Güneş Yanığı

Güneş yanığı nedir?

Güneş yanığı hem doğal güneş ışınları hem de güneş lambası gibi yapay UV ışınları sebebiyle cildin geçici olarak iltihaplanmasına verilen isim olmaktadır. Cildin UV ışınlarına çok fazla maruz kalması iltihaplanmasına ve dolayısıyla kızarıklık, sıcaklık ve ağrıya neden olmaktadır.

Hafif güneş yanıklarının ev ilaçları ile kısa süre içerisinde iyileşmesi mümkün olurken, ağır vakalarda tıbbi müdahale gerekli olabilmektedir. Bunun yanında güneş yanığı olmuş cildin tekrar yüksek UV ışınlarına maruz kalması koyu renkli lekelerin ve kırışıklıkların oluşmasına neden olacaktır. Bunların yanında cilt hasarının artması da söz konusu olmaktadır. Cilt hasarının oluşması ise melanom gibi cilt kanserleri riskini arttıran en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Bu problemlerin yaşanmaması için de her yaştan ve cinsiyetten kişinin hava koşullarından bağımsız olarak cildini UV ışınlarına karşı koruması gerekmektedir.

Güneş yanığı tanı yöntemleri

Güneş yanığının tanı alabilmesi için fiziksel muayene yeterli olmaktadır. Bunun yanında hekimler daha önceki UV maruziyetleri ile ilgili de çeşitli sorular sorabilir. Ancak sınırlı UV maruziyetine karşı güneş yanığının olduğu durumlarda hekimler çeşitli testler kullanmaktadır. Cildin küçük bir bölümüne uygulanan bu testlerde UVA ve UVB ışınları ile cilt reaksiyonları kontrol edilir. Fototest adı verilen bu test ile cildin ışığa duyarlılığı belirlenir.

Güneş yanığı nedenleri

UV ışınlarına maruz kalmak güneş yanıklarına neden olmaktadır. UV ışınları doğal kaynaklı olarak Güneş’ten gelebileceği gibi solaryum yatakları ya da UV lambaları aracılığı ile de olabilmektedir. Ciltte doğal olarak bulunan ve cildin UV ışınlarından korunmasında görev alan melanin aynı zamanda cildin dış tabakasına rengini veren bir pigment olmaktadır. UV ışınları ile koyulaşan melanin cildin korunmasını sağlar. Ancak uzun süreli ya da aşırı UV ışınlarına maruz kalınması durumunda bu koruma yeterli kalmaz ve sonuç olarak güneş yanığı meydana gelir.

Bunların yanında kum, kar ve su gibi yüzeyler UV ışınlarının yansımasına neden olarak cilde daha fazla UV ışınının ulaşmasına neden olur. Bu durum da bulutlu havalarda dahi daha fazla UV maruziyetinin yaratılmasına neden olmaktadır.

Mavi gözlü, açık tenli ve sarı saçlı olan bireylerde melanin seviyesinin düşük olması güneş yanığı riskinin artmasına neden olmaktadır. Bunların yanında açık havada çalışmak, az gölgeli yerlerde yaşamak ya da tatil yapmak, atmosferin daha az koruma sağladığı yüksek irtifalı alanlar gibi yerlerde bulunmak ve güneşli bölgelerde yaşamak güneş yanığı riskinin artmasına neden olmaktadır. 

Güneş yanığını riskini arttıran bir diğer etmen ise cildin nemli ya da ıslak olmasıdır. Bu sebeple de yüzmek, cilde su püskürtmek ya da cildi yıkamak daha fazla UV ışınını çekeceği için riski arttırmaktadır. Alkol kullanmak bireyleri ışığa daha duyarlı hale getirmesi sebebiyle güneş yanığı riskini arttıran bir diğer faktör olmaktadır. bunların yanında bazı ilaçlar da güneş yanığı riskinin artmasına neden olmaktadır.

Güneş yanığı belirtileri

Güneş yanığının en karakteristik belirtisi cildin pembe ya da kırmızı bir ton almasıdır. Bunun yanında güneş yanığının belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Cilt ile temas edildiğinde sıcaklık hissedilir
• Cildin dokunulmaya karşı hassasiyeti gelişir
• Ağrı hissedilir
• Şişlikler ve içi sıvı dolu kabarcıklar oluşur

Bunların yanında güneş yanıklarının şiddetli olması durumunda ek belirtiler de görülebilmektedir. Bu belirtilerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Baş ağrısı
• Ateş
• Mide bulantısı
• Yorgunluk
• Gözlerin karıncalanması ve ağrıması

Bu belirtilerin görülmesi durumunda en kısa süre içerisinde tıbbi yardım alınması gerekmektedir. Güneş yanığının belirtileri genellikle UV maruziyetinden birkaç saat sonra ortaya çıkmaktadır. Ancak güneş yanığının ne kadar şiddetli olduğunu belirlenebilmesi için birkaç gün geçmesi gerekmektedir.

Güneş yanığı iyileşme evresine girdiğinde cildin üst tabakasında soyulmalar görülmektedir. Bu soyulmalardan dolayı cilt renginde düzensizlikler ve desenler oluşabilir. Bunlar iyileşmenin bir parçası olmaktadır. Yanmanın daha ciddi olması durumunda ise bu iyileşme belirtileri birkaç gün sürebilmektedir.

Güneş yanığı tedavi yöntemleri

Güneş yanığının tedavisi derecesine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Birinci derece güneş yanıklarında cildi serin tutmak ve cildin sakinleşmesini ve beslenmesini sağlayan kremlerden yararlanmak yeterli olmaktadır.

2. derece güneş yanıklarında ise acı ve ağrı söz konusu olabileceği için 1. Derece güneş yanıklarına yapılan uygulamalara ek olarak ağrı kesici ilaçlar da tedavi edilebilmektedir.

3. derece güneş yanıkları ise ciddi tıbbi durumlar olduğu için tıbbi müdahale gerekmektedir. Bu güneş yanıklarında hastane yatışı söz konusu olabilmektedir. Enfeksiyonun temizlenmesi için antibiyotik tedavisi uygulanmasının yanı sıra yaraların temiz tutulması için düzenli bakımlarının da yapılması gerekir.

Güneş yanığına ne iyi gelir?

Güneş yanığı genellikle evde tedavi edilebilen bir durumdur. Bunun için de güneş yanığı oluşması durumunda aşağıda belirtilen ipuçlarından yararlanılabilir.

Soğutma

Güneş yanıklarının neden olduğu hassasiyetin giderilmesi gerekmektedir. Bunun için de vücudun soğutulmasına öncelik vermek gerekir. Bunun için yanık olan bölgeye soğuk kompres uygulamasının yapılması gerekir. Ilık duş almak ya da ıslak bez uygulaması vücudun soğutulması için kullanılabilecek en etkili yöntemler içerisinde yer almaktadır.

Su tüketimi

Güneş yanıklarının tedavisinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta bol su tüketimine dikkat edilmesi gerekir. Yeterince su tüketiminin olmaması güneş yanığının neden olduğu su kaybının telafi edilmesinin önüne geçecektir.

Kabartma tozu ve yulaf ezmesi

Cildin soğutulması için kullanabileceğiniz banyo suyunuza 2 yemek kaşığı kabarma tozu ya da yulaf ezmesi eklemek güneş ışınlarının neden olduğu tahrişin azaltılmasını sağlayacaktır. Bunun yanında cilt hasarlarının iyileşmesi için de kabartma tozu ve yulaf ezmesinden yararlanabilirsiniz.

Aloe vera

Cilt sorunlarından mide rahatsızlıklarına kadar birçok farklı sorun için kullanılabilen aloe vera bitkisi güneş yanıkları tedavisinde de kullanılmaktadır. Bitkinin yapraklarının içerisinde bulunan jel güneş yanıklarının neden olduğu olumsuzlukların giderilmesine yardımcı olacaktır. Aloe veranın yanı sıra soya içerikli kremlerinde kullanılması şikayetlerin rahatlatılmasını sağlayacaktır. Bunların yanında reçetesiz olarak da alabileceğiniz hidrokortizon içerikli kremler de etkili olacaktır.

Aspirin ya da ibuprofen

Güneş yanıklarının neden olduğu ağrının ve şişliklerin hafifletilmesi için ibuprofen içerikli ağrı kesicilerden ya da aspirinden yardım alabilirsiniz.

D vitamini

Yapılan araştırmalar oral yolla kullanılan D vitamininin, güneş yanıklarının neden olduğu iltihabın azaltılmasını sağladığını göstermektedir. D vitamini takviyeleri kullanarak güneş yanıklarının neden olduğu hasarın azaltılması sağlanabilir.

Yoğurt

Güneş yanıklarında en çok kullanılan yöntemlerden birisi de yoğurt olmaktadır. Yoğurt güneş yanıklarının neden olduğu acının hafifletilmesini sağlar. Ancak bunun dışında iyileşme sürecine herhangi bir katkısı bulunmamaktadır.

Güneş maruziyetinden kaçınmak

Güneş yanıklarının iyileşme sürecinde UV ışınları maruziyetinden kaçınmak gerekir. Aksi halde güneş yanığı tekrarlayarak durum daha da kötüleşmesine neden olabilir.

Papatya çayı

Güneş yanıklarında kullanılabilecek bir diğer yöntem ise papatya çayı olmaktadır. Normal şekilde demlenen papatya çağının soğumasının ardından yanık bölgelere pamuk yardımı ile sürülmesi iyileşme sürecinin hızlanmasını sağlayacaktır.

Sirke

Hafif derecedeki güneş yanıklarının tedavisinde sirke de kullanılabilmektedir. Bunun için banyo suyuna birkaç bardan sirke ilave etmek eterli olacaktır. Ancak yoğun semptomların yaşanması durumunda sirke kullanılmamalıdır. 

Bol giysiler giymek

İyileşmenin daha hızlı bir şekilde gerçekleşebilmesi için bol kıyafetlerin tercih edilmesi gerekmektedir. Bu sayede yanıklardan dolayı hassaslaşan cildin daha fazla tahriş olmasının önüne geçilecektir. 

Güneş yanığı kaşıntısı

Cehennem kaşıntısı olarak da adlandırılan bu kaşıntılar genellikle güneş yanıklarının oluşmasından 24 ile 72 saat sonrasında ortaya çıkmaktadır. Özellikle omuzlarda ve sırt bölgesinde görülen kaşıntı güneş ışınlarının neden olduğu tahriş sebebiyle oluşmaktadır. Bu bölgelerde görülmesinin temel sebebi ise SPF korumasının bu bölgeleri koruyabilmesi için yeterince uygulanamamasıdır. 

Güneş yanıklarından sonra kaşıntı ve cildin soyulması beklenen bir durumdur. Ancak bazı vakalarda bu kaşıntı acı verici olabilmektedir. Bu sebeple de cehennem kaşıntısının tanımında genellikle zonklama ve tedavisi zor olarak nitelendirmektedir. Bazı hastalar ise bu kaşıntıyı ateş karıncalarının ısırıklarına benzetir. 

Güneş yanığı kaşıntısı nedenleri

Güneş yanığı kaşıntısının neden olduğu ya da kimleri daha fazla etkilediği bilinmemektedir. Bunun yanında güneş yanıkları ile cehennem kaşıntısının bağlantılı olduğu gösteren de bir çalışma bulunmamaktadır. Ancak güneşte geçirilen sürenin uzun olması cehennem kaşıntısının habercisi olarak yorumlanmaktadır.

Güneş yanığı kaşıntısının risk faktörleri

Güneş yanığı kaşıntısının risk faktörleri tam olarak belirlenememekle birlikte güneş ışınları sebebiyle oluşan cilt hasarlarının en kuvvetli ihtimal olduğu düşünülmektedir. Bunu yanında açık tenli olan ve güneş ışınları altında fazla zaman geçiren kişilerde cehennem kaşıntısının görülmesi daha yüksek bir ihtimal olmaktadır. Daha koyu renkli kişilerde ise melanin seviyesinin yüksek olmasından dolayı daha az güneş yanığı kaşıntısı görülmektedir. 

Güneş yanığı kaşıntısı tedavisi

Cehennem kaşıntısının giderilmesinde kullanılan ilk yöntem sıcak su uygulaması olmaktadır. Ancak güneş yanığı da söz konusu ise cildin fazla ısıtılmamasına dikkat edilmesi gerekir. Aksi halde cildin daha fazla tahriş olmasına neden olunabilir. Bunun yanında nane yağı, yulaf ezmesi ve kabartma tozu macunu da kaşıntının giderilmesine yardımcı olacaktır. 

Güneş yanığı dereceleri

UV ışınlarına maruz kalma süresi ve şiddeti güneş yanığının derecelenmesine neden olmaktadır. Genel olarak güneş yanıkları 3 kategoriye ayrılır.

1.derece güneş yanığı

1. derece güneş yanığında cildin üst tabakası etkilenmektedir. Bu sebeple de görülen belirtiler hafiftir ve cilt birkaç hafta içerisinde eski görünümüne geri döner. 

1.derece güneş yanığı belirtileri

1. derece güneş yanığı belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kızarıklık
• Sıcaklık
• Hassasiyet

2.derece güneş yanığı 

2. derece güneş yanığında cildin iç tabakası etkilenmektedir. Bu sebeple de belirtiler daha şiddetli olmakla birlikte iyileşme süresi de daha uzun olmaktadır. 

2.derece güneş yanığı belirtileri

2. derece güneş yanığının belirtileri içerisinde 1. Derece güneş yanığı belirtilerine ek olarak aşağıdaki belirtiler de görülmektedir. 

• Gerginlik
• Cilde dokunulduğunda acı ve ağrı hissi
• İçi su dolu kabarcıklar

3.derece güneş yanığı

3. derece güneş yanığı nadir olarak görülür. Ancak belirtileri son derece şiddetli olduğu için tıbbi müdahale gerekebilmektedir. 

3.derece güneş yanığı belirtileri

3. derece güneş yanığında ciltte görülen belirtilere ek olarak hastalarda farklı belirteler de ortaya çıkmaktadır. 3. Derece güneş yanıklarında 1. ve 2. Derece güneş yanığı belirtilerine ek olarak cilt yüzeyinde kabuklanmalar görülmektedir. Bunun yanında hastalarda görülebilecek diğer belirtiler şunlar olmaktadır:

• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Ateş
• Yorgunluk
• Gözlerde kızarıklık ve ağrı
• Şiddetli şişme
• Açık ve sulu yaralar
• Yaralardan yayılan kırmızı çizgiler
• İrin gibi ağır enfeksiyon belirtileri
• Akıl karışıklığı
• Baygınlık
• Dehidrasyon