Göz Kanseri

Göz Kanseri Nedir?

Göz küresi ve gözü çevreleyen yapılarda görülen ve bu yapılarda başlayan bir kanser türü olmaktadır. Gözdeki kötü hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucunda tümör oluşur. Bu tümörler iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu da olabilmektedir. Kötü huylu olan tümörler, iyi huylu olanların aksine, vücudun diğer bölgelerine yayılabilmektedir. 

Göz Kanseri Türleri

Göz kanseri türleri kanserin başladığı bölgeye, konuma ve hücre türüne göre değişiklik göstermektedir. 

Retinoblastom (Çocuklarda Göz Kanseri)

En sık 5 yaşın altındaki çocuklarda görülen bu göz kanseri türü gözün arka kısmında yer alan retinada başlamaktadır. Kötü huylu tümörler içerisinde yer almaktadır. 

Uveal Melanom (Yetişkinlerde En Yaygın Göz Kanseri)

Uveal melanom kanseri yetişkinlerde görülen göz kanseri türünde en sık görüleni olmaktadır. Genellikle siliyer cisim, iris ve koroideadaki melonisitlerde görülmektedir. Kötü huylu tümörlerden birisi olan uveal melanom genellikle göz kapaklarında görülmekle birlikte konjektivada da görülebilmektedir. Vakaların önemli bir kısmı 60 yaşın üzerindeki kişileri kapsamaktadır. 

Konjonktival Kanser

Nadir görülen göz kanserlerinden birisi olan konjektival kanser, göz kapaklarının içinde ve gözün beyaz kısmında görülmektedir. Vakaların önemli bir kısmında ise tümör bulbar konjektivayı veya sklerayı koruyan mukoza zarını etkilemektedir. 

Oküler melanom türlerinden birisi olması sebebi ile melanin hücrelerinde başlamaktadır. Bu hücreler göze rengini veren hücrelerdir. Bu kanser türü habis olmakla birlikte ölümcül olabilmektedir. 

Göz Kapak Tümörleri

Göz kapağı kanserileri göz küresine yakın dokularda oluşmaktadır. Orbital kanserler göz küresini hareket ettiren sinir ve kaslarda görülmektedir. Adneksal kanser ise göz kapakları ve göz yaşı beşleri de dahil olmak üzere destekleyici dokularda görülmektedir. 

Göz kapağı kanseri türleri içerisinde alt çeşitler de bulunmaktadır. Bu çeşitlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Cildin en üst tabakasındaki skuamöz hücrelerde oluşan skuamöz hücreli karsinom
• Cildin en üst tabakasındaki bazal hücrelerde oluşan bazal hücreli karsinom
• Kas dokusunun içerisinde oluşan rabdomiyosarkom

Göz İçinde Metastatik Kanserler

Göz içindeki metastatik kanserler birden fazla tümör olarak kendisini gösterebilmektedir. Göz içi metastatik kansere genellikle kadınlarda meme kanseri erkeklerde ise akciğer kanseri neden olmaktadır. Bu kanser türü her iki gözü de etkilemektedir. 

Göz Kanseri Nedenleri

Diğer kanser türlerinde de olduğu gibi göz kanseri de hücrelerin kontrolsüz bir şekilde bölünmesi sebebi ile ortaya çıkmaktadır. Gözdeki hücrelerin çoğalması ile tümörler oluşmaktadır. Bazı vakalarda tümör parçaları koparak kan ve lenf dolaşımı ile vücudun diğer bölgelerine giderek metastatik kanserin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Göz Kanseri Belirtileri

Göz kanseri genellikle hastaların görmesini etkilemediği sürece herhangi bir belirti yaşanmaz. Bunun yanında görülen belirtiler göz kanserinin kesin kanıtı olarak da görülmemelidir. Birçok iyi huylu göz tümörü diğer göz hastalıkları ve kötü huylu tümörler ile benzer belirtiler göstermektedir. 

Göz kanserinin en yaygın görülen belirtisi ise görme kaybı olmaktadır. Bunun yanında görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar da yer almaktadır. 

• Bulanık görme
• Kısmi görme kaybı
• Tam görme kaybı
• Işık parlamaları
• Uçan cisimler
• Çizgiler görmek
• Pörtlek göz
• Göz tahrişinin iyileşmemesi
• İriste zaman içerisinde büyüyen nokta
• Göz kapağında ya da göz küresinin içerisinde büyüyen şişlik
• Göz küresinin pozisyonunda ve hareketinde meydana gelen değişiklikler

Göz kanserinin genellikle göz doktorlarının uyguladığı muayene sırasında keşfedilmektedir. Muayene sırasında kan damarlarının genişlemiş olması ya da gözdeki koyu nokta belirti olarak kabul edilmektedir. 

Göz Kanseri Tanı Kriterleri

Göz kanserinin tanı aşamasında göz muayenesinin yanı sıra birçok farklı tetkik yapılmaktadır. Tanı için uygulanan yöntemler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Göz muayenesi

Göz muayenesi sırasında gözün hareket etmesini engelleyen durumlar ya da genişlemiş kan damarları gibi belirtiler aranmaktadır. Bunun için özel muayene yöntemleri ve cihazlar kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Oftamoskop, ışık ve birden fazla mercek içeren ve elde taşınabilen bir alettir. Uzmanların göz küresinin arkasındaki yapıları görmesini sağlar.
  
  
• Yarık lamba ise masa üzerinde kullanılan bir cihazdır. Göz küresinin önünün ve arkasının ayrıntılı bir şekilde görülmesini sağlamaktadır. Bunun için bir ışık kaynağı ve mikroskop içermektedir.

Görüntüleme

Görüntüleme prosedürlerinden elde edilen sonuçlar ve göz muayenesinden elde edilen sonuçlar birlikte tanı için kullanılmaktadır. Tanı aşamasında yaygın olarak kullanılan görüntüleme prosedürleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Göz küresinin iç yapılarının görüntülenebilmesi için ses dalgalarının kullanıldığı yönteme ultrason adı verilmektedir. Bu görüntüleme yöntemi ile tümörün yeri ve büyüklüğü anlaşılabilmektedir. Genellikle göz içi melanomların teşhis edilmesinde kullanılmaktadır.
  
  
• Florescein anjiyografisi ise uzmanlar kan dolaşımının görüntülenmesini sağlamaktadır. Bunun için özel bir boya enjekte edilmektedir. 

Uzmanların kanserin yayılmasından şüphelenmesi durumunda ek görüntüleme prosedürleri istenebilmektedir. Bu yöntemlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• BT taraması
• Göğüs röntgeni
• PET taraması
• MR

Biyopsi

Biyopsi, tümörden parça alınması ve bu örneğin mikroskop altında incelenmesini içeren bir prosedürdür. Göz kanseri genellikle fiziksel muayene ile tanı alsa da tümörün genetik özelliklerinin anlaşılması için biyopsiden yararlanılmaktadır. Uygulanabilecek biyopsi türleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• İnce bir iğne ile örneğin alınmasını sağlayan ince iğne aspirasyon biyopsisi
• Tümörün bir kısmının çıkarılmasını içeren insizyonel biyopsi
• Tümörün tamamının çıkarılmasını içeren eksizyonel biyopsi

Göz Kanseri Tedavi Yöntemleri

Yavaş büyüyen tümörlerde ya da tanının kesinleşmemesinde durumun izlenmesi istenebilir. Bunun yanında tedavinin risklerinin sağlayacağı faydalarda üstün olması durumunda da tedavi yerine izleme önerilebilmektedir.

Lazer Tedavisi ve Fotodinamik Terapi

Göz kanserinin yok edilmesi için ısının kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. En yaygın kullanılan türü transpupiller termoterapidir (TTT). İşlem sırasında kızılötesi ışık tümöre doğru yoğunlaştırılmış ısı iletir ve bu sayede kanser hücrelerini yok eder. Lazer tedavisi tek başına uygulanabileceği gibi brakiterapiden sonra da uygulanabilmektedir. Bu sayede kanserin tekrarlamasının önlenmesi mümkün olmaktadır. 

Radyoterapi (Işın Tedavisi)

Göz kanseri tedavisinde en sık kullanılan tedavi yöntemleri içerisinde yer almaktadır. İki farklı türde uygulanabilmektedir. Bunlardan ilki brakiterapi veya iç radyasyon terapisi olarak adlandırılmaktadır. Göz melanomları için en uygun tedavi seçeneği olmaktadır. Tedavi için, uzmanlar tümörün yakınına kanser hücrelerinin öldürülmesi için radyasyon yayan küçük bir disk yerleştirilmektedir.

EBRT olarak da adlandırılan harici ışın radyasyon tedavisinde ise vücuda dokunmayan bir cihaz tümöre yönlendirilir. Teknikler içerisinde tek bir seans sırasında tümöre yüksek dozda ışın uygulandığı stereotaktik cerrahi bulunmaktadır. Proton ışın radyasyon tedavisi ise uygulanan bir diğer seçenek olmaktadır. Bu yöntemde tümörlere hassas, yüksek dozda radyasyon veren daha yeni bir radyasyon tedavisi olmaktadır. 

İmmünoterapi

Hastaların bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini daha etkili bir şekilde tespit etmesine ve yok etmesine yardımcı olmak için uygulanmaktadır. Özellikle yayılmış ve uzmanların çıkaramadığı tümörler için uygulanmaktadır. Sıklıkla üveal melanomu tedavi etmek için kullanılmaktadır. 

Kemoterapi ve Hedefe Yönelik Tedaviler

Göz kanserinde kemoterapi, sık kullanılan bir yöntem değildir. Ancak kanserin diğer tedavi seçeneklerine cevap vermemesi durumunda ya da diğer bölgelere yayılması halinde başvurulan bir yöntemdir.

Hedefli tedavide kullanılan ilaçlar ise kanser hücrelerindeki belirli zayıflıkları hedef alarak onları yok etmektedir. Kanser hücrelerinde BRAF gen mutasyonunun bulunması halinde hedefe yönelik tedavi uygulanmaktadır. Bu mutasyon genellikle cilt melanomlarında yaygın olarak görülmektedir. Ancak göz melanomlarında da kullanılabilmektedir. 

Cerrahi Müdahale ve Gözün Alınması (Enükleasyon)

Cerrahi müdahale, özellikle göz küresinin ötesine yayılmamış küçük tümörler için uygulanan yaygın bir tedavi yöntemi olmaktadır. Farklı prosedürler bulunmaktadır. Bu prosedürler içerisinde şunlar yer almaktadır.

İridektomi

İrisin bir kısmının çıkarılması içlemidir. Sağlık uzmanlar genellikle küçük melanomları tedavi ederken bu prosedürlerden yararlanmaktadır.

İridosiklektomi

İrisin ve siliyerin bir kısmının çıkarılması işlemidir. Uzmanlar genellikle küçül melanomların tedavisinde kullanmaktadır.

Transskleral rezeksiyon

Koroid veya siliyer cisimdeki malanomların çıkarılması için uygulanmaktadır.

Enükleasyon

Göz küresinin çıkarılması işlemidir. Genellikle büyük tümörler için veya tedaviye görüşü korumanın bir yolu olmadığında uygulanmaktadır. Daha sonrasında kalan göze uyan yapay bir göz küresi takılır.

Orbital ekzenterasyon

Tüm göz küresinin ve etrafındaki dokuların bir kısmının çıkarılmasını içermektedir. Kanserin göz küresinin çevreleyen yapılara yayılması durumunda uygulanmaktadır. Daha sonrasında ise yapay bir göz küresi takılmaktadır. 

Göz Kanserinin Risk Faktörleri

Göz kanseri üzerindeki araştırmalar göz kanserine yakalanma olasılığının artmasına neden olan faktörleri şu şekilde belirlemiştir. 

Yaş

Araştırmalar 50 yaş üzerindeki kişilerde daha sık görüldüğünü göstermektedir. İstisna olarak retinoblastom 5 yaş altındaki çocuklarda görülmektedir.

Ten rengi

Beyaz ve soluk ten rengine sahip kişilerin göz kanserine yakalanma riski daha yüksek olmaktadır. 

Göz rengi

Açık göz rengine sahip kişilerde de daha sık göz kanseri görülmektedir. Kahverengi ya da koyu göz rengine sahip kişilerde de görülebilse de bu oran açık göz rengine göre daha düşüktür.

Genetik Faktörler ve Aile Geçmişi

Birkaç atipik görünümlü bene sahip olmayı içeren kalıtsal bir durum olan displastik nevüs sendromu, bazı göz kanserinde yakalanma riskini arttırabilmektedir. BAP1 tümör yatkınlığı sendromu ise üveal malenom da dahil olmak üzere birden fazla kansere yakalanma riskinin artmasını neden olabilmektedir.

UV Işınları ve Güneşin Etkisi

Güneş ya da solaryumdan gelen UV ışınlarına maruz kalmak da melanom riskinin artmasına neden olmaktadır. Ancak bu konu üzerinde daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Kimyasal Maddelere Maruz Kalma

Bazı kimyasal maddelerin göz kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir. Kimyasallara uzun süre maruz kalma göz kanserine neden olabileceği gibi yüksek miktarda ve kısa süre içerisinde maruz kalmak da riski artırmaktadır. 

Göz Travmaları ve Enfeksiyonları

Gözde meydana gelen travmalar ya da enfeksiyonlar göz hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına neden olabilmektedir. 

Göz Kanserinden Korunma Yolları

Göz kanserini engellemenin herhangi bir yolu bulunmamaktadır. Ancak göz kanseri açısından yüksek risk altında olan kişilerin göz taraması yaptırması önerilmektedir. Örnek olarak BAP1 tümör yatkınlığı bulunan kişilerin düzenli kontrollerini aksatmamaları gerekmektedir. 

Göz Kanseri Sonrası Yaşam

Göz kanseri teşhisinden sonra hastaların sağ kalım oranları ve yaşam koşulları tümörün bulunduğu bölgeye, evresine ve metastaz yapıp yapmamasına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Göz kanserlerinin önemli bir kısmı erken evrede tanı aldığı için tedavi şansı oldukça yüksek olmaktadır.