Hidrosefali

Hidrosefali Nedir?

Beyin Omurilik Sıvısının (BOS) beyin boşluklarında birikmeye başlaması ve bunun sonucunda kafatasına baskı yaparak basıncın artmasına neden olan sağlık problemi Hidrosefali olarak adlandırılmaktadır. Hastalık doğum sonrası, çocukluk döneminde veya yetişkinlerde ortaya çıkabilmektedir.

Sağlıklı bireylerde bu sıvı omurilik ve beyin tarafından üretilir ve beyin ile omuriliği çevresel etkenlere karşı koruma altına alır. Sıvının çoğalması durumunda beyinin ve omuriliğin çeşitli bölgelerine baskı artacağı için sinirlerde, beyinde fonksiyon bozulmaları ortaya çıkabilir. Bireylerde ortaya çıkan belirtiler beyindeki baskının ortaya çıkış yerine göre farklılık gösterebilir.

Hidrosefalinin belirtilerini gidermeye yönelik ilaç tedavisi, cerrahi olarak kafa içi sıvının boşaltılması gibi farklı tedavileri bulunmaktadır. Tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanabilecek bir rahatsızlıktır.

Hidrosefali Tanı Yöntemleri

Hidrosefali hastalığında Bilgisayarlı Tomografi ve MRI tekniklerinden yararlanır. Bu radyolojik taramalar sayesinde beyin dokusundaki değişiklikler ve sıvının nerelerde yoğunlaştığı görülebilmektedir. Diğer bulgular da değerlendirilerek hastalığın kesin tanısı konulabilmektedir.

Konjenital Hidrosefali 

Bebek henüz anne karnındayken Hidrosefali hastalığına yakalanmış olabilir. Genellikle yapılan düzenli Ultrason taramalarında bebeğin gelişimi hekimi tarafından gözlemlenirken Kadın Doğum Uzmanları tarafından durum teşhis edilir.

Doğumun ardından bebeğe uygulanacak olan MRG tekniği ile Hidrosefalinin neden ortaya çıktığı tespit edilebilir ve tedavisi buna yönelik planlanabilir.

Hidrosefali Nedenleri

Hidrosefali nedenlerini doğuştan gelen (konjenital), çocukluk çağında ortaya çıkan ve yetişkinlikte görülen şeklinde üç ayrı başlıkta incelemek gerekir.

Konjenital Hidrosefali Nedenleri

• Bebeğin BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) akışında sorun yaratabilecek bir probleminin olması
• Ender rastlanan bazı genetik hastalıklar
• X kromozomunda mutasyon 
• Bebekte Spina Bifida gibi sağlık problemlerinin varlığı
• Araknoid zar ile Omurilik arasında kistler görülmesi 

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Görülen Hidrosefali Nedenleri

• İnme
• Menenjit gibi omurilik veya beyin zarında görülen enfeksiyonlar 
• Beyin tümörü
• Beyin kanaması
• Beyinde venöz tromboz (kan pıhtısı) oluşması
• Beyin omurilik sıvısının dolaştığı kanallarda darlık olması halinde geç dönem belirti vermesi

İleri Yaş Grubunda Hidrosefali Nedenleri 

• Beyin kanaması
• Beyinde hasar meydana gelmesi
• Bazı enfeksiyonlar
• Kanın akışını olumsuz etkileyen bazı kronik hastalıklar (Yüksek kolesterol, şeker hastalığı, kalp hastalığı vb.)
• İdiopatik (nedeni bilinmeyen) bir şekilde de gelişebilir.

Hidrosefali Belirtileri

Hidrosefali farklı yaş gruplarında farklı nedenlere bağlı geliştiği gibi belirtilerinde de yaş faktörü büyük önem taşımaktadır.

Konjenital Hidrosefali Belirtileri 

• Kafatası boşluklarının normalden daha geniş olması
• Kusma
• Başın su toplayarak normalden daha büyük hale gelmesi
• Damarların oldukça belirgin, parlak ve ince olması
• Bıngıldağın şişmesi ve gerginleşmesi
• Kusma
• Sinirlilik
• Beslenme problemleri 
• Sara krizi benzeri nöbet geçirme 
• Sürekli uyku halinin olması
• Gözlerin kayması
• Görme sorunları
• Ayaklarda ve bacaklarda katılık ve kas spazmları

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Görülen Hidrosefali Belirtileri

• Özellikte sabah uyanıldığında şiddetli olan veya uzun süre dinlenme ile şiddetlenen baş ağrısı
• Boyun ağrısı
• Bulanık veya çift görme
• Boyun ağrısı
• Yürüme zorluğu
• Yorgunluk ve halsizlik
• Zihin bulanıklığı ve kafa karışıklığı
• Çocuklarda gelişme geriliğinin görülmesi
• Çocuklarda tiz sesli kısa süreli ağlama krizleri
• İdrar kaçırma ve dışkıyı tutamama
• Hastalık ilerledikçe uyku halinde artış
• Kafa ve yüz şeklinde belirgin değişiklik
• Hareket kısıtlılığı veya hareketlerde yavaşlama
• Ruh halinde ani ve sık değişimler
• Sara krizi geçirme
• Alınganlık

İleri Yaş Gurubunda Hidrosefali Belirtileri

İleri yaş gurubunda görülen Hidrosefali hastalığı ‘Normal Basınçlı Hidrosefali’ olarak da adlandırılmaktadır. Bu durumun en bariz belirtisi aniden bilinç kaybı ile birlikte düşme olmasıdır. Diğer belirtiler ise;

• Zihin işlevlerinde bozukluklar (hafıza problemleri, unutkanlık vb.)
• İdrar ve dışkıyı tutamama 
• Baş ağrısı
• Yürürken zorlanma (Hastalar yerde bir manyetik kuvvet varmış hissine kapılırlar.)

Hidrosefali Tedavi Yöntemleri

Konjenital Hidrosefali tanısı henüz bebek anne karnında iken konulsa da doğum gerçekleşmeden anne karnında uygulanabilecek bir tedavi bulunmamaktadır. Doğum sonrası tedavi cerrahi olarak gerçekleştirilir. Ameliyat sırasında Beyin Omurilik Sıvısının vücutta rahatlıkla dolaşmasını engelleyen tıkanıklığın nedeni ortadan kaldırılır. Operasyon esnasında kullanılacak olan teknik hastalığın altında yatan nedene göre belirlenmektedir. Hastalığın herhangi bir ilaç tedavisi ise bulunmamaktadır.

Hidrosefali Ameliyatı 

Hidrosefali ameliyatı bireye şant takılması veya ETV tekniği ile gerçekleştirilebilir.

Şant Takılması 

Tıkanıklığı açmak için Şant yöntemi kullanılarak bir tüp yardımıyla beyindeki fazla sıvı dışarı alınır. Ardından şant bebeğin kafasına yerleştirilerek bir drenaj sistemi oluşturulur. Esnek ve uzun bir boruya benzeyen bu sistem kafa derisinin altına, kulak arkasına sabitlenir. Kurulan sistem sayesinde fazlalık olan Beyin Omurilik Sıvısı akciğer, karın veya kalbe yönlendirilerek vücut tarafından emilir.

Vücut doğal olarak fazla Beyin Omurilik Sıvısını emdiği için pil takılmasına gerek duyulmamaktadır. Fazla sıvının atılımı sayesinde kafa içi basınç normale döner.

ETV Tekniği 

Endoskopik Üçüncü Ventrikülostami olarak adlandırılan bu teknikte cerrah ucunda kamera olan bir tüple beyne girer. Buradaki kulakçıkta bir delik açılır ve tıkanıklık giderilir. Bundan sonra fazla Beyin Omurilik Sıvısı bu delikten geçerek kan dolaşımına katılır ve vücut tarafından emilir.

Bu operasyon tekniğinde enfeksiyon, kanama, ateş ve açıklığın aniden kapanması gibi riskler mevcuttur.

Hidrosefali Ameliyatı Sonrası Dönem 

Operasyon sonrası antibiyotik tedavisine başlanarak enfeksiyon gelişme riskine önlem alınır. Hekim tarafından acil durum belirtileri ve bu durumda neler yapılabileceği bireyin yakınlarına anlatılır. Belirtiler fark edilir edilmez zaman kaybetmeden ameliyatı gerçekleştiren hekim ile iletişime geçilmelidir.

Operasyon sonrası genellikle bireyin şikayetleri düzelir. Ancak eğer hastalık sürecinde beyinde kalıcı bir hasar meydana gelmişse zeka geriliği, görme problemleri, beyin fonksiyonlarındaki bozulmalar olabilir.

Doğumsal olarak bebeği Hidrosefali ile dünyaya gelen anne babalar yeniden bebek sahibi olmak istediklerinde genetik test yaptırabilirler ve gebelik sürecinde daha yakın takibe alınabilirler.