Nefrotik Sendrom

Nefrotik sendrom nedir?

Böbreklerin idrarda çok fazla protein saldığı duruma nefrotik sendrom adı verilmektedir. Genellikle böbreklerde bulunan filtrelerden kaynaklanan bir hastalıktan dolayı ortaya çıkar. Böbreklerde yer alan bu filtrelere glomeruli adı verilir ve küçük kan damarlarından oluşur. Bu sayede kanda bulunan atıkları ve fazla sıvıları uzaklaştırır ve bu atıkları idrar olarak mesaneye gönderir. Atıkların içerisinde genellikle nitrojen atığı (üre), asitler ve kas atığı (kreatin) bulunur.

Sağlıklı bir filtreleme sisteminde sadece atıklar filtrelenir. Bu sayede kanda vücudun düzenli çalışmasını sağlayacak hücreler ve proteinler tutulur. Ancak filtreleme sisteminde bir sorun olması durumunda hasar gören glomerüller albünler de dahil olmak üzere kanda bulunan proteinlerin idrara sızmasına neden olur.

Nefrotik sendromu olan kişilerde 24 saatlik idrar tahlilinde 3 veya daha fazla gram protein sızıntısı söz konusu olmaktadır. Bu miktar sağlıklı bir kişide görülen miktardan 20 kat daha fazla olmaktadır.

Nefrotik sendrom sebebiyle kaybedilen farklı proteinler sebebiyle vücutta çeşitli sorunlar görülebilmektedir. Bu proteinlerden bazıları kanın pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olan proteinlerdir. Bu sebeple bu proteinlerin kanda yeterince bulunmaması kanın pıhtılaşmasına neden olabilmektedir.

Bunun yanında nefrotik sendrom ile atılan immünoglobulinler bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve vücudun enfeksiyonlar ile savaşmasını sağlar. İmmünoglobulinlerin kaybedilmesi zatürre, selülit ve peritonit riskini arttırmaktadır.

Nefrotik sendrom tanı yöntemleri

Nefrotik sendromunu tespit edilmesinde kullanılabilecek testler içerisinde şunlar yer almaktadır.

İdrar tahlili

İdrar tahlillerinde idrarın kimyasal, görsel ve mikroskobik olarak incelenmesi sağlanmaktadır. Bu sebeple de birkaç farklı idrar testi yapılır. Bu testlerin içerisinde kolay uygulanabilir olmasından dolayı yağ çubuğu testi en çok tercih edileni olmaktadır. Yağ çubuğu testinde idrar örneğinin içerisinde özel kimyasallar ile kaplı kağıt şeridi yerleştirilir. Kağıt şeridinin renk değiştirmesi durumunda idrarda albümin olduğu anlaşılır.

Daha kesin bilgilere ihtiyaç duyulması halinde ise idrar örneği laboratuvara gönderilmektedir. Örnekler tek seferlik alınabileceği gibi 24 saat toplanan idrar örnekleri de testlerde kullanılabilmektedir. Bu testlerde idrar örneklerinin içerisinde keratin ve albümün oranları karşılaştırılmaktadır. Eğer sonuçlarda her bir gram örneğin içerisinde 30 mg ve daha üstünde albümin varsa sorun olduğunun işareti olarak kabul edilir.

Eğer test için 24 saatlik idrar örneği istenmiş ise hastaların idrar toplama sırasında şunları yapması gerekmektedir:

• İlk gün hastalar uyandıklarında ilk idrarlarını tuvalete yapmalıdır.
• Gün içerisinde diğer idrarlarını numune kabına yapmaları gerekir.
• Ertesi gün ilk uyandıklarında ise idrarlarını yine numune kabına yapmaları gerekir. Daha sonrasında idrar örneği laboratuvara teslim edilir.

Kan testleri

Kan testlerin kanda bulunan albümin ve diğer proteinler incelenmektedir. Eğer kandaki bu proteinlilerin değerleri düşük ise nefrotik sendromun bir göstergesi olarak kabul edilir. Bunun yanında hastaların kolesterol ve kan trigliseritleri de test edilmektedir. Çünkü albümin seviyesi düşük olan kişilerde bu değerler normal daha yüksek çıkar.

Böbrek biyopsisi

Böbrek biyopsisinde hastaların böbreklerinden küçük bir parça alınarak mikroskop altında inceleme yapılır. Biyopsi örneğinin alınması için hastalara lokal anestezi uygulanır. Bunun yanında hastaların rahatlamaları için hafif bir sakinleştirici de verilmektedir. Bu sayede hastaların herhangi ağrı ya da acı hissetmesi önerilir. Uygulamada biyopsi iğnesi kullanılır.

Diyabet hastası olan kişilere böbrek biyopsisi uygulanmasına gerek duyulmaz. Eski tıbbi bilgileri, kan ve idrar tahlilleri yeterli olmaktadır. Çünkü diyabet hastalığı nefrotik sendroma neden olan etmenlerden birisidir.

Nefrotik sendrom belirtileri

Nefrotik sendromun neden olduğu belirtiler genellikle kan ve idrar tahlillerinde kendisini göstermektedir. Bunun yanında hastalarda karın ağrısı ya da halsizlik görülebilir. Nefrotik sendromda görülen diğer belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır:

• İdrarda 3,5 gramdan fazla protein bulunması
• Kanda yüksek miktarda kolesterol ve yağ bulunması
• Kanda düşük protein seviyelerinin bulunması
• Genellikle bacaklarda ve ayak bileklerinde oluşan ödemler
• Ellerde ve yüzde şişlik
• İştah kaybı
• Köpüklü idrar
• Osteoporoz
• Vitamin ve mineral kaybı

Nefrotik sendrom komplikasyonları

Nefrotik sendromunda en sık karşılaşılan komplikasyonlar şunlar olmaktadır.

• Tiroid bezinin yeterince tiroid hormonu üretemez ve kan dolaşımına salamaz. Bu durumda hipotiroidizm oluşur.
• Hipertansiyon
• Kan damarlarında plak oluşumundan dolayı oluşan koroner arter hastalığı
• Anemi
• Böbreklerin aniden düzgün çalışmayı bırakması akut böbrek hasarına neden olmaktadır.
• Kan pıhtılarının oluşması
• Yüksek kolesterol ve kan trigliseritleri
• Zayıf beslenme
• Yüksek tansiyon
• Kronik böbrek hastalığı
• Enfeksiyon

Nefrotik sendrom nedenleri

Nefrotik sendromunun temel nedeni böbrek hastalıklarının glomerüllerde hasara neden olmaktadır. Araştırmalar hastalıkların böbreklerin filtreleme sistemlerinde neden hasara sebep olduğu henüz tam olarak kanıtlayamamıştır. Nefrotik sendroma neden olan hastalıklar içerisinde şunlar yer almaktadır:

Amiloidoz

Hayati organlarda protein birikmesine neden olan amiloidoz hastalığı en sık böbreklerde görülmektedir. Bu sebeple de böbreklerin filtreleme yeteneklerinin etkilenmesine neden olur.

Diyabet ile ilişkili nefropati

Nefropati böbreğin düzgün çalışmadığını ifade eden bir terimdir. Diyabetle ilişkili olan nefropatide ise böbreklerdeki sinirlerde hasar ya da işlev bozukluğu söz konusu olmaktadır. Sinirlerin etkilenmesinden dolayı da hasar gören sinirin olduğu tarafta uyuşma, karıncalanma, ağrı ve kas zayıflığı gözlemlenir.

Fokal segmental glomerüloskleroz (FSGS)

Böbrek yaralanmalarında glomerüllerin küçük alanlarının etkilenmesine neden olur. Bu sebeple de böbrek yetmezliği, böbreklerde şişme ve protein kaybı gözlemlenir.

Lupus

Lupus hastalığı böbrekler de dahil olmak üzere tüm vücutta iltihaba neden olan bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklardan birisi olan lupus vücutta ödeme ve ağrıya neden olur.

Membranöz nefropati

Membranöz nefropatide böbreklerin filtreleme sistemine zarar veren vücudun bağışıklık sistemi olmaktadır. Bu saldırı filtreleme sisteminde hasra neden olur.

Minimal değişiklik hastalığı (MCD)

Böbreklerin işlevini doğru bir şekilde yerine getiremediği bir hastalık olan MCD hastalığında, hastalara uygulanan böbrek biyopsisinde böbrek dokularında ve glomerüllerde çok az ya da hiç hasar olmadığı görülür. Tüm yaş gruplarında görülebilen bir hastalık olan MCD, özellikle çocuklarda görülmektedir.

Nefrotik sendrom tedavi yöntemleri

Nefrotik sendromun herhangi bir tedavisi bulunmamaktadır. Diğer bir yandan çocuklarda görülen nefrotik sendrom ergenlik yıllarında ya da 20’li yaşlarının başların kendiliğinden düzelir. Bunun yanında nefrotik sendrom hastalarının belirtilerinin kontrol edilmesine yönelik olarak uygulanan tedaviler de bulunmaktadır. Bu tedaviler sayesinde böbreklerin daha fazla zarar görmesi engellenir. 

Nefrotik sendrom tedavisi planlanırken altta yatan temel hastalığın tedavisi hedeflenmektedir. Bunun yanında hastalarda görülen şişlik, yüksek tansiyon, enfeksiyon ve yüksek kolesterolün kontrol altına alınmasına yönelik tedaviler planlanır. Bu tedavi planı genellikle ilaçlar ve diyette yapılan değişiklikleri içermektedir.

Tansiyon düşürücü ilaçlar

Bazı tansiyon ilaçları glomerüllerin üzerindeki basıncın azaltılması sağlar. Bu ilaç gruplarını içerisinde ACE inhibitörleri ve ARB’ler yer almaktadır. Hastalar genellikle kan basınçlarının düzenlenmesi için iki veya daha fazla tansiyon ilacına ihtiyaç duymaktadır. 

Diüretik ilaçlar

Nefrotik sendromu hastalarına tansiyon düzenleyici ilaçların yanı sıra diüretik ilaçlar da reçete edilebilmektedir. Bu ilaçlar sayesinde kandaki sıvının çıkarılmasına destek olunur. Bu sayede kan basıncı düzenlenir ve vücutta görülen ödemin azaltılması sağlanır. Bu ilaç gurubu içerisinde beta blokerler ve kalsiyum kanal blokerleri yer almaktadır.

Kolesterol ilaçları

Nefrotik sendromu hastalarında görülen yüksek kolesterolün düşürülmesi için kolesterol ilaçları da reçete edilmektedir. Bu ilaç grubu içerisinde statin ilaçları yer alır.

Diğer tedavi araçları

Nefrotik sendromu olan kişilerin düzenli olarak yıllık grip aşılarını ve pnömokok aşılarını yaptırmaları önerilmektedir. Pnömokok aşısı vücudu sadece zatürreden korumaya değil aynı zamanda kulak enfeksiyonlarından, boğaz ağrısından ve menenjitten korunmasına da yardımcı olmaktadır.

Bunun yanında bazı hastalara kan sulandırıcı ilaçlar da reçete edilebilmektedir. Kan sulandırıcı ilaçlar kan pıhtısı oluşturan hastalara verilmektedir. Çünkü bu ilaçla nefrotik sendromun semptomlarını engellemez.

Nefrotik sendrom beslenme

Yetişkinlerde görülen nefrotik sendromun tedavisinde diyet etkili olmaz. Ancak beslenmede yapılacak bazı değişiklikler semptomların hafiflemesini sağlar. Bunların başında vücuttaki ödemin azaltılması için sodyumun sınırlandırılması bulunmaktadır.  Bunun yanında sıvı tüketiminin arttırılması da vücuttaki ödemin atılmasını sağlayacaktır. 

Nefrotik sendromun belirtilerinden bir diğeri olan kandaki kolesterol seviyesinin düşürülmesi için ise doğmuş yağ içeren besinlerin beslenmeden çıkarılması gerekmektedir. Bu besinlerin içerisinde kırmızı et, ta yağlı süt ürünleri, işlenmiş et, kızarmış yiyecekleri tatlılar ve unlu mamuller yer almaktadır.