Kemik Erimesi (Osteoporoz)

Kemik erimesi (osteoporoz) nedir?

Osteoporoz adı ile adlandırılan kemik erimesinin en basit tanımı kemiklerdeki mineral yoğunluğunun azalması ve bu sebeple kemiklerin zayıflayarak daha kırılgan hale gelmesi olarak yapılabilir. Kemik yapısı sert olmasına rağmen süngerde olduğu gibi gözeneklere sahip olmaktadır. Kemikteki kalsiyum mineralinin azalması ise bu gözeneklerin büyüyerek kemik kütlesinin azalmasına neden olmaktadır. Gözeneklerin büyümesi aynı zamanda kemiklerin gücünün de azalmasına neden olmaktadır.

Kemiklerde görülen bu bozulmalar mikro çapta olmaktadır. Bu sebeple de her ne kadar ismi kemik erimesi olsa da kemiklerin eriyip yok olması gibi bir durum söz konusu olmamaktadır. Bunun yerine kemiklerin güçsüzleşmesini ve kırılganlıklarının artmasını ifade etmektedir.

Çene kemik erimesi (osteoporoz)

Kemik erimesi çene kemiğini de etkileyen bir sağlık sorunu olmaktadır. Ancak çene kemiğinin erimesinin nedeni mineral eksikliğinden değil diş kayıpları sebebiyle oluşmaktadır. Bu sebeple de çene kemiğinin erimesi genellikle peridontal hastalıklardan sonra ortaya çıkmaktadır.

Genellikle ileri yaştaki bireylerde ortaya çıkan çene kemiği erimesi erken yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir. Özellikle kaza sonucunda oluşan travmalar, sigara kullanımı ve kötü beslenme diş kayıplarının ve dolayısıyla da çene kemiği erimesinin nedenleri arasında yer almaktadır.

Çene kemiğinin erimesi sonucunda dişler yeteri kadar desteklenemez. Bu sebeple de hastalarda görülen belirtiler içerisinde şunlar yer alır.

• Dişlerin hareket etmesi
• Diş etlerinin küçülmesi

Bu belirtilerin görülmesi durumunda en kısa süre içerisinde diş hekimine başvurulması gerekmektedir. Bu sayede çene kemiği erimesi durdurulabilir. Çene kemiğinin erimesi için yapılan uygulamalar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Diş taşı temizliği
• Kök planlaması
• Eksiksiz ağız hijyeninin sağlanması
• Diş eksikliklerinin tamamlanması için implant uygulaması

Çene kemiği erimesinin önlenmesi için ise öncelikle kişilerin ağız hijyenlerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Diş ve ağız temizliğinin tam olarak yapılması diş ve diş eti hastalıklarını önleyeceği için çene kemiği erimesinin de önlenmesini önemli ölçüde sağlayacaktır.

Kemik erimesi (osteoporoz) tanı yöntemleri

Kemik erimesinin ilk evrelerinde tanı alması raslantısal olmaktadır. Tanı genellikle kemik kırıklarının oluşması ile konulabilmektedir. Kemik erimesinde kemik kırıklarının oluşabilmesi için ağır bir darbeye gerek olmaz. Basit bir öksürük bile kemiklerin kırılmasına neden olabilir.

Kemik erimesinin kesin tanı alabilmesi için kemik taramasının yapılması gerekmektedir. DEXA adı verilen yöntem ağrısız bir şekilde uygulandığı için kolay bir yöntem olmaktadır. Radyoloji bölümleri tarafından uygulanan DEXA düşük radyasyona sahip olmaktadır. Uygulamadan önce hastaların üzerinde bulunan metal eşyaların çıkartılması gerekmektedir. Daha sonrasında hastane elbisesi giyen hasta bilgisayarlı tomografi makinasına uzanır ve kemik taraması yapılır. Kalsiyum takviyesi kullanan kişilerin kemik taraması yaptırmadan önce takviyeyi kesmeleri ve bu konuda doktorlarına bilgi vermeleri gerekmektedir. 

Kemik erimesi (osteoporoz) belirtileri

Kemik erimesi sinsi hastalıklardan birisi olmaktadır. Bu sebeple de erken döneminde hiçbir belirti göstermemesi sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak kemik erimesinin ilerleyen dönemlerinde görülen semptomlar ciddi olmaktadır.

Kemik erimesinin ilk belirtileri içerisinde sırt ağrısı bulunmaktadır. Hastalarda sırt ağrısının görülmesinin nedeni ise kemiklerdeki mineral kayıplarından dolayı küçük kırıkların oluşmaya başlamasıdır. Üstelik omurlarda görülen bu mikro kırıkların oluşması için herhangi bir darbe ya da düşme gibi sebebin bulunmasına da gerek bulunmamaktadır. Omurlarda görülen bu kırıkların artması ilerleyen dönemlerde omurların çökmesine neden olmaktadır. Çökmelerin yaşanmaya başlamasından sonra hastalarda görülen belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Hastaların boylarında kısalma
• Sırtta kamburluk oluşumu
• Omurganın öne doğru eğilmesi
• Basit hareketlerde dahi oluşabilen kemik kırıkları ve çatlakları

Kemik erimesi (osteoporoz) nedenler

Kemikler insan hayatı boyunca kendisini yenileyen dokulardan birisi olmaktadır. Bu döngü sırasında osteoblast adı verilen hücreler yeni kemik hücresi yapımında görevli olmaktadır. Yeni kemik hücreleri oluşurken aynı zamanda yaşlanmış kemik hücrelerinin yıkımı söz konusu olmaktadır. Yıkımda görevli olan hücrelere ise osteoklast hücreleri adı verilmektedir. Normalde osteoblast hücreler ile osteoklast hücrelerin çalışma hızları birbiri ile paralel devam etmektedir. Ancak çeşitli nedenler ile bu paralelliğin bozulması ve osteoklast hücrelerinin daha fazla çalışması kemik erimesinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kemik erimesine neden olan faktörler içerisinde ise şunlar yer alır.

Yaşın ilerlemesi

Kemik erimesinin birincil nedeni yaşlılıktır. Bu durum hem kadınlar hem de erkekler için risk faktörü olmaktadır.

Menopoz

Kadınlarda kemik erimesinin görülmesinin birincil nedeni menopoz olmaktadır. Çünkü menopoz döneminde kadınlar östrojen hormonu daha aza salgılanmaya başlar. Östrojen hormonunun vücuttaki görevlerinden birisi de kemik yapısının korunması olduğu için menopoz dönemi aynı zamanda kemik erimesi riskinin artmasına da neden olmaktadır. Bunun yanında erken yaşta menopoza girmek ya da herhangi bir sebeple yumurtalıkların alınması da aynı şekilde kemik erimesine neden olabilmektedir.

Genetik

Aile geçmişinde kemik erimesi bulunan kişilerde kemik erimesi görülme ihtimali artmaktadır. Bunun yanında ailelilerinde kalça kırığı ya da omurga kırığı olan kişilerde kemik erimesine yatkın olmaktadır.

Kalsiyum açısından düşük beslenme düzeni

Özellikle kemik gelişiminin büyük bir hızla devam ettiği çocukluk ve gençlik dönemlerinde kalsiyum açısından zengin bir beslenme düzeninin benimsenmesi gerekmektedir. Bu sayede ilerleyen yaşlarda da kemik kalitesi artmaktadır. Bunun yanında kişilerin ilerleyen dönemlerinde de kalsiyum açısından zengin beslenme düzenine devam edilmesi gerekir.

D vitamini eksikliği

Beslenme ile alınan kalsiyumun kemiklerde kullanılabilmesi için D vitaminine ihtiyaç duyulmaktadır. D vitaminin yeterli miktarda alınabilmesi için ise yeterli güneş ışığının alınması gerekmektedir. D vitaminin yeterince alınamaması kemik erimesinin öncelikli nedenlerinden birisi olmaktadır.

Fiziksel aktivite eksikliği

İnsanların tüm hayatları boyunca düzenli olarak egzersiz yapması kemik kütlesinin artmasını sağlamaktadır. Egzersizin olmaması durumunda ise kemik erimesi riski artmaktadır.

Kemik erimesi (osteoporoz) tedavi yöntemleri

Kemik erimesi tedavisinin temel amacı hastalardaki kemik kütlesinin korunmasıdır. Bunu yanında hastaların yaşadıkları ağrıların hafifletilmesi ve herhangi bir kırık oluşumunun da engellenmesine yönelik tedaviler uygulanmaktadır.

Kemik erimesine neden olan etmenler de tedavinin planlanmasında önemli olmaktadır. Kemik erimesine neden olan herhangi bir hastalığın bulunması durumunda öncelikle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Bunun yanında uzun süreli ilaç kullanımı sebebiyle oluşan kemik erimelerinde kullanılan ilaçlar ya da dozlarının değiştirilmesi gerekmektedir.

Kemik erimesinin durdurulması ve kemik kütlesinin arttırılması için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların yanı sıra D vitamini ve kalsiyum takviyeleri de hastalara verilmektedir. Bu ilaçların mutlak suretle hekim kontrolünde kullanılması gerekir. Bunu yanında hastaların kalsiyum açısından zengin bir beslenme düzenine geçmeleri ve hayatlarına egzersizi de katmaları gerekmektedir.

Kemik erimesi tedavisinde hastalarda kırık oluşumuna da dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple de hastaların düşme riskinin arttığı durumlarda yürüteçlerden ya da bastondan yardım almaları önerilmektedir. Bunun yanında yağışlı ya da buzlu havalarda dışarı çıkmamaları gerekir.

Eğer kemik erimesi olan hastalarda baş dönmesi, denge sorunları, işitme kaybı ya da görme bozuklukları varsa bu sorunların da tedavi edilmesi gerekir. Bu sayede hastaların düşme riskleri azaltılarak yeni kırıkların oluşmasının önüne geçilecektir.

Hastaların herhangi bir sebeple uyku ya da sersemlik yapan ilaçlar kullanmak zorunda kalmaları durumunda ise evlerinde gerekli düzenlemeleri yapmaları gerekmektedir. Özellikle halı ya da kilim gibi takılıp düşmeye neden olabilecek eşyaların kaldırılması ya da yere sabitlenmesi önerilmektedir. Islak zeminlerde ise kaydırmazların kullanılması ve yerdeki kabloların kaldırılması düşme risklerinin azaltılması açısından önemli tedbirler olmaktadır.

Kemik erimesi (osteoporoz) ameliyatı

Kemik erimesinde kırıkların azaltılması için bazı cerrahi yöntemlerden de yararlanılmaktadır. Bunların içerisinde kemik çimentosu ya da organik maddeler ile kemik yapısının desteklenmesi sayesinde kemiklerin güçlenmesi sağlanır.

Kemik erimesi (osteoporoz) ilaç tedavisi

Kemik erimesinde ilaç tedavi hem mevcut kemik kütlesinin korunması hem de yeni kemik hücrelerinin oluşumunun desteklenmesi amacıyla uygulanmaktadır. Uygulanan ilaç tedavisinin en az 1 yıl süre ile uygulanması gerekmektedir. Bu süreç içerisinde hastalara kan ve idrar tahlilleri yapılarak mevcut durumları kontrol edilmeye devam edilir. Bir yıl sonrasında ise yıllık kontrollerin yapılması gerekir. Ancak ilaç tedavisi her hasta için uygun olmamaktadır.

İlaç tedavisinin yanı sıra hastalara D vitamini ve kalsiyum takviyeleri de verilmektedir. Bu takviyelerin günlük kullanım miktarı yaşa göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple de takviyelerin ne kadar kullanılacağının belirlenebilmesi için kan testlerine ihtiyaç duyulur. Değerlerin optimal düzeyde tutulması için hastaların kullanmaları gereken kalsiyum ve D vitamini miktarı hekimler tarafından belirlenmelidir.

Kemik erimesi (osteoporoz) çeşitleri/tipleri

Kemik erimesi birincil ve ikincil olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Primer (birincil) osteoporoz

Genellikle 23 ile 86 yaşlarındaki bireylerde görülen primer kemik erimesi başka bir etkene bağlı olmaksızın ortaya çıkan kemik erimesine verilen isim olmaktadır. Primer kemik erimesi üç farklı şekilde meydana gelmektedir.

• Gençlerde görülen idiopatik juvenil
• Yaşlılık sebebiyle oluşan senil kemik erimesi
• Menopoz döneminden sonra görülen kemik erimesi

Primer (birincil) osteoporoz nedenleri

Primer kemik erimesinin nedeni kemik kütle yoğunluğunun azalmasıdır. Bunun arkasında yatan sebepler içerisinde ise yetersiz beslenme, genetik, östrojen hormonunun azalması ve kemik yıkımının artması gibi nedenler bulunmaktadır.

Sekonder (ikincil) osteoporoz

Sekonder kemik erimesinin ortaya çıkmasında ise hastalarda bulunan başka bir hastalık sebebiyle kullanılan ilaçlardan dolayı görülmektedir. Bu sebeple de özellikle genç erkeklerde ve menopoz dönemindeki kadınlarda sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bunun yanında hastaların tedavisinin devam etmesine rağmen kemik kaybının devam ettiği durumlar da sekonder kemik erimesi kapsamında değerlendirilmektedir.

Sekonder (ikincil) osteoporoz nedenleri

Sekonder kemik erimesine genellikle neden olan etmenler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kanser
• Romatizmal hastalıklar
• Kan hastalıkları
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Endokrin hastalıkları
• Genetik
• Yoğun alkol kullanımı
• Hareketsiz yaşam tarzı

Kemik erimesini önlemek için yapılması gerekenler

Kemik erimesinin önlenmesi için çocukluk çağından itibaren beslenme düzenine dikkat edilmesi gerekmektedir. Sağlıklı bir beslenme düzeninin yanı sıra kalsiyum açısından zengin bir beslenme düzeninin benimsenmesi kemik kütle yoğunluğunun artmasını ve korunmasını sağlayan ilk adım olmaktadır.

Kemik erimesinden korunmak için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise yoğun alkol kullanımından kaçınmaktır. Bunun yanında sigara kullanılmamalı ve kafein tüketimini sınırlandırılması da gerekmektedir.

Bunların yanında egzersizin de ihmal edilmemesi gerekir. Kişiye ve yaşa uygun olan egzersizlerin hayat boyu yapılması kemik erimesi riskinin azaltılması açısından son derece önemli olmaktadır.

Kemik erimesinden korunmak için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise D vitamini olmalıdır. D vitaminin yeterince alınması için güneş ışığından yararlanılması gerekir. Bunun yanında D vitamini değerlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerekli olması halinde D vitamini takviyelerinin hekim gözetiminde kullanılması gerekmektedir.