Panik bozukluk nedir?
Panik bozukluk, beklenmedik ve birden fazla panik atağı içeren bir anksiyete bozukluğudur. Panik bozukluğunun en karakteristik özelliği herhangi bir ön belirti vermeden gerçekleşmesidir. Bunun yanında panik bozukluğun neden olduğu semptomlar zihinsel fiziksel sağlık durumundaki aksaklıklardan kaynaklanmamasıdır. Genellikle panik atakların ortaya çıkması için herhangi bir tetikleyici bulunmaz. Panik atak yaşayan herkes de panik bozukluk gelişmez.
Panik bozukluk tanı kriterleri
Ruh sağlığı uzmanları belirtilere dayanarak panik bozukluk tanısı koymaktadır. Tanımın konulabilmesi için 4'ten daha fazla panik atak geçirmek ve sürekli olarak başka bir panik atak geçirme korkusu yaşamak gerekmektedir.
Panik bozukluk belirtileri
Panik atak diğer anksiyete bozukluklarında da ortaya çıkabilir. Genel olarak 4 veya daha fazla panik atak geçiren iş ve sürekli olarak başka bir panik atak geçirme endişesi bulunan kişilerde panik bozukluğundan söz edilmektedir. Panik bozukluğu olan kişilerde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kalbin bir dakikada atma hızının artması
- Titreme
- Terleme
- Nefes darlığı
- Boğuluyormuş gibi hissetmek
- Karın ağrısı yaşamak
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Gerçek dışı veya kendinden kopuk hissetmek
- Kontrolü kaybetme korkusu
- Delirme ya da ölme korkusu
- Uyuşma
- Üşüme veya sıcak basması
- Kalp krizini taklit eden diğer belirtiler
Panik bozukluğu üzücü ve engelleyici olabilmektedir. Panik bozukluğu olan kişilerde görülen ataklar genellikle birkaç dakika sürmektedir. Ancak bazı vakalarda ataklar birkaç saatte kadar sürebilmektedir.
Panik bozukluk nedenleri
Panik bozukluğu yaygın bir zihinsel sağlık sorunu olmaktadır. Panik bozukluğun ilk belirtileri genellikle ergenlik döneminde görülmektedir. Ancak bazı kişilerde ilk belirtiler erken yetişkinlik dönemine kadar görülmez. Bazı vakalarda çocukluk döneminde başlayan panik bozukluk vakaları da görülmektedir. Kadınların panik bozukluğa sahip olma oranı erkeklerden iki kat daha fazla olmakla birlikte genetik bağlantının bulunduğu düşünülmektedir.
Panik bozukluğunun vücudun normal hayatta kalma içgüdüsü ve davranışlarının aşırı tepkisi olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple de panik bozukluğu nedenlerinden birisi de kişilerde heyecanlı duyguları tetikleyen hormonlara karşı hassasiyet olduğu düşünülmektedir.
Panik bozukluk tedavisi
Panik bozukluğunun tedavisinde psikoterapi ve ilaçlar kullanılmaktadır. Vakaların önemli bir kısmında her iki yöntem kombinlenerek kullanılır. Tedavinin süresi durumun ciddiyetine ve hastaların tedaviye ne kadar iyi yanıt verdiğine bağlı olarak değişmektedir.
Psikoterapi
Psikoterapi, konuşma terapisi olarak da adlandırılmaktadır. Bu terapide panik bozukluğu olan kişilerin sahip olduğu sağlıksız duygu ve düşüncelerini tanımlayarak bunların değiştirilmesine yardımcı olmaktadır. Panik bozukluğuna yardımcı olabilecek spesifik psikoterapi türleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Bilişsel davranışçı terapi
Bu terapi türünde düşüncelerin ve duygularım lisanslı bir danışman ya da psikolog gibi bir ruh sağlığı uzmanı ile tartışılması söz konusudur. Uzman düşüncelerin, davranışların ve tepkilerini değiştirilebilmesi için panik atakları tetikleyen unsurları belirlemeye yardımcı olur. Tetikleyicilere karşı farklı tepkiler verilmeye başladıkça atak görülme sıklığı azalır ve sonunda durabilir.
Maruz bırakma terapisi
Bu terapi türünde atağı tetikleyen şeye karşı hastalar yavaş yavaş ve tekrar tekrar maruz bırakılır. Maruz bırakılma, hayali ya da gerçek olabilir. Zaman içerisinde kaygı yapan yere neden olmak yerine atağı tetikleyen durumda rahat olma öğrenilir. Süreç içerisinde kaygıların yönetilmesi için nefes egzersizleri gibi rahatlama teknikleri öğrenilmektedir.
Panik bozukluk ilaç tedavisi
Panik bozukluğundan panik atakların kontrol altına alınmasına yardımcı olacak ilaçlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
Antidepresanlar
Bazı antidepresan ilaçlar panik ataklarını sıklığının azalmasına sağlamaktadır. Bazı antidepresan grupları ise atakların şiddeti azalmasında etkilidir. Reçete edilebilecek antidepresan grupları içerisinde serotonin seçici geri alım ilgi bir türleri veya serotonin norepinefrin geri alım inhibitörleri bulunmaktadır.
Antianksiyete ilaçları
Panik atağın tedavi edilmesi önlenmesi için genellikle benzodiazepiner reçete edilmektedir. Bu ilaçlar anksiyetenin giderilmesine yardımcı olmakla birlikte bağımlılık potansiyeli taşırlar. Bu sebeple de dikkatli bir şekilde alınmaları önemlidir.
Agorafobi panik bozukluk nedir?
Panik bozukluklarından birisi olan agorafobi hastaların panik atak meydana geldiğinde kaçamamaktan veya yardım alamamaktan korktukları durumlardan veya yerlerden kaçındıkları fobik bir durumdur. Özellikle son yarım yüzyılda agorafobinin tekrarlayan panik atak sendromu ile yakından bağlantılı olduğu düşünülmüştür.
Bu sebeple de çoğu durumda panik bozukluğun tipik gelişimi ya da komplikasyonu olarak agorafobi görülmektedir. Panik bozukluğu ile birlikte agorafobinin yüksek prevalansına rağmen genellikle uzmanlar tarafından yeterince tanınmamakta ve yetersiz tedavi edilmektedir.
Panik bozuklukta panik ataklar ne kadar sürer?
Panik atakların önemli bir kısmı 5 ila 20 dakika arasında sürmektedir. Bazı ataklar ise bir saatin üzerinde sürebilmektedir. Atakların sayısı ve şiddeti hastanın durumuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu sebeple de bazı kişilerde ayda bir ya da iki kez atak görülürken bazı hastalarda ise haftada birkaç kez atak görülebilmektedir.
Anksiyete ve panik atak arasındaki fark nedir?
Anksiyete atakları ve panik atakları arasındaki temel fark bazı stres etkenlerinin anksiyete ataklarını tetiklemesi ve yavaş yavaş artmasıdır. Buna rağmen panik bozukluğu olan kişilerde belirtiler birdenbire ortaya çıkmaktadır. Anksiyetesi olan kişilerde genellikle mide düğümlenmesi ya da kalp atışlarının hızlanması gibi belirtiler görülmektedir. Ancak bu belirtiler genellikle kısa ancak çok yoğun olan panik atak belirtilerinden daha az yoğundur ancak daha uzun süre devam eder.
Panik atak ve panik bozukluk arasındaki fark
Panik atak hemen hemen herkesin hayatları boyunca bir ya da iki kez karşılaştıkları bir durumdur. Ancak panik bozukluk bir kişinin 4 veya daha fazla kez panik atakla karşı karşıya kalması ve panik atak beklentisinin oluşması durumunda konulan teşhistir. Panik atak herhangi bir zihinsel hastalık olarak nitelendirilmemekle birlikte panik bozukluk zihinsel hastalıklardan birisidir.
