Horner Sendromu

Horner Sendromu Nedir?

Bernard- Horner sendromu ya da okülosempatik palsi olarak da adlandırılan Horner Sendromu, gözün veya yüzün bir tarafındaki çevre dokuları etkileyen ve nadir görülen bir sağlık problemidir. Beyin sapını gözlere ve yüze bağlayan sempatik sinir yolunun bozulması sebebi ile görülür. Bu sinirler terleme ve göz bebeklerin genişlemesi gibi istemsiz işlevleri kontrol etmektedir.

Horner Sendromu'nun Türleri

Horner sendromunun türleri hastanın yaşına ve lezyonunun yerine göre değişir. Vakaların %35- 40’ında tür belirlenememektedir. 

Primer (Santral) Horner Sendromu

Merkezi horner sendromu ya da birinci derece Horner sendromu olarak da adlandırılan Primer Horner sendromu, hipotalamus, beyin sapı ve omurilik lezyonları, demiyelinizasyon, neoplazmalar veya syrinx gibi süreçler dahil olmaktadır. 

Horner sendromunun bu türü hipotalamustan servikal omurilikteki ilk sinapsa doğru kaudal olarak iner. İnen sempatik yol, beyin sapındaki diğer yollara ve çekirdeklere yakın mesafededir. 

Pre-Ganglionik Horner Sendromu

İkinci derece Horner sendromu olarak da adlandırılan preganglionik Horner sendromu, baş ve boyuna yönelik ikinci sıra nöron omurilikten çıkar ve brakiyal pleksustan, Pulmoner apeksten ve üst servikal gangliondaki sinapslardan geçerek servikal sempatik zincirde ilerler. Üst servikal ganglion, mandibula açısından ve ortak karotid arterin çatallanmasının yakınında yer alır.

Post-Ganglionik Horner Sendromu

Orbita için üçüncü sıra nöron, internal karotid arterin adventitiası içerisinden kranyuma, kavernöz sinüse girer. Burada okülosempatik lifler, trigeminal ganglion ve altıncı kranial sinire yakın mesafede internal karotid arterden çıkar ve orbitaya girmek için trigeminal sinirin birinci bölümüne katılır.

• Lifler irisin genişletici kaslarını ve üst ve alt göz kapağındaki düz kasları innerve eder.
• Yüze giden vazomotor ve sudomotor lifler üst servikal gangliondan çıkarak dış karotid arterde yükselir
• Pupil daralması, üçüncü kranial sinirle birlikte giden parasempatik lifler tarafından üretilir.

Horner Sendromu Nedenleri

Sempatik sinir sistemi yolunun hasar görmesi sonucunda oluşur. Horner sendromunu etkileyen sinir yolunda üç farklı sinir hücresi görülmektedir. Nedenleri sinir hücrelerinin çeşidine göre değişiklik göstermektedir.

Birinci Derece Nöronlar

Bu nöron yolu beyin tabanındaki hipotalamustan başlar, beyin sapından geçer ve omuriliğin üst kısmına kadar uzanır. Horner sendromuyla ilişkili sinir fonksiyonunu bozabilecek bu bölgedeki sorunlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Felç
• Tümör
• Nöronlardaki koruyucu kılıfın kaybına neden olan hastalıklar
• Boyun travması
• Omurgada kist
• Beyin sapına giden kan akışının aniden kesilmesi
• MS
• Chiari malformasyonu
• Ensefalit
• Menenjit

İkinci Derece Nöronlar

Bu nöron yolu omurgada, göğsün üst kısmından ve boyunun yan tarafına kadar uzanır. Bu bölgedeki sinir hasarı nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Akciğer kanseri
• Miyelin kılıfının tümörü
• Kalpten çıkan aort damarının hasar görmesi
• Göğüs boşluğuna uygulanan ameliyatlar
• Travmatik yaralanmalar

Üçüncü Derece Nöronlar

Bu nöron yolu ise boynun yan tarafı boyunca uzanır ve yüz derisi, iris ve göz kapakları kaslarına gider. Bu bölgede hasar oluşmasına neden olabilecek etmenler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Boyun tarafındaki karotis arterinde hasar
• Boyun tarafındaki şah damarında hasar
• Kafatasının tabanına yakın tümör veya enfeksiyon
• Migren
• Küme baş ağrıları

Çocuklar

Çocuklarda görülen Horner Sendromunun en yaygın nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Doğum sırasında boyun ve omuzlarda yaralanma
• Doğumda mevcut olan aort defekti
• Hormon ve sinir sistemi tümörü

Horner Sendromu Belirtileri

Horner Sendromunun belirtileri genellikle yüzün bir tarafının etkilenmesine neden olmaktadır. Yaygın belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Göz bebeğinin kalıcı olarak küçük olması
• İki göz bebeği boyutunda belirgin fark
• Etkilenen göz bebeğinin loş ışıkta az veya geç açılması
• Üst göz kapağının düşmesi
• Alt göz kapağının hafif bir şekilde yükselmesi
• Etkilenen gözde çökük görünüm
• Yüzün etkilenen tarafında az terleme olması ya da hiç olmaması

Özellikle terleme ve alt göz kapağı ile ilgili belirtiler belirsiz olabilir.  Bu sebeple de teşhis edilmesinde zorlanılabilir.

Çocuklarda Belirtiler

Horner sendromunun çocuklarda neden olabileceği belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Bir yaşın altındaki çocukların etkilenmesi durumunda bir gözdeki iris renginin daha açık olması
• Yüzün etkilenen tarafında genellikle ısı, fiziksel efor veya duygusal tepkilerden kaynaklanan renk değişikliği

Bu belirtilerin yanında hem yetişkinlerin hem de çocukların ciddi belirtilerinin görülmesi mümkün olmaktadır. Bu belirtilerin özellikle travmadan sonra ortaya çıkması durumunda acil olarak doktora başvurulması gerekmektedir. Bu belirtilerin içerisinde şunlar yer almaktadır

• Görme bozukluğu
• Baş dönmesi
• Konuşma bozukluğu
• Yürüme zorluğu
• Kas güçsüzlüğü
• Kas kontrol eksikliği
• Şiddetli, ani baş ya da boyun ağrısı

Horner Sendromu Tanı Kriterleri

Horner sendromu tanısında öncelikli olarak fiziki muayene ile belirtilerin niteliği belirlenmektedir. Daha sonrasında olası nedenleri saptamak için çeşitli testler uygulanır. 

Horner Sendromunu Doğrulamak İçin Yapılacak Testler

Uzmanlar hastaların geçmişlerine ve belirtilerine dayanarak Horner sendromunu teşhis edebilir. Bunun yanında göz uzmanı iki göze de ilaçlı bir göz damlası damlatarak tanıyı doğrulayabilir. Bu damlalar sağlıklı gözlerde göz bebeğinin daralmasını veya büyümesini sağlamaktadır. Bu sayede uzmanlar sağlıklı göz ile sinir hasarı bulunan gözü karşılaştırabilir.

Sinir Hasarının Belirlenmesi İçin Yapılan Testler

Belirtilerin özellikleri uzmanların Horner sendromunun nedenini daraltmasına yardımcı olmaktadır. Bunun yanında sinir yolunu bozan lezyonu veya düzensizliği bulmak için ek testler yapabilir ya da görüntüleme testleri isteyebilir.

Horner sendromu üçüncü derece nöron düzensizliğinden kaynaklanıyor ise doktorun sağlıklı gözü önemli ölçüde genişletecek ve etkilenen gözün biraz genişlemesini sağlayacak bir tür göz damlası uygulayabilir. 

Horner sendromuna neden olabilecek muhtemel düzensizliğin yerinin tespit edilmesi için aşağıdaki testlerden bir veya birkaçını isteyebilir.

• MR
• Kan damarlarını değerlendirmek için kullanılan manyetik rezonans anjiyografi
• Göğüs röntgeni
• BT

Horner Sendromu Tedavi Yöntemleri

Horner sendromunun tedavisi bulunmamaktadır. Ancak altta yatan sebebin tedavi edilmesi ile ortadan kalkabilir. Hastalarda ağrı ya da başka bir rahatsızlığa neden olmaması durumunda herhangi bir tedavi uygulanmasına gerek bulunmaz.