Jinekolojik muayene nedir?
Jinekolojik muayene üreme organlarının sağlığını kontrol etmek için yapılmaktadır. Düzenli kontrolün bir parçası olarak servik muayene uygulanabilir. Ancak kadınların her yıl kontrole ihtiyacı bulunmaz. Bazı doktorlar jinekolojik muayeneyi sadece vajinadan akıntı, pelvik ağrı ya da diğer belirtiler ve belirli nedenlerden dolayı önermektedir.
Servik muayene genellikle birkaç dakika sürer. Doktor bu muayenede vajina, rahim ağzı, yumurtalıklar, rahim ve rektumu bu değişiklikleri açısından kontrol eder. Jinekolojik muayene sırasında rahim ağzı kanseri taraması olan Pap smear testi de uygulanmaktadır.
Jinekolojik muayene nasıl yapılır?
Öncelikle muayene masasına sırt üstü uzanılır. Ayaklar genellikle masaların köşelerine veya üzengi adı verilen desteklere yerleştirilir. Vücudun masanın ucuna doğru kaydırılması ve dizlerin açılması istenir. Jinekolojik muayene genellikle şunları içermektedir.
- Olağan dışı belirtileri kontrollü ekmek için dış görsel muayene uygulanmaktadır. Bu muayene sırasında vulva incelenir. Olağan dışı belirtiler içerisinde cilt lezyonları, cilt renginde değişiklikler, yaralar ve şişme yer almaktadır.
- Daha sonrasında doktor, rahim duvarlarını açmak için ise spekulum adı verilen plastik veya metal menteşeli bir alet kullanacaktır. Bu sayede doktor vajinayı ve rahim ağzını daha rahat bir şekilde görebilir. Spekulum ördek gagası şeklindedir. Hastaların daha rahat etmesi amacıyla yerleştirilmeden önce ısıtılabilir. Spekulum rahatsız edici olabilecek baskıya neden olabilir. Rahatsızlığı hafifletmek için mümkün olduğunca rahatlamaya çalışılması gerekmektedir. Ancak ağrı oluşursa bunun hemen doktora bildirilmesi gerekmektedir.
- Spektulum çıkartılmadan önce Pap smear testi için hücre örneği toplanabilir.
- Rahim ve yumurtalıklarda dahil olmak üzere pelvik organlar vücudun dışından görülemez. Muayenenin bu kısmı için doktor mide bölgesinden servik bölgesini hissetmesi gerekmektedir. Bunun için doktor elle muayeneye yapacaktır. Muayenenin bu kısmında rahim ve pelvik organları boyutu ve şekli kontrol edilir. Herhangi bir hassas bölge ya da olağan büyüme varsa not edilir. Vajinal muayeneden sonra doktor eldivenli bir parmağın rektuma sokabilir. Bu hassasiyet büyüme veya diğer olağan dışı belirtileri kontrol etmek için uygulanmaktadır. Servik muayenenin her aşamasında doktor tam olarak ne yaptığını söyler. Bu sayede hastalar kendilerine daha rahat hissedebilirler.
Jinekolojik muayene kimlere yapılır?
Jinekolojik muayene uygulama amaçları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Cinsel üreme sağlığının kontrol edilmesi için uygulanmaktadır. Bunun yanında jinekolojik muayene rutin fiziki muayenenin bir parçası olarak da uygulanabilir. Yumurtalık kistlerinin, cinsel yolla bulaşan bazı enfeksiyonların, rahim kanserinin veya erken evre kanserlerinin herhangi bir belirtisi bulunabilir.
- Muayene ayrıca hamilelik sırasında ilk doğum öncesi bakım ziyaretinde de uygulanmaktadır.
- Üreme sistemini etkileyen herhangi bir durum masa halinde ise rutin jinekolojik muayene önerilmektedir.
- Pelvik ağrı, olağandışı orijinal kanama veya akıntı, cilt değişiklikleri, ağrılı seks veya idrar sorunları gibi belirtilerin nedenini bulmak için de jinekolojik muayene uygulanmaktadır.
Gebelikte jinekolojik muayene
Gebelikte jinekolojik muayene hamileliğin ilk 3 ayında uygulanmaktadır. Özellikle rahim ağzı tarama testi ya da herhangi bir kanama olması durumunda bu sürenin dışında da uygulanabilir.
Hamileliğin geri kalan kısmında herhangi bir komplikasyon olmaması durumundan jinekolojik muayene uygulanmaz. Ancak hamilelik süreci içerisinde doğum indüksiyonu önerirse vajinal muayene uygulanmaktadır.
Doğum sırasında jinekolojik muayeneye ilişkin hastane kuralları değişiklik göstermektedir. Bunun yanında doğum bakımın doktorlarının genellikle vajinal muayene yapmaları tavsiye edilmektedir. Jinekolojik muayenenin şu şartlar altında yapılması önerilmektedir.
- Doğumdan sonraki 4 saat içerisinde
- Aktif doğum eylemi devam ettiği sürece 4 saatte bir
- Herhangi klinik bir endişenin oluşması durumunda
Doğumun ilerleyişinden şüphelenen bir gecikme varsa doktor rutin 4 saatlik süreden önce vajinal muayene yapabilmektedir. Doğumun aşaması belirgin değil ise jinekolojik muayene doğuma ilişkin karar verme ve plan yapmaya yardımcı olacaktır. İdeal olarak ister hamilelik ister doğum sırasında olsun jinekolojik muayeneler minimum düzeyde tutulur ve sadece hastanın izini ile yapılır.
Adet düzensizliğinde jinekolojik muayene
Adet düzensizliği sebebiyle doktora başvurulması halinde öncelikli olarak hastaların tıbbi öyküsü dinlenmektedir. Daha sonrasında jinekolojik muayene uygulanır. Jinekolojik muayene sırasında ultrason incelemeleri yapılmaktadır. Ultrason incelemelerinde yumurtalık ve rahim de dahil olmak üzere pelvik organlar kontrol edilir. Bazı vakalarda tanının kesinleşmesi amacıyla kan sesleri ya da MR görüntülemeleri istenebilir. Bunun yanında adet düzensizliğinin nedeninin anlaşılması için biyopsi de uygulanabilmektedir.
Bakirelerde jinekolojik muayene
Gerek rutin muayene için gerekse de jinekolojik problemi bulması sebebi ile cinsel açıdan aktif olmayan kişiler için ilk iş jinekolojik muayene ürkütücü olabilmektedir. Ancak cinsel açıdan aktif olmayan kadınların da jinekoloğa başvurmak için birçok farklı sebebi olabilir. Bunların içerisinde adet ağrıları, adet düzensizliği, kaşıntılar ve vajinal akıntılar en sık görülenleridir.
Cinsel olarak aktif olmayan kadınlara vajinal muayene uygulanmaz. Bunun yerine karın bölgesi üzerinden ultrason görüntülemesi ile muayene uygulanır. Muayeneden en iyi sonucun alınabilmesi için kişilerin mesanelerinin tamamen dolmuş olması önerilmektedir. Bunun yanında özel bir sebep var ise dış genital organ muayenesi de yapılabilir.
Bakireliğin önemli olduğu ülkelerde muayene yapılırken herhangi bir alet kullanılmaz. Bu sayede kızlık zarı muayeneden etkilenmez. Bunun için dış genital organlar sadece gözle muayene edilir. Gerekli olması halinde elle muayenede uygulanmaktadır. Ayrıca kızlık zarı herhangi bir zarar vermeden vajinal kültür de alınabilir.
Jinekolojik muayene öncesi yapılması gerekenler
Jinekolojik muayene hazırlanmak için özel bir hazırlık yapılmasına gerek bulunmaz. Ancak hastaların kendi rahatları için jinekolojik muayenenin regl dönemi olmadığı bir güne planlamak daha iyi bir seçenek olacaktır. Bunun yanında muayeneden önce mesanenin boşaltılması da gerekir.
Jinekolojik muayene doktorun ofisinde yapılmaktadır. Genellikle birkaç dakika sürer. Kıyafetler çıkarıp özel bir elbise giyinmesi istenebilir. Daha fazla mahremiyet sağlanması için bele sarılması amacıyla çarşaf verilebilir. Jinekolojik muayene yapmadan önce doktor kalp ve akciğerleri dinleyebilir. Karın bölgesi, sırt ve göğüsleri de kontrol edebilir.
Muayene sırasında refakatçi de odada olabilir. Bu kişi genellikle hemşire veya tıbbi asistandır. Refakatçi verilmediyse hastaların refakatçi isteme hakkı bulunmaktadır. Bunun yanında hastalar arkadaşlarıyla ya da akrabalarıyla birlikte jinekolojik muayeneye gelebilir.
