Hormonlu spiral nedir?
Hormonal rahim içi cihaz adı da verilen hormonlu spiral, rahme yerleştirilen ve uzun süreli doğum kontrolü sağlamak için hormonları kullanan bir tür doğum kontrol yöntemidir. T şeklinde plastik bir çerçeve olan cihaz bir çeşit progestin hormonu salgılamaktadır. Hamileliğin önlenmesi sağlama yöntemi ise şu şekilde olmaktadır.
- Spermin yumurtaya ulaşmasını ve onun doğurgan hale getirmesini engellemek için rahim ağzındaki mukuslu kalınlaştırır.
- Rahim içi yüzeyini inceltir ve yumurtanın sarılmasını kısmen durdur.
Hormonlu spiral hangi durumlarda kullanılır?
Hormonlu spiral kullanma nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Doğum kontrol yöntemi olarak
- Regl dönemlerinde ağır kanama
- Rahimde kanser olmayan büyümelerin bulunması
- Regl dönemlerinde kramp ve ağrı
- Vücutta oksijen taşımak için yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresinin bulunmaması
- Endometriozis
- Rahim içi dokusunun rahim duvarındaki kaslara doğru olağan dışı büyümesi
- Rahim zarının olan dışı büyümesi
Hormonlu spirali kimler kullanmamalıdır?
Hormonlu spiral herkes için uygun bir doğum kontrol yöntemi olmamaktadır. Özellikle aşağıdaki kriterleri taşıyan kişilerin bu yöntemi kullanmamaları gerekmektedir.
- Meme kanseri olmak veya meme kanseri geçmişinin bulunması
- Tipik olarak oluşmayan rahim
- Rahim veya rahim ağzı kanseri
- Bilinen bir nedeni olmayan vajinal kanama
- Karaciğer hastalığı
- Pelvik enfeksiyon veya mevcut pelvik inflamatuar hastalık
- Cihazın yerleştirilmesinde veya içeride tutulmasında sorunlara neden olabilecek miyom gibi rahim rahatsızlıkları
Bunların yanında aşağıdaki durumların bulunması durumunda doktora danışılması ve ortak karar verilmesi gerekmektedir.
- Yakın zamanda doğum yapmış olmak ve emzirmek
- Bitkisel ürünler ve takviyeler de dahil olmak üzere ilaç kullanmak
- Kan pıhtılaşma sorunlarının bulunması
- Felç geçmişinin bulunması
- Diyabet
- Yüksek tansiyon
- Migren
- Kalp hastalıkları
- Kalp krizi geçmişinin bulunması
Hormonlu spiral nasıl takılır?
Hormonlu spiralin uygulanması esnasında vajinanın açık tutulması için spekulum adı verilen bir cihaz vajinaya yerleştirilmektedir. Daha sonrasında vajina ve rahim ağzında bulunabilecek mikropların temizlenmesi için antiseptik bir sıvı kullanılmaktadır.
Rahim ağzının sabit tutulması ve rahimle aynı hizaya getirilmesi için özel aletler kullanılmaktadır. Bunun yanında uzmanlar rahmin büyüklüğüne ve şekline bakarak ne kadar derin olduğunu ölçerler.
Bir sonraki aşamada hormonlu spiralin kolları katlanır ve cihaz uygulama tüpünün içerisine yerleştirilir. Tüp hormonlu spirali rahme yerleştirmek için servikal kanala girer. Daha sonrasında tüp çıkarılır ve hormonu spiral yerinde kalır.
Hormonlu spiralin iplerinin vajinaya çok fazla çıkmaması için kesilir. Kesilen telleri hissedebilmek gerekir.
İşlem sırasında baş dönmesi ve bayılma hissedilebilir. Bunun yanında kalp atış hızı normalden daha az olabilir. İşlem uygulanırken kramp girmesi de beklenen durumlardan birisidir.
Hormonlu spiral kaymasının belirtileri
Hormonlu spiralin kaymasına neden olan etmenler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Hamilelik geçmişinin bulunması
- Doğumdan hemen sonra uygulanması
- Ağır veya uzun regl dönemleri
- 20 yaşından küçük olmak
- Şiddetli adet sancısı
- Daha öncesinde herhangi bir rahim içi aracın kendi kendine çıkması
Hormonlu spiral avantajları
Hormonlu spiralin sağlamış olduğu avantajlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Her zaman kullanıma hazır olması sebebiyle cinsel ilişkinin ortasında doğum kontrolü için durulmasına gerek bulunmaz.
- Korunmadan yapılan cinsel ilişki sonrasında 5 gün içerisinde uygulanması durumunda acil doğum kontrolü için kullanılabilir.
- Partnerin doğum kontrolüne dahil olmasına gerek bulunmaz.
- Emzirme döneminde kullanılabilir.
- 8 yıl boyunca koruma sağlar.
- İstenilen bir zamanda çıkartılabilir.
- Spiral çıkarıldıktan hemen sonra hamile kalınabilir.
- 3 aydan fazla kullanılması halinde kanamalar azalır.
- Kullananların yaklaşık %20'sinde bir yıllık kullanım süresi sonrasında adet görme tamamen kesilir.
- Pelvik enfeksiyon riskini azaltır.
- Şiddetli adet sancılarını azaltır.
- Endometriozisi neden olduğu ağrıları azaltır.
- Rahim içi zarı kanser riskini azaltır.
Hormonlu spiral dezavantajları
Aşağıda belirtilen durumlar hormonlu spirallerin neden olduğu dezavantajlardır. Bunların görülmesi halinde uzmanlar spiralin çıkarılmasını önerebilmektedir.
- Pelvik enfeksiyonun görülmesi durumunda öncelikle spiralin çıkarılması gerekmektedir.
- Kan basıncında büyük bir artış, kalp krizi veya felç geçirilmesi durumunda spiralin çıkarılması gerekir.
- Şiddetli miyop vakaların oluşması durumunda
- Rahim zarının şişmesi ve tahriş olması
- Cinsel ilişki sırasında pelvik ağrı
- Rahim ağzı veya endometrial kanser bulunması durumunda spiralin çıkarılması gerekmektedir.
Hormonlu spiralin yan etkileri
Hormonlu spiral kullanan kişilerin yüzde birinden azından hamilelik görülmüştür. Hormonlu spiral kullanan kişilerde görülen bu hamiliğin dış gebelik olma ihtimali yüksek olmaktadır. Ancak bu dış gebelik riski doğum kontrolü kullanmadan cinsel ilişkiye giren popülasyona oranla daha düşük olmaktadır. Hormonlu spiral kullanımının neden olduğu yan etkiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Özellikle doğumdan hemen sonra yerleştirilmesi durumunda rahimde yırtılma riski bulunmaktadır.
- Baş ağrısı
- Göğüs ağrısı
- Akne
- Kramp veya pelvik ağrı
- Özellikle ilk 3 ay içerisinde olmak üzere düzensiz kanama
- Ruh hali değişiklikleri
Hormonlu spiral ne zaman takılmalı?
Hormonlu spiralin takılabileceği zaman dilimleri şunlar olmaktadır.
- Adet döngüsü sırasında
- Hamileliği sonlandırdıktan hemen sonra
- Vajinal veya sezaryen doğum yaptıktan hemen sonra
Hormonlu spiral öncesi nelere dikkat edilmeli?
Hormonlu spiral taktırmadan önce hastaların sağlıkları kontrol edilir. Daha sonrasında pelvik muayene yapılır. Hormonlu spiral takılmadan önce hamile olunmadığından emin olmak için hamilelik testini yaptırılması gerekmektedir.
İşlemden bir iki saat önce ibuprofen gibi steroid olmayan anti inflamatuar ilaçların alınması krampların azaltılmasına yardımcı olacaktır.
Hormonlu spiral sonrası nelere dikkat edilmeli?
İşlemden yaklaşık bir ay sonra ikinci bir pelvik muayene uygulanabilmektedir. Bu pelvik muayene sırasında spiralin hareket edip etmediğinden emin olunur. Bunun yanında uygulama yaptıran kişilerin de spiralin iplerini her ay düzenli olarak kontrol etmeleri gerekmektedir. Bunların yanında işlemden sonra dikkat edilmesi gereken noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Hamilelik şüphesinin bulunması
- Her zamankinden daha ağır vajinal kanama varlığı
- Cinsel ilişki sırasında pelvik ağrı
- Ateş
- Vajinal yara
- Kötü kokan akıntı
- Migren
- Ciltte ve gözlerde sararma
- Enfeksiyon
- Spiralin iplerinin hissedilmemesi ya da daha uzun hissedilmesi
- Spiralin bir kısmının hissedilmesi
Hormonlu spiral ve cinsellik
Hormonlu spiral takıldıktan sonra cinsel ilişki sırasında hem kadın hem de erkekler ipleri hissedebilir. Ancak zaman içerisinde teller yumuşayarak için bu his ortadan kalkar. Cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesi mümkün olmaktadır. Bu durumun gerçekleşmesi durumunda doktor ile görüşülmesi gerekir.
