Elastografi

Elastografi Nedir?

Vücuttaki organların elastikiyetlerinin kontrol edilmesi için uygulanan elastografi, ağrısız ve düşük frekanslı titreşimlerin kullanıldığı bir test çeşidi olmaktadır. Dokuların elastikiyetten yoksun olması, sertleşmelerine neden olmaktadır. Özellikle karaciğer de sertleşme, karaciğer hastalıklarının habercisi olarak nitelendirilmektedir. 

Elastografi Türleri

Elastrografinin iki türü bulunmaktadır.

Fibroscan

Elastrografi ultrasonu olarak da adlandırılan bu türünde organların görüntüsünün oluşturulması için ses dalgaları kullanılan ultrason ile uygulanmaktadır. Ağrısız ve hızlı bir işlem olmasının yanı sıra geçici elsatrografi olarak da adlandırılabilir.

Manyetik Rezonans (MR)

Bu testte ise ses dalgaları ile MRI’dan gelen elektromanyetik ve radyo frekanslarının birleşiminden oluşmaktadır. Radyasyon kullanılmayan bu test, tek başına uygulanabileceği gibi MR ile birleştirilerek de uygulanabilmektedir. 

Ultrasonografi

Kesme dalgası ultrasongrafisi olarak da adlandırılan bu türü ise daha yeni bir teknoloji olmaktadır. Kullanılan dönüştürücü daha yüksek kalitede organ kesitlerini sunmaktadır. Halen geliştirme aşamasında olan teknolojinin kullanıldığı alanlar içerisinde göğüs, karaciğer, kas- iskelet sistemi, prostat ve tiroid nodülü bulunmaktadır. 

Elastografi Nasıl Uygulanır?

Elastrografi uygulama şekline göre değişiklik göstermektedir. Sadece birkaç dakika içerisinde tamamlanan geçici elastorgrafinin adımları içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Uygulama yapılacak bölgeye sürtünmenin azalması için su bazlı jel uygulanır.
• Organın bulunulabilmesi için ultrason çubuğu cilt üzerinde hareket ettirilir. 
• Uygun organın bulanmasından sonra ağrısız ve düşük frekanslı titreşimler gönderilir.
• Bu titreşimler organa çarparak geri yansır ve bilgisayara gönderilir.
• Bilgisayar programı bu titreşimleri görüntülere dönüştürür. 
• Görüntüler sayesinde uzmanlar organın sertliğini ve sıvı dolu olup olmadığını görebilir.

MRE uygulaması ise genellikle 5 dakika içerisinde tamamlanmaktadır. Ancak MR ile birleştirilmesi durumunda bu süre 45 dakikaya kadar uzayabilir. MRE’nin adımları ise şunlardır.

• Hasta masanın üzerine uzanır ve hareketsiz kalması sağlanabilmesi için kayışlar ile sabitlenir.
• Sağ alt göğüs kısmına küçük bir cihaz yerleştirilir.
• Cihaz ile bağlantılı ve radyo dalgaları gönderen aparatlar hastanın cildine yerleştirilir. 
• Kontrast madde enjekte edilir.
• Hasta MR makinasının içine yerleştirilir. 
• Sürücü titreşimler gönderirken hastaların nefesini birkaç saniye tutmaları istenebilir.

Elastografiye Hazırlanma

Elastografiye hazırlık şunları içermektedir.

• Testten önce şeker oranı yüksek besinlerin ve içeceklerin tüketilmemesi gerekmektedir. Çünkü şekerli ürünler karaciğer sertliğini etkileyebilmektedir. Hastalara verilen beslenme talimatları değişiklik göstermektedir. bu sebeple de testten önce doktora danışılması gerekir.
  
  
• Test günü mücevherlerin ve aksesuarların takılmaması gerekmektedir. Bunların içerisinde alyanslar, saatler, tokaların yanı sıra işitme cihazları ve çıkarılabilir dişler de dahil olmaktadır.
  
  
• Hastanın vücudunda şarapnel, mermi, eski kalp deefibrilatörleri veya kalp pilleri gibi herhangi bir metalin bulunması durumunda radyoloğa bildirilmesi gerekir. Çünkü metaller MR ünitesini etkileyebilir.
  
  
• Hamile olunması durumunda da radyoloğa bilgi verilmesi gerekmektedir. her ne kadar bu dönemde hamileler için güvenli olsa da hamile kişiler için faydalarının zararlarından daha fazla olmadığı durumlar ilk 3 ayda MR’dan kaçınmaları önerilmektedir. 

Elastografinin Kullanım Alanları

Elastografinin yaygın kullanım alanı, erken evrelerde meydana gelen ve karaciğerin geç evresine ya da sirozuna ilerleyebilen fibrosiz açısından karaciğerin kontrol edilmesidir. Fibrosiz, karaciğerden geçen kan miktarının azalmasına neden olabilmektedir.

Bu durum zaman içerisinde karaciğerin arkasına dönmesine neden olabilmektedir. Tedavi edilmemesi halinde ise aşağıdaki ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

• Mide, bağırsak kanaması
• Siroz
• Karaciğer yetmezliği
• Karaciğer kanseri

Elastrografinin diğer kullanım alanları içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Tedavi kararına rehberlik edebilmesi için
• Tedavi yanıtının izlenebilmesi için
• Karaciğer biyopsisi rehberliği için

Elastografinin Avantajları

Elastrografinin sunmuş olduğu avantajlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• İyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmayı gerektirmeyen ve invaziv olmayan görüntüleme teknikleridir.
• Karın içerisinde sıvı birikmesi gibi bazı karaciğer komplikasyonlarının risklerinin teşhis edilmesine yardımcı olur.
• Diğer görüntüleme testlerinden daha erken fibrozis gibi karaciğer hastalıklarının teşhis edilmesini sağlar.
• Biyopsiye göre daha büyük karaciğer bölgesinin değerlendirilmesini sağlar.
• Karaciğer biyopsisine olan ihtiyacı ortadan kaldırır.

Elastografinin Dezavantajları

Elastrografinin uygun güvenlik kurallarına göre yapılması halinde risk görülme ihtimali düşüktür. Ancak test sırasında oluşabilecek risklerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Sedasyon kullanımı gereken durumlarda hastaların hayati belirtilerinin yakından takip edilmesi gerekmektedir. Fazla dozda sedasyon kullanılması hastaların zarar görmesine neden olabilir.
  
  
• Hastalarda implante edilmiş tıbbi cihazların bulunması halinde makinaların zarar görmesi ve görüntülerin bozulması mümkün olmaktadır.
  
  
• Muayenede kontrast maddenin kullanıldığı durumlarda alerjik reaksiyon görülme ihtimali de bulunmaktadır.
  
  
• Her ne kadar bilinen bir sağlık etkisi olmasa da birden fazla kez MR taramasından sonra vücutta, özellikle de beyinde, bir miktar gadolinyum kaldığı görülmektedir. Bu durum özellikle kronik sağlık sorunları sebebi ile sürekli olarak MR görüntülemesi yaptıran kişilerde daha sık görülmektedir. 

Elastrografinin Sınırlamaları Nelerdir

Elastrografinin tüm hastalara uygulanması mümkün olmayabilmektedir. Sınırlamaya sebep olan durumlar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Dar aralıklı kaburgaya sahip olmak
  
  
• Karında sıvı birikmesinin olması
  
  
• Akut hepatit ya da alkolik akut hepatit bulunması halinde doğru sonuçların alınması zorlaşmaktadır. Çünkü uzmanlar karaciğerdeki sertliğin hepatit sebebi ile mi yoksa fibrozis sebebi ile mi oluştuğunu ayırt edemezler.
  
  
• Kalp yetmezliği olan kişilerde de karaciğer sertleşmesinin artmasından dolayı uzmanlar sertleşmenin sebebini anlayamazlar.
  
  
• Aşırı derece obez ya da sırt üstü düz bir şekilde uzanamayan kişiler
  
  
• Karaciğerde çok fazla demir birikiminin oluşması MR görüntülemesinin doğruluğunu sınırlayabilmektedir. 

Elastografi Sonuçları

Elastografi, karaciğerin bir görüntüsünü üretmektedir. Görüntü radyoloğa sertlik seviyesini gösterir. Yara izi seviyesi hafiften ileri seviyeye kadar değişir.

• F0 ile F1: hiç veya hafif yara izi
• F2: orta düzey yara izi
• F3: şiddetli yara izi
• F4: ileri düzeyde skarlaşma