Parkinson

Parkinson Nedir?

Nörolojik (sinirsel) bir hastalık olan Parkinson’a sahip bireylerde Dopamin maddesini üreten hücrelerin bozulması söz konusudur. Dopamin maddesi canlıların hücrelerinde önemli bir yeri olan nöromodülatör molekülleridir. Bu moleküller insanın hareketlerinden ve bunların uyum içerisinde gerçekleşmesinden sorumludur. Bu nedenle Parkinson hastalığına sahip bireylerde yavaş hareket etme, dinlenirken vücudun farklı bölümlerinde titremelerin görülmesi ve Psikiyatrik birtakım bulguların olduğu görülmektedir. Hastalık genellikle 40 ve üzeri yaş grubunda ortaya çıkmaya başlamaktadır. Tedavi için çeşitli ilaçlar ve ileri düzeyde belirtileri olan bireyler için beyin pili tercih edilebilir.

Parkinson Tanı Kriterleri

Parkinson hastalığı Nöroloji uzmanları tarafından takip ve tedavi edilir. Nörolojik fiziki muayene ile hastalığın tanısı konulabilmektedir. Bunun dışında kesin bulgu olarak değerlendirilebilecek bir Radyolojik görüntüleme veya kan testi bulunmamaktadır.

Hekim hastalıktan kaynaklanan veya bireyde görülen tüm belirtileri değerlendirmek adına detaylı radyolojik görüntüleme tekniklerini tercihe edebilir. Bu durum hastalığın altında yatan nedeni tespit edebilmek ve bunu tedavi ederek için de oldukça önemlidir.

Parkinson Belirtileri

Parkinson hastalığında bireyin dopamin seviyesinde azalma yaşanmaktadır. Bu durumdan kaynaklı olarak bireylerde farklı şekillerde belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler her Parkinson tanısı alan bireyde görülmeyeceği gibi birçoğunun görülmesi kesin olarak bireyde Parkinson hastalığı olduğunu kanıtlamaz. Bu nedenle bu hastalıktan şüphelenen bireyler mutlaka bir Nöroloji uzmanına muayene olmalıdır.

Bireylerde ortaya çıkabilen belirtilerden bazıları;

• Davranış bozuklukları
• Bilişsel fonksiyonların azalması
• Yorgunluk
• Depresyon
• Anksiyete bozuklukları
• Ağrı
• Uyku problemleri 
• Kilo kaybı
• Hareketlerde yavaşlık (Bradikinezi)
• Vücutta titreme (Tremor)
• Katılık (Rijidite)
• Ayakta dururken görülen postür bozuklukları (Postural İnstabilite)
• Görme problemleri
• Gündüzleri uykulu hissetme
• Halüsinasyon görme
• Zihin bulanıklığı 
• Koku duyusunda azalma veya koku kaybı

Belirtiler kademeli olarak artarak ortaya çıkabilmektedir. Vücuttaki bulguların bazıları şiddetli görülebilirken bazıları daha az hissedilebilir olabilir. Belirtiler bireyden bireye değişiklik gösterebilir.

Parkinson Nedenleri

Parkinson hastalığının neden geliştiği tam olarak bulunamamıştır. Sebebi bilinmeyen bir durumdan dolayı vücutta Dopamin üretiminde görevli hücrelerde bozukluk geliştiği ve belirtilerin buna bağlı ortaya çıktığı bilinmektedir.

Hücrelerde meydana gelen bozulmanın düzeltilmesi günümüzde tıbbın geldiği noktada kalıcı olarak düzeltilememektedir. Ancak belirtiler çeşitli ilaçlarla hafifletilerek bireyin hayat kalitesi arttırılabilmektedir.

Parkinson Kimlerde Görülür?

Halk arasında da bilindiği gibi Parkinson hastalığı genellikle ileri yaş grubuna dahil olan bireylerde meydana gelmektedir.

Belirtiler ilk olarak 40 yaşında ortaya çıkabilir ve bireyler 75’li yaşlara kadar bu hastalığa yakalanabilir. 65 yaşını geçmiş olan her bireyin yaşı ilerledikçe hastalığa yakalanma riskinde artış görülmektedir.

Ancak sanılanın aksine nadiren de olsa daha küçük yaşlarda da Parkinson hastalığına rastlanabilmektedir. Erkeklerde ise kadınlara oranla daha sık görülen bir problemdir. Hastalık verileri incelendiğinde bu oranın erkeklerde kadınlara göre 2 kat daha fazla olduğu anlaşılmıştır.

Parkinson Evreleri

Parkinson hastalığında belirtiler kişiden kişiye değişmekle birlikte her bir belirti aniden ortaya çıkmamaktadır. Bununla beraber hastalığın evreler halinde ilerlediği tipik kalıplara rastlanmaktadır.

1.evre

Hastalığın ilk evresindeki belirtiler genellikle tanı koymaya yetecek düzeydedir. Birey kendisinde hareket yavaşlığı olduğunu ve dinlenirken vücudunun bazı yerinde veya yerlerinde titreme olduğunu görür.

Bu dönemde henüz bireyin hayatı tamamen etkilenmeyebilir ve ilaca gerek duyulmayabilir. Eğer hekim uygun görürse belirtilerin sıklığına göre düşük dozda ilaç başlayabilir.

1.evre belirtileri

Bu aşamada belirtiler;

• Vücudun belirli bir bölgesinde dinlenme halinde görülen titreme
• Hareketlerin bazılarında yavaşlama şeklindedir.

2.evre

Belirtilerde biraz daha artışın görüldüğü evredir. Bireyin yaşadığı titreme problemi diğer insanlar tarafından da fark edilecek düzeye gelir. Yürürken zaman zaman birey zorlandığını hissedebilir. Vücutta postür farklılığı, vücut katılığı gibi durumlar görülebilir. İlk evrede görülen belirtiler vücudun başka bölgelerine de yayılmış olabilir. Kişi yine de hayatına başka kimseye ihtiyaç duymadan idame ettirebilir.

2.evre belirtileri

Bu aşamada belirtiler;

• Diğer insanlar tarafından fark edilebilen düzeyde titreme
• Titremenin vücudun farklı yerlerinde de görülmeye başlanması
• Yürürken arada sırada zorlanma
• Postür bozukluğu
• Vücut katılığı şeklindedir.

3.evre

Parkinson hastalığında görülen orta aşamaya 3. evre adı verilir. Birey günlük hayatta yapması gereken işlemler sırasında zorluk çeker. Bir şeyler yerken ve giyinirken bile zorlanma görülür. Hareket etme güçlüğü, duruş bozukluğu problemlerinde artış vardır. Refleksler yavaşlamıştır. Yürürken ayaklarını sürüyerek hareket etmeyi tercih edebilir ve zaman zaman düşebilir.

3.evre belirtileri

Bu aşamada belirtiler; 

• Yürürken ayak sürüme
• Düşme
• Rutin işleri yaparken ciddi derecede zorlanma
• Duruş bozukluğu
• Hareket etme güçlüğü
• Yavaşlamış refleksler şeklindedir.

4.evre

Parkinson hastalığının 4. evresini yaşayan bireylerin artık kendi başına yaşamaları mümkün değildir. Adımları oldukça küçük hale gelmiştir ve hareket etmekte ciddi anlamda zorlanırlar. Titreme tüm vücutta görülmektedir. Konuşurken kelimeleri karıştırma ve zorlanma görülebilir. Tedavide kullanılan ilaçların dozu yükseltildiği için yan etkilerle ilgili problemler de hastalık belirtilerine eklenebilir.

4.evre belirtileri

Bu aşamada belirtiler;

• Tüm vücuda yayılmış titreme
• Konuşma zorluğu
• Adımların 1-2 cm’e kadar küçük atılıyor olması
• Hareket etmekte ciddi zorlanma şeklindedir.

5.evre

Hastalığın en şiddetli evresidir. Birey yardım almadan kendi başına ayakta duramaz ve yürüyemez. Tek başına ihtiyaçlarını görmesi mümkün değildir. İleri düzeyde vücut katılığı görülmektedir. Bireye çok yüksek dozda Dopamin ilaçları verildiği için bunların yan etkilerinden kaynaklı uyku sorunları, psikiyatrik problemler ve halüsinasyon görme meydana gelebilir.

5.evre belirtileri

Bu aşamada belirtiler;

• Bireyin yardım almadan hareket edememesi ve ayakta duramaması
• Yüksek düzeyde vücut katılığı şeklindedir.

İlaçlardan kaynaklanan;

• Uyku problemleri
• Depresyon
• Anksiyete bozukluğu
• Halüsinasyon görme problemleri de gelişebilir.

Parkinson Hastalığından Nasıl Korunulur?

Parkinson hastalığından korunmak için ne yapılması gerektiği günümüzde henüz tespit edilememiştir. Bunun sebebi hastalığa yol açan hücre kaybının neyden kaynaklandığının bulunamamış olmasıdır. Ancak bazı araştırmalar zirai ilaçları hastalıkla ilişkilendirmiştir. Doğal tarım kaynakları ile beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek önerilir.

Parkinson Tedavisi

Parkinson hastalığının belirtilerini azaltan veya düzelten birtakım ilaçlar bulunmaktadır. Ancak tam olarak hastalığı ortadan kaldıracak bir tedavi bulunamamıştır.

İlaç Tedavisi

Tedavide kullanılan ilaçların ciddi yan etkileri görülebilmektedir. Bu nedenle ilk olarak bireyin hekimi en düşük dozdan başlayarak belirtilerin en iyi şekilde kaybolduğu, kişinin en az zarar göreceği ilacı tespit eder.

Beyin Pili ile Parkinson Tedavisi

Bir başka tedavi ise beyin pili olarak da adlandırılan Derin Beyin Stimülasyonu (DBS) olarak adlandırılmaktadır. Bireyin beynine cerrahi olarak müdahale edilir ve hareketlerini daha iyi kontrol etmesine yardımcı olacak bir pil yerleştirilir.

Bu tedavi genellikle hastalığın 3. evresinden itibaren düşünülmektedir. Bu aşamadan sonra bireyin hareketlerinde yavaş yavaş azalma miktarı artar ve yardım almadan hareket edememeye doğru ilerler. Hastalığın ilaçlardan kaynaklanan yan etkileri de en az hastalığın kendisi kadar zorlayıcıdır. Beyin pili operasyonu ile hastalığın belirtilerinde %90’a varan azalma görülebilmektedir. Bu da ciddi anlamda bireyin yaşam kalitesini arttırabilecek bir sonuçtur.

Beyin Pili Parkinson Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Bireyin ilk olarak beyin MR’ı ve Beyin Tomografisi çekilir ve bireyin yaşadığı belirtilere göre beyin pilinin hangi noktaya yerleştirilmesinin en doğrusu olacak Beyin ve Sinir Cerrahı tarafından tespit edilir.

Uygulama esnasında lokal anestezi tekniği kullanılır. Hedef bölgeye ameliyathane koşullarında uzun çubuk elektrotlar kullanılarak beyin pili yerleştirilir.

İşlem sırasında hastanın konuşması istenir ve doktoru devamlı olarak hasta ile iletişim kurar. Beyindeki hücrelerin sesleri Mikroelektrot kayıt adı verilen bir cihazla takip edilir. Bu sayede beyin pilinin doğru konumlanıp konumlanmadığını cerrah kontrol etmiş olur. Bulgularda düzelmenin görüldüğü 2 tane elektrot beyin içerisine yerleştirir. Ardından birey tamamen genel anestezi ile uyutulur ve uzatma kablosu ile beyindeki elektronik çubuklar köprücük kemiğinin alt kısmına sabitlenir.

Beyin Pili Parkinson Ameliyatının Riskleri

Beyin pili diğer birçok cerrahi operasyona oranla daha az risk taşımaktadır. Bireyde görülebilecek komplikasyonların oranı %1 – 2 oranındadır. Nadiren gelişebilecek komplikasyonlar;

• Bacaklarda ve kollarda güçsüzlük
• Beyin kanaması
• Enfeksiyon
• Görme problemleri
• Depresyon
• Damar tıkanıklığı şeklindedir.

Egzersiz

Eğer hastalık hafif veya orta düzeyde ilerliyorsa ve bireyin egzersiz yapması mümkünse hareket etmenin Parkinson belirtilerine iyi geldiği ve sinirleri koruduğu bilinmektedir. Egzersiz düzeninin yanı sıra Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon desteği ile bireyde görülen titreme, kas kavrama gücü, esneklik ve denge problemlerinde azalma görülebilmektedir.