ile birlikte stres testi önerebilmektedir. Bu tür testler nükleer stres testi veya ekokardiyogram ile stres testini içermektedir. 

Hastalıklar

Efor testinin sıklıkla uygulandığı hastalıklar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Doğuştan kalp hastalığı
• Konjestif kalp yetmezliği
• Koroner arter hastalığı
• Kalp kapakçığı hastalığı
• Hipertrofik kardiyomiyopati
• Kalbe giden kan akışının zayıf olması sebebi ile oluşan göğüs ağrısı ya da rahatsızlığı

Bunların yanında yüksek riskli işlerde çalışan kişilerin (pilot ve profesyonel sporcular gibi) de stres testlerine ihtiyaçları olabilmektedir. 

Efor Testi Ne Kadar Sürer?

Temel stres testi genellikle 10- 15 dakika arasında sürmektedir. Egzersize hazırlanmak ve sonrasında hastaların kendilerini toparlamaları için ek zamana ihtiyaçları bulunmaktadır.

Ekokardiyografi, nükleer görüntüleme veya MR gibi yöntemleri içeren stres testleri genellikle daha uzun sürer ve hastaların stres laboratuvarında üç saate kadar kalmaları gerekebilir.

Efor Testinin Normal Değerleri Nedir?

Efor testinin sonuçlarının normal olması durumunda hastaların kalplerinin kanı olması gerektiği gibi pompaladığı ve yeterli kan akışının olduğu anlamına gelmektedir. Bunun sağlık açısından anlamı, stres testine neden girildiğine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Kalp hastalığı değerlendirilmesi

Semptomlar kalp sorununa bağlı değildir. Nedeninin belirlemek için hastaların başka değerlendirmelere ihtiyacı bulunmaktadır. Örneğin kaygılı bazı kişiler kalpleri sağlıklı olmasına rağmen göğüs ağrısı ve kalp çarpıntısı yaşayabilir.

Egzersiz veya ameliyat planlaması

Kalbin bir egzersiz programına başlayabilecek veya ameliyat olabilecek kadar sağlıklı olduğunu ifade etmektedir.

Kalp hastalığı takibi

Uygulanan tedavilerin hastaya uygun olduğu anlamına gelmektedir. Kalp vücudun taleplerine ayak uydurabilmektedir.

Testin sonuçlarının anormal çıkması

Anormal sonuçlar kalp hastalığına işaret edebilmektedir. Hafif kalp hastalığı belirtileri için sağlık hizmeti sağlayıcıları yaşam tarzı değişiklikleri önerebilir. Kötüleşme riskinin önlenmesi için ise hastaların diyabet, kolesterol ve kan basıncını kontrol altında tutacak ilaçlar reçete edebilir.

Testin erken evrelerinde anormallik meydana gelirse veya kalp dokusunun büyük bölümleri etkilenirse ek testlerin yapılması gerekebilir. Bu testlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kalp kateterizasyonu
• BT koroner anjiyografi
• Nükleer stres testi
• Stres ekokardiyogramı

Anormal sonuçlar ayrıca kalbin egzersiz veya ameliyat için yeterine güçlü olmadığı anlamına da gelmektedir. Kalp krizi veya kalp yetmezliğinden kaçınmaya yardımcı olmak için ek tedavilerin uygulanması gerekebilir. 

Efor Testi Öncesi Nelere Dikkat Edilmeli?

Efor testine hazırlanılması için şunların yapılması gerekmektedir.

• Testten önceki saatlerde herhangi bir şey yiyip içilmemesi gerekir. Nükleer stres testinin uygulanacağı hastaların test sonrasında kadar herhangi bir şey tüketmemeleri önemlidir.
  
  
• Testten önceki 24 saat boyunca kafeinden uzak durulması gerekir. Kafein içerenler içerisinde çay, kahve, enerji içecekleri ve bazı ilaçlar yer almaktadır.
  
  
• Sigara içilmemeli ve tütün ürünleri kullanılmamalıdır.
  
  
• Test gününde belirli reçeteli ilaçların da kullanılmaması gerekmektedir. Bu ilaçların içerisine beta- brokerler ve astım ilaçları da dahil olmaktadır. Herhangi bir ilacı bırakmadan önce uzman ile görüşülmesi gerekmektedir.
  
  
• Testte girmeden önce hastaların rahatlamaya çalışması önerilmektedir. Kalp testi konusunda gergin olmak doğal olsa da kaygılı hissetmek sonuçların etkilenmesine neden olmaktadır.
  
  
• Hafif, rahat kıyafetler ve yürüyüş ayakkabılarının tercih edilmesi gerekmektedir. 

Diyabet hastalarının ilaç kullanması halinde öğün atlamaması gerekmektedir. Bu sebeple de test günü için ilaçların ve öğünlerin koordine edilmesi gerekiyor ise uzman ile görüşülmesi gerekmektedir. Eğer hastanın glikoz ölçüm cihazı varsa, test öncesinde ve sonrasında kan şekeri seviyesini kontrol etmesi gerekmektedir.

Efor Testi Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Test tamamlandıktan sonra uzmanlar hastada görülen belirtileri, kalp atış hızını, kan basıncını, EKG’nin normal aralığa dönene kadar izlemeye devam eder. Bu süre de yaklaşık olarak 15 dakika olmaktadır. Hastaların kalp atış hızlarının normale dönmesinden sonra evlerine dönebilir. 

Efor Testi Kimler İçin Uygun Değildir?

Efor testi herkes için uygun olan bir test değildir. Aşağıdaki durumlarda hastaların teste ihtiyaçları olmayabilir.

• Koroner arter hastalığı tanısı almış, tedavisini görmüş ve yıllardır yeni belirtileri olmayan, tıbbi tedavi ile iyi durumda olan
• Koroner arter hastalığı veya koroner arter hastalığı belirtileri için herhangi bir risk faktörü taşımayan kişiler
• Sigara içmeyen, fiziksel olarak aktif olan ve kalp sağlığına uygun beslenen kişiler de dahil olmak üzere kalp hastalığı riski düşük olan kişiler.

Test ayrıca efor testini güvensiz kılan kalp rahatsızlıkları olan kişiler için de uygun olmamaktadır. Bunlar şunları içermektedir.

• Aort diseksiyonu
• Endokardit, perikardit veya miyokardit
• Yakın zamanda kalp krizi geçirmiş olmak
• Ciddi aort kapak daralmasının bulunması
• Kontrol edilemeyen anormal kalp ritmi
• Devam eden göğüs ağrısı